Logistiek management
Inhoudsopgave
1 Van logistieke flow tot supply chain management (H0)......................................................................1
1.1 Logistiek management vs. SCM....................................................................................................1
1.2 Ketenomkering.............................................................................................................................2
2 Logistiek, belang voor de economie (H1).............................................................................................3
2.1 Economische belang van de logistiek...........................................................................................3
2.2 Logistiek en de toekomst..............................................................................................................4
2.3 Technologische innovatie.............................................................................................................5
2.4 Duurzaamheid en circulaire economie.........................................................................................5
3 Logistiek concept H2............................................................................................................................6
3.1 Logistieke doelstellingen..............................................................................................................6
3.2 De logistieke flow.........................................................................................................................7
3.3 Klantenorderontkoppelpunt.........................................................................................................8
3.4 Make- or buy decision................................................................................................................11
3.5 Impact van de logistiek op het bedrijfsresultaat.........................................................................13
3.6 De plaats van de logistiek in de waardeketen.............................................................................17
4 Voorraadbeheer H3...........................................................................................................................19
4.1 Soorten voorraden......................................................................................................................19
4.2 Vraagvoorspelling.......................................................................................................................20
4.3 Totale voorraadkosten................................................................................................................23
4.4 Optimale bestelhoeveelheid.......................................................................................................25
4.5 Veiligheidsvoorraad....................................................................................................................27
4.6 Bull Whip....................................................................................................................................27
4.7 Warehousemanagement............................................................................................................28
4.8 Warehousemanagementsysteem...............................................................................................30
4.9 Voorraadbeheer in de suply chain..............................................................................................31
5 Inkoop H4..........................................................................................................................................32
5.1 Inkoop en logistiek......................................................................................................................32
5.2 De inkooporganisatie..................................................................................................................33
5.3 Het inkoopproces........................................................................................................................34
5.4 Strategisch inkoopmanagement – de inkoopstrategie...............................................................37
5.5 Strategisch inkoopmanagement – leveranciersdifferantiatie.....................................................37
5.6 Tactische inkoopmanagement – total cost of ownership...........................................................39
, 5.7 Operationeel inkoopmanagement – leveranciersbeoordeling...................................................40
5.8 Ondersteunen processen – E-Procurement................................................................................41
5.9 Inkoop in de supply chain...........................................................................................................41
6 Productie H5......................................................................................................................................42
6.1 Belang en rol in de logistieke keten............................................................................................42
6.2 Productontwerp..........................................................................................................................43
6.3 Grondvorm productie.................................................................................................................44
6.4 Just-in-timeprincipe....................................................................................................................47
6.5 Tools voor productieplanning.....................................................................................................47
6.6 Kwaliteitsmanagement...............................................................................................................49
6.7 Industrie 4.0 en nearshoring.......................................................................................................51
6.8 Productie in de supply chain.......................................................................................................51
7 Distributie H6.....................................................................................................................................52
7.1 Distributiekanalen......................................................................................................................52
7.2 Soorten distributiecentra............................................................................................................53
7.3 De transportfunctie....................................................................................................................57
7.4 Transportmodi............................................................................................................................59
7.5 Value added logistics en value added services...........................................................................62
7.6 Producteigenschappen en verpakking........................................................................................63
7.7 Outsourcing................................................................................................................................64
7.8 Distributie in de supply chain......................................................................................................64
8 Retourlogistiek (H7)...........................................................................................................................65
8.1 Reverse logistics..........................................................................................................................65
8.2 Retourstrategieën.......................................................................................................................68
8.3 Verpakkingen..............................................................................................................................69
8.4 Retourlogistiek als onderdeel van servicelogistiek.....................................................................70
8.5 Circulaire economie in de supply chain......................................................................................70
,1 Van logistieke flow tot supply chain management (H0)
1.1 Logistiek management vs. SCM
Definitie logistiek management:
Logistiek management is dat deel van SCM dat op een efficiënte en effectieve manier de voorwaartse
stromen, de opslag en de retourstromen van goederen van een individueel bedrijf plant, uitvoert en
controleert van de oorsprong tot aan de consument om zo de behoeften van de klanten te vervullen.
