Reader ‘Juridische en
gedragswetenschappelijke
aspecten van politie’
Prof. Dirk Van Daele
,HOOFDSTUK 5: HET POLITIEBESTEL IN DE PERIODE 1980-1995
Het rapport van de Bendecommissie
De bevindingen van de commissie in 3 clusters
1. Waarom bleven de misdaden van de bende van Nijvel onopgelost?
2. Organisatie en werking van de politiediensten
3. Organisatie en werking van de inlichtingendiensten
1. Waarom bleven de misdaden van de bende van Nijvel onopgelost?
• Ongewone, politieke karakter van de misdaden
• Wantrouwen tussen den onderzoekers onderling en tussen onderzoekers en
magistraten
• Politiediensten en inlichtingendiensten plaatsten eigen belang boven het algemeen
belang
• Gebrek aan de nodige middelen om georganiseerde misdaad aan te pakken
• Onoordeelkundig gebruik van informanten
• Onbestaande communicatie tussen de politiediensten en magistratuur
• Gebrekkige leiding over het onderzoek
• …
Het valt op dat de commissie geen enkele poging deed om bovenstaande factoren met elkaar
in verbinding te brengen. Het gevolg hiervan was een lang rapport over de politiediensten, de
ondersteunende, technische, administratieve en tactische instanties.
2. De organisatie en werking van de politiediensten
• Aan de gemeentepolitie werd maar beperkte aandacht besteed
• De brigades van de gerechtelijke politie hadden 2 richtingen aan bevindingen
o De organisatie van de gerechtelijke politie vertoonde gebrek aan samenhang
o De bemanning en uitrusting was ver achtergebleven in vergelijking met de
Rijkswacht
• De Rijkswacht was volgens de commissie een militair korps met een strakke hiërarchie
o Rijkswacht beschikte over het centraal bureau voor opsporingen (CBO), wat een
goed centraal geleid informatiecentrum was
• Algemeen probleem met coördinatie en samenwerking
o Was een structurele en persoonlijke onderlinge strijd
o Er waren uiteenlopende diensten met verschillende zeggenschaps-
verhoudingen en de leden van de diensten hadden een aversie van elkaar
1
,3. De organisatie en werking van de inlichtingendiensten
• De commissie maakte een vrij scherp onderscheid tussen de politiediensten en de
inlichtingendiensten
• De veiligheid had zich volgens de commissie vrij passief gedragen en geen vruchtbare
inbreng in het onderzoek naar de daders van de bende had gehad
De voorstellen van de commissie
• Op korte termijn
o Drie politiediensten behouden, maar ze moesten territoriaal georganiseerd
worden op niveau van de gerechtelijke arrondissementen
• Op langere termijn
o Opteren voor één politiedienst voor gerechtelijke opdrachten en één
onafhankelijke dienst voor wetenschappelijke politie
o Nationale politiediensten moesten een ondersteunende functie vervullen op
aanvraag van de lokale politiediensten
o Arrondissementeel comité voor politiebestuur om taken te organiseren, advies
te geven inzake politiebeleid en functioneren als tuchtraad in eerste aanleg
o Per arrondissement een veiligheidscomité oprichten als gespreksforum voor
alle betrokken geledingen
o Rijkswacht moest op een civiele wijze georganiseerd worden
o Extern controleorgaan voor alle ambtenaren met politiebevoegdheid
o Oprichting nationaal instituut voor criminalistiek
o Proactieve gerechtelijke politieoptreden structureren
• De commissie deed geen voorstellen over de interne en externe demilitarisering en
democratisering van de Rijkswacht.
De reactie van de toenmalige regering: de Pinksterplannen I en II
Het Pinksterplan I (1990)
De concrete inhoud
• Het was een beleidsplan voor het politiewezen en stond voor een reorganisatie
• Officiële organisatie van vijfhoeksoverleg
• Opstelling wet op de politiefunctie
• Herwaardering gemeentepolitie
• Overheveling van het beheer van de Rijkswacht
• Uitbreiding gezag MvJ en bevoegdheden commissaris-generaal
• Ondersteunende diensten integreren in een gemeenschappelijk dienstencentrum
• Harmonisering van het administratief e statuut van de leden van de diensten
• Oprichting van een parlementaire politiecommissie
2
, De uitgangspunten, doeleinden en zwaartepunten in het plan
• Uitgangspunten
o De algemene politiediensten moesten behouden worden
o Er moet geen koppeling gemaakt worden tussen de organisatie van het
politiewezen en de organisatie en regeling van het onderzoek in strafzaken
• Doeleinden
o Vergroting van de doeltreffendheid en doelmatigheid van het bestaande
systeem
▪ Door gemeenschappelijk instituut voor informatica, wetenschappelijke
politie, etc.
o Controleerbaarheid en aanspreekbaarheid (accountability) vergroten
▪ Door externe comités van toezicht op de politie- en inlichtingendiensten
• Harde kern van het beleid
o Overheveling van het beheer van de Rijkswacht naar de Minister van
Binnenlandse Zaken
o De modernisering van de gemeentepolitie
De uitvoering van het plan
• Een jaar na het Pinksterplan I waren noch de centrale punten van het beleid, noch de
meest flankerende beleidsmaatregelen in het parlement ter sprake gebracht
• Na twee jaar was nog steeds geen sprake van een beleidsimpasse
De vernieuwing van het bestel
• De vernieuwing van de zeggenschapsstructuur
o Zeggenschap van de Minister van Binnenlandse Zaken
▪ Grootste deel van het beheer van de Rijkswacht en was meer betrokken
bij het algemeen beheer van de gemeentepolitie
o Zeggenschap van de Minister van Justitie
▪ Versterking van zijn positie
o Institutionalisering van parlementaire en semi-parlementaire controle op
niveau van het politiewezen
o Formalisering van het vijfhoeksoverleg
• De vernieuwing in het executieve vlak
o Intergemeentelijke samenwerking tussen de korpsen van de gemeentepolitie
o Centraal beleid om gemeentelijke politiekorpsen intergemeentelijk te laten
samenwerken
o Piramidale structurering van de gerechtelijke politie
3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur JLVH. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
