HOOFDSTUK 1: ALGEMENE INLEIDING TOT HET VENNOOTSCHAPS- EN
VERENIGINGSRECHT
Vennootschappen en verenigingen
Redenen om de oprichting van vennootschappen te verklaren
1) Samenwerken op voet van gelijkheid en billijkheid. Geen gezagsverhouding zoals bij een
arbeidsovereenkomst. Delen in de winst
2) Samenwerking van arbeid en kapitaal
3) Mogelijkheid tot beperking van de aansprakelijkheid = scheiding privépatrimonium en
professioneel patrimonium
4) Fiscale redenen (belastingen)
5) Beheer en verdeling van familie patrimonium
6) Uitgewerkte structuur en organisatie
Redenen om de oprichting van verenigingen en stichtingen te verklaren
1) Beperking van aansprakelijkheid (gehoudenheid)
2) Uitgewerkte structuur en organisatie
3) …
Invloed van het Europese recht op het vennootschapsrecht
Het Europees recht heeft invloed op het vennootschapsrecht:
Chayenne Van Duyse 2020-2021 Vennootschapsrecht
, Europese bronnen van het vennootschapsrecht
Twee rechtsinstrumenten, keuzevrijheid van de lidstaat hoe zij dit gaan interpreteren.
• Richtlijnen: moeten worden omgezet in nationaal recht
• Verordeningen: moeten niet worden omgezet in nationaal recht
Wetboek Vennootschappen en Verenigingen
Uitgangspunten die verlaten worden in het WVV
1) Het winstoogmerk als criterium van onderscheid tussen vennootschappen en verenigingen
2) Het onderscheid tussen burgerlijke vennootschappen en handelsvennootschapen
3) De pluraliteit of meer hoofdigheid als vereiste bij vennootschappen
4) De uitgebreide waaier aan vennootschapsvormen
5) De werkelijke zetelleer
Zaken die gebeurde in het oude wetboek, wordt nu GEEN onderscheid meer gemaakt,
of wordt een ander onderscheid gemaakt!
Chayenne Van Duyse 2020-2021 Vennootschapsrecht
, Exit winstoogmerk als criterium van onderscheid
In het oude recht mochten verenigingen geen winst na streven. In het nieuwe WVV mogen
verenigingen wel winst nastreven, ze mogen dit enkel niet uitkeren aan aandeelhouders.
Nu gaat het criterium van onderscheid over de winstuitkering
❖ Art 1:1 WVV
“Een vennootschap wordt opgericht bij een rechtshandeling door één of meer personen, vennoten
genaamd, die een inbreng doen. Zij heeft een vermogen en stelt zich de uitoefening van één of meer
welbepaalde activiteiten tot voorwerp. Een van haar doelen is aan de vennoten een rechtstreeks of
onrechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren of te bezorgen.”
Vroeger ‘doel’ is nu het voorwerp!
Vroeger ‘oogmerk’ is nu het doel!
❖ Art 1:2 WVV
“Een vereniging wordt opgericht bij een overeenkomst tussen twee of meer personen, leden
genaamd. Zij streeft een belangeloos doel na in het kader van één of meer welbepaalde activiteiten
die zij tot voorwerp heeft. Zij mag rechtstreeks noch onrechtstreeks enig vermogensvoordeel uitkeren
of bezorgen aan de oprichters, de leden, de bestuurders of enig andere persoon behalve voor het in de
statuten bepaald belangeloos doel. Elke verrichting in strijd met dit verbod is nietig.”
De activiteiten mogen winstgevend zijn maar mogen niet worden uitgekeerd aan de
aandeelhouders, er geldt een uitkeringsverbod!
❖ Art 1:3 WVV
“Een stichting is een rechtspersoon zonder leden, opgericht bij rechtshandeling door één of meer
personen, stichters genoemd. Haar vermogen wordt bestemd om een belangeloos doel na te streven
in het kader van één of meer welbepaalde activiteiten die zij tot voorwerp heeft. Zij mag rechtstreeks
noch onrechtstreeks enig vermogensvoordeel uitkeren of bezorgen aan de stichters, de bestuurders of
enig andere persoon, behalve voor het in de statuten bepaald belangeloos doel. Elke verrichting in
strijd met dit verbod is nietig.”
Uitkeringsverbod!
Exit onderscheid tussen burgerlijke vennootschappen en handelsvennootschappen
Dit onderscheid werd afgeschaft bij de hervorming van het ondernemingsrecht in 2018.
Chayenne Van Duyse 2020-2021 Vennootschapsrecht
, Exit van de meer hoofdigheid als vereiste
In het oude vennootschapsrecht kon een vennootschap niet eenhoofdig worden opgericht! De
vennootschap waarvan alle aandelen door één vennoot werden aangehouden, werd van rechtswege
ontboden op grond van het oude vennootschapsrecht.