De logistieke flow
De logistieke flow in een bedrijf met daarin de verschillende logistieke deelgebieden kunnen we als
volgt voorstellen:
---> Goederenstroom
<--- Geldstroom
<--- Informatiestroom
Definitie SCM
Supply chain management, ook wel integraal ketenbeheer genoemd, is het principe waarbij door
middel van het beheersen en het optimaliseren van processen, coördinatie en samenwerking met
leveranciers, tussenpersonen en afnemers een betere functionaliteit van de keten (en elke schakel
binnen die keten) ontstaat.
We ontleden de definitie aan de hand van de term ‘integraal ketenbeheer’.
Integraal: de verschillende opeenvolgende acties en actoren worden met elkaar verbonden en
als geheel behandeld.
Keten: het is de ketting van informatie-, geld- en goederenstromen.
Beheer: het is niet puur operationeel, er zijn ook beleids- en strategische aspecten.
Vb. Spa moet niet alleen rekening houden met het bottelen van water maar OOK de logistieke flow
van zijn toeleveranciers (leverancier van de flessen, etiketten, de pallets, …) en bij zijn afnemers, de
groothandels, de grote distributieketens en de klanten in het buitenland
Verschil LM en SCM
Pagina 1 van 73
, LM: beperkt zich tot het managen en optimaliseren van de eigen logistieke flow in een
organisatie
SCM: focussen we op wat zich buiten de muren van het eigen bedrijf afspeelt.
SCM overstijgt de operaties van een bedrijf en probeert de gehele keten van grondstof tot
eindconsument te beheren
1.2 Ketenomkering
Supply management
Men streefde ernaar zo veel mogelijk goederen tegen een zo laag mogelijke prijs te produceren om
zoveel mogelijk enthousiaste consumenten tevreden te stellen. De beste manier om producten
goedkoop te maken, is ze in grote, identieke series te produceren. Dat leidde tot supply management
waar men grote partijen aanmaakt en die in de supply chain duwt richting consumenten, in de hoop
dat ze ook gekocht zullen worden.
Schematisch: Pushmodel
Vb. een auto kopen die in grote voorraad geproduceerd wordt, zonder extra opties erbij te
vragen. Na contact met de verzekering kan je de auto ophalen na 3 dagen.
Demand management
Met de jaren is de consument mondiger geworden en veeleisender, de concurrentie werd harder en
iedereen produceerde standaardproducten met een steeds hogere kwaliteit tegen een lagere prijs, in
alsmaar grotere hoeveelheden. Klanten waren echter vaak niet meer tevreden met
standaardproducten. Als antwoord daarop proberen bedrijven nu in toenemende mate in te spelen
op de specifieke behoeften van kleine groepen of zelfs individuele klanten. Nu worden orders niet
meer gemaakt op basis van voorspellingen maar op basis van bestellingen van klanten.
Schematisch: Pullmodel
Vb. een unieke auto bestellen met extra opties, de auto kan binnen 3 maanden opgehaald worden.
Pagina 2 van 73
,2 Logistiek, belang voor de economie (H1)
2.1 Economische belang van de logistiek
Het belang in cijfers uitgedrukt
België is centraal gelegen in Europa en de bestaande infrastructuur (zeehavens, luchthavens,
spoorwegen, binnenvaart…) zorgen ervoor dat België enorme voordelen heeft als locatie voor
logistieke activiteiten. We scoren hoog op de LPI (Logistics Performance Index): jaarlijkse ranking,
gebaseerd op 5 cruciale elementen:
Douane
Infrastructuur
Internationale zendingen
Beschikbaarheid logistieke competenties
Tracking, tracing en veiligheid.
Er ontstonden nieuwe logistieke trends sinds crisis 2008 en opkomst e-commerce:
Globalisering
Ketenomkering (van push naar pull strategie)
Opkomst nieuwe technologieën
Bezorgdheid over duurzaamheid.
Blue banana binnen Europa
Vlaams-Nederlands Delta: Dit is havenindustrieel complex van Rotterdam via Antwerpen naar
Zeebrugge.
Value added logistics: tijdens transportproces wordt er telkens waarde toegevoegd zoals
ompakken, labelen, handleidingen toevoegen,…
Postponed manufacturing: laatste bewerking die producten nog krijgen met oog op specifieke,
klantgerichte opties bv. inbouwen DVD-speler of airco in een auto.
De Blue Banana is de regio in Europa waar de koopkracht zich concentreert en waar het dus optimaal
is om je als bedrijf te vestigen met een distributiecentrum. Het omvat een zone van Engeland tot
Noord-Italië met 90 miljoen welvarende, productieve burgers. Het is een nagenoeg onafgebroken
zone met een hoge bevolkingsdichtheid, hoge productiviteit en hoge consumptie. Die vormt het
economische hart van Europa. Je merkt onmiddellijk dat België en zijn buurlanden de ideale
uitvalsbasis zijn hiervoor. Sleutelelementen bij de locatiekeuze van een distributiecentrum zijn:
Infrastructuur
Toegang tot de markt
Operationele kosten
Beschikbaarheid van arbeidskrachten
Logistieke competenties
Bedrijfsklimaat
Politiek klimaat
GEEN loonkosten
Uiteraard is het voor bedrijven belangrijk om een goede toegang te hebben tot de markt maar ook
de kosten zijn een belangrijke factor.
We zien echter dat de Blue Banana begint te verschuiven naar het oosten. Belangrijke zones daar zijn
Praag en Bratislava. De belangrijkste reden hiervoor is de toenemende welvaart in de nieuwe EU-
lidstaten. Gedreven door een zoektocht naar een reductie van de totale kosten, doordat de
Pagina 3 van 73
,arbeidskosten significant lager zijn in vergelijking met West-Europa, verplaatst de maakindustrie zich
oostwaarts. De voornaamste oorzaken zijn de lagere arbeidskosten en het gunstige bedrijfsklimaat.
2.2 Logistiek en de toekomst
E-Business
We kunnen e-business dus als volgt definiëren: E-business is de toepassing van nieuwe technologieën
die de waardeketens tussen en consumenten (B2C) en tussen bedrijven onderling (B2B) verbindt en
transparant maakt, zodat de service verbetert, kosten dalen en nieuwe marktkanalen geopend
kunnen worden.
EDI-technologie: Electronic Data Interchange.
API: Application program interfaces
Dit zorgt ervoor dat bedrijven op elektronische wijze met elkaar kunnen communiceren. Hoewel EDI
nog steeds wijdverspreid is in de logistieke sector, kiezen steeds meer bedrijven voor nieuwe
technologieën zoals API’s (application program interfaces). Met API kunnen softwareprogramma’s
onderling communiceren. In tegenstelling tot EDI hoef je niet meer ‘te vertalen’. Vb: Amazon
gebruikt API.
E-commerce: alle handelingen in presales, sales en aftersales op elektronische wijze.
We vergelijken traditionele logistiek met e-commercelogistiek:
Traditionele logistiek E-commercelogistiek
Zendingsgrootte Volume Pakketjes
Klant Vaste relaties Anoniem
Besturing Push Pull
Goederenstroom Één richting Twee richtingen
Ordergrootte Meer dan 1000 EUR Minder dan 1000 EUR
Bestemmingen Geconcentreerd Verspreid
Onvoorspelbaar en
Vraagpatroon Stabiel en voorspelbaar
veranderlijk
Verantwoordelijkheid Per logistieke schakel Voor de hele supply-chain
Digitale transformatie en informatie
Digitale transformatie is de diepgaande en versnellende transformatie van zakelijke activiteiten,
processen, competenties en bedrijfsmodellen om de wijzigingen en opportuniteiten die worden
veroorzaakt door (het gebruik van) digitale technologieën, evenals hun impact op de maatschappij,
te kunnen aanwenden op een strategische en geprioriteerde manier.
Internet of Things (IoT) staat voor het (tijdelijk) verbinden van apparaten (computers of “slimme”
objecten) met het internet om gegevens uit te wisselen. “slimme” objecten maken gebruik van
sensoren en embedded systems (ingebedde technologie) om te kunnen communiceren met mensen,
gebruik te maken van internetdiensten en interactief te communiceren met elkaar. Combineren we
IoT en cognitieve cumputing dan krijgen we apparaten die informatie en omgeving begrijpen, die
redeneren en leren uit de informatie die ze aangereikt krijgen en uiteindelijk in staat zijn om
autonome beslissingen te maken.