In het nieuwe vennootschapsrecht kan je wel eenhoofdig een vennootschap oprichten zoals de BV
en de NV.
Er zijn 2 uitzonderingen:
1) De maatschap: minstens 2 personen
2) De CV: minstens 3 aandeelhouders
De meer hoofdigheid blijft het uitgangspunt voor verenigingen!
Exit de waaier aan vennootschapsvormen
❖ Personenvennootschappen
❖ Kapitaalvennootschappen
= de behouden en hervormde vennootschapsvormen: BV, NV, CV
Exit de werkelijke zetelleer
Het nieuwe WVV is van toepassing op rechtspersonen die hun statutaire zetel in België hebben!
Art 2:139 WVV
Chayenne Van Duyse 2020-2021 Vennootschapsrecht
, Eigenheid van de verschillende eigenvermogen vennootschappen
BV, Besloten Vennootschap
• De basisvorm van de eigenvermogen vennootschappen
• Flexibel
• Open variant mogelijk
= vroeger was het ‘gesloten’ omdat je niet kon uitkeren aan derden, je kon niet zomaar
je aandelen vervreemden aan eender wie. Nu kan de openheid helemaal als het in je
statuten staat!
• Kan beursgenoteerd zijn!
= aandelenoverdracht op de beurs
CV, Coöperatieve Vennootschap
• Voornaamste doel: voldoen aan behoeften van haar aandeelhouders en derde-
belanghebbende en/of voldoen in economische en sociale activiteiten te ontwikkelen
• Erkenning om fiscale redenen mogelijk (erkende CV art 8:4 WVV)
• Erkenning als sociale onderneming mogelijk (CV erkend als SO, art 8:5 WVV)
NV, Naamloze Vennootschap
• Bedoeld om voldoende kapitaal bijeen te brengen, om de onderneming van een zekere
omvang uit te bouwen, waarbij de identiteit van de aandeelhouders van ondergeschikt
belang is
• Kan beursgenoteerd zijn!
Flexibilisering
Flexibilisering
= versterking van de contractuele vrijheid in het vennootschapsrecht!
Statuten op maat als je dit zelf wil! Er zijn veel bepalingen van aanvullend recht waar partijen mogen
van afwijken!
Defaultregeling
= als je zelf geen gebruik maakt van de statutaire of contractuele vrijheid.
De wetgever heeft standaard statuten voorzien in de wetgeving.
Flexibilisering: de kapitaalregels worden afgeschaft
❖ In de BV is het maatschappelijk kapitaal afgeschaft, wel moet er een toereikend
aanvangsvermogen zijn om een BV op te richten.
Chayenne Van Duyse 2020-2021 Vennootschapsrecht
, Flexibilisering: de BV kan een open vennootschap zijn
❖ Aandelen van een BV kunnen vrij overdraagbaar zijn.
❖ De overdraagbaarheid van aandelen in een BV kan door de statuten volledig vrij geregeld
worden! Art 5:63 WVV
Als er geen gebruik gemaakt wordt van de statutaire vrijheid geldt de defaultregel die gebaseerd is
op het vroegere recht! Art 249 W.Venn
❖ Een BV kan alle effecten uitgeven die niet door of krachtens de wet zijn verboden 5:18 WVV
❖ Een BV kan zich financieren door openbare uitgifte van aandelen art 5:2 WVV
Flexibilisering: keuze uit diverse bestuursmodellen
BV
• Een enige bestuurder, meerdere concurrent bevoegde bestuurders of meerdere bestuurders
die een college vormen.
• Statutaire en niet-statutaire bestuurders.
• Bestuurders kunnen een rechtspersoon zijn.
• Bestuurders kunnen in die hoedanigheid geen werknemer zijn.
• Een orgaan van dagelijks bestuur is mogelijk.
NV
• De regel van afzetbaarheid van bestuurders die vroeger van openbare orde was, is nu van
aanvullend recht art 7:85 §3 WVV
• Raad van bestuur, enige bestuurder of raad van toezicht en directieraad.
Art 7:85 en 7:104 WVV
Dagelijks bestuur art 7:121 WVV
Onder het oude recht ging het om drie cumulatieve voorwaarden (behoeften van
dagelijks leven + gering belang + spoedeisend karakter). In het huidige recht gaat het
om alternatieve voorwaarden
Flexibilisering: de aan een aandeel verbonden rechten kunnen gemoduleerd worden
In de niet-genoteerde BV en niet-genoteerde NW is meervoudig stemrecht toegelaten
Art 5:42, 7:52 WVV
Chayenne Van Duyse 2020-2021 Vennootschapsrecht
, HOOFDSTUK 2: DE VENNOOTSCHAP
Vennootschap: inhoud
1. Begrip
1.1bis Technieken waarvan het vennootschapsrecht gebruik maakt
2. Categorieën