Pagina 4 van 73
,Arificial intelligence (AI) geeft dan weer de mogelijkheid om een volledig geautomatiseerd systeem
te maken dat beslist over de dagelijkse levering die naar een bepaalde winkel verzonden wordt.
Pagina 48-50 grondig lezen
2.3 Technologische innovatie
Pagina 50-54 grondig lezen.
2.4 Duurzaamheid en circulaire economie
Ook duurzaamheid wordt steeds belangrijker in de bedrijfsvoering.
Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die voldoet aan de behoeften van het heden zonder het
vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen.
Om het engagement van de verschillende landen binnen de VN te vergroten werden in 2016 17
SDG’s ingevoerd met per doelstelling indicatoren om jaar na jaar de voortgang te meten.
We kunnen stellen dat duurzaam ondernemen de businessvariant is van duurzame ontwikkeling.
Sinds Elkington wordt de Triple P bottomline de 3P’s – People, Profit & Planet – vaak gebruikt om
duurzaamheid in organisaties te duiden. Ondertussen spreken we (i.f.v. de SDG’s) ook van de 5P’s –
people, planet, prosperity, partnership & peace.
Modal shift en verkeerscongestie
IJzeren rijn: spoorwegtrein met verbinding tussen Nederland, België en Duitsland.
Modal Shift: deels vervangen van wegvervoer door andere vorm van vervoer, zoals binnenvaart en
spoorvervoer.
Partnerships
Horizontale samenwerking = samenwerking om kostenbesparing en vermindering van CO2 uitstoot
te hebben.
Cradle-to-cradle en circulaire economie
C2C (cradle-to-cradle) is een principe waarbij afval voedsel is. Er zijn 2 verschillen tussen C2C en
circulaire economie:
Bij C2C is een beschermende titel, kan niet door iedereen gebruikt worden.
Bij C2C gaat de grondstof steeds terug naar leverancier en wordt zo omgezet in nieuwe
producten.
Pagina 5 van 73
,3 Logistiek concept H2
3.1 Logistieke doelstellingen
De bedoeling van de logistiek is een verbetering van het servicelevel én een daling van de integrale
kosten. De doelstellingen worden meestal opgedeeld in:
Het verbeteren van het customerservicelevel bij het huidige niveau van integrale kosten;
Of het verlagen van de integrale kosten bij het huidige customerservicelevel.
We kunnen dat bereiken door een combinatie van verkorting van de doorlooptijd, de verbetering van
de leveringsbetrouwbaarheid en een verhoging van de flexibiliteit.
Doorlooptijd: de tijd die tussen het ontvangen van het order en het moment van levering van het
afgewerkte product.
Flexibiliteit: meer keuze over wanneer het geleverd wordt
Leverbetrouwbaarheid: tegen een bepaalde datum uw product ontvangen
Scherpstelling op het ene è negatieve invloed op de andere indicatoren
Het evenwicht tussen de indicatoren zit in de doelstelling van elke onderneming. We moeten ook
evenwicht zoeken tussen efficiëntie en effectiviteit.
Efficiëntie: doel bereiken met zo weinig mogelijk verspilling van middelen
Effectiviteit: het doel zo goed mogelijk bereiken
We willen dus in de logistieke pakketjes zo snel mogelijk leveren (efficiëntie) maar ook het juiste
pakketje op de juiste plaats bezorgen (effectiviteit).
Pagina 6 van 73
,3.2 De logistieke flow
Verschillende deelgebieden in contact met elkaar die elkaar beïnvloeden
Logistiek management belangrijk dat de verschillende stappen in de logistieke flow op elkaar
afstemmen.
1. Vraagvoorspelling doen en in schatten wat het ideale voorraadniveau is. Nadenken over het
magazijnbeheer.
2. Na een duidelijk zicht op de vraag van klanten à verkoopplanning opstellen. Eerst juiste
leverancier selecteren om grondstoffen en andere producten aan te kopen.
3. Nadat we de producten hebben, starten met productie. Om te produceren hebben we input
nodig. Die transformeren we dan via processen om tot bepaalde output te komen.
4. Daarna komt het distributieluik. Goederen moeten aangevoerd, extra opgeslagen, gegroepeerd,
overgeladen en dan opnieuw getransporteerd worden naar een of meer schakels in de supply
chain. Hiervoor heeft een bedrijf verschillende distributiemogelijkheden.
5. Aan het einde van de flow spreken we van retourlogistiek. Het betreft het volledige retourproces
van producten aan het einde van de levenscyclus. Daarbij zijn hergebruik en recyclage cruciaal. Er
zijn ook retours en onverkochte en beschadigde goederen.
We onderscheiden in de LOGISTIEKE FLOW 3 BELANGRIJKE STROMEN.
1. De goederenstroom: de goederen verplaatsen zich van producent tot consument.
2. De informatiestroom: het is belangrijk dat er eveneens informatie wordt gedeeld om te weten
waar het product zich bevindt en in welke status. Kennisdeling is essentieel.
3. De geldstroom: het uiteindelijk doel is winstgevendheid. Het is dus belangrijk dat er ook een flow
van geld aanwezig is in het logistieke concept.
VB: je hebt een krantenabonnement. Postbode zorgt ervoor dat je elke dag de krant in je brievenbus
vindt (goederenstroom). Daarvoor moet je eerst een abonnement afsluiten en betalen (geldstroom).
De postbode moet informatie krijgen zodat hij weet dat je recht hebt op de krant (informatiestroom).
Pagina 7 van 73
, 3.3 Klantenorderontkoppelpunt
Begrip en situering
Een belangrijk vraagstuk in de logistieke keten is de vraag tot welk punt een klantenorder
stroomopwaarts doordringt in een bedrijfskolom in het productie- of distributieproces van een
aanbieder van een product of dienst. Dat punt wordt klantenorderontkoppelpunt (KOOP) genoemd.
Het is een concept waarmee de onderneming kan vaststellen op welke plaatsen in de
goederenstroom voorraden nodig zijn zonder dat de logistieke servicegraad wordt aangetast.
Het KOOP: het punt dat aangeeft hoe ver (stroomopwaarts in een bedrijfskolom) een klantenorder
doordringt in het productie- of distributieproces van de aanbieder van een product of dienst.
Alle activiteiten en processen die uitgevoerd worden VOOR dit koppelingspunt zijn niet
klantgericht, aangezien hier dan sprake is van anonieme productie (de klant is immers nog niet
bekend).
1. Pushsysteem: goederen worden naar de voorraad geduwd
VANAF het KOOP gaat men over naar een klantgerichte productie, waarbij men rekening houdt
met de behoeftes van de individuele klanten en vooral focust op productieoptimalisatie.
2. Pullsysteem: klant trekt de productie naar zich toe
Van KOOP 1 naar KOOP 5
In het KOOP-concept worden 5 mogelijk ontkoppelpunten weergegeven; die wegen zich tussen 2
uitersten, namelijk:
Het wachten tot een klant met een order komt en dan ontwerpen, inkopen en produceren;
Het op voorraad leggen van alle door de markt gewenste artikelen en dus meteen leveren als een
order binnenkomt.
KOOP 1 – maken voor de lokale voorraad (make to stock – local)
Dichtst bij de klant
Op het niveau van het eindproduct
Geen sprake van een echt klantenorder
3. De klant neemt het product meten mee naar huis zonder order te plaatsen
De voorraad wordt decentraal (ter plaatse) aangehouden
Goederen kunnen meteen meegenomen worden
Vaak bij consumentenartikelen
Vb. aankoop v/e potje yoghurt i/e winkel, aankoop fiets zonder speciale opties
KOOP 2 – maken voor de centrale voorraad (make to stock – central)
Op het niveau van het eindproduct
Enig verschil: voorraad is niet lokaal maar centraal opgeslagen
4. In magazijnen of strategisch gepositioneerde distributiecentra
Klant maakt keuze in toonzaal of catalogus, daarna wordt het product vanuit de centraal
opgeslagen voorraad geleverd.
Geen sprake van een klantenorder
5. Aangezien de producten al volledig afgewerkt zijn en op een centrale plaats wachten om
verstuurd te worden naar de klant
Vb. aankoop koelkasten en wasmachines, ook Bol.com werkt met grote, centraal gelokaliseerde
magazijnen waar producten klaarliggen om te leveren
Pagina 8 van 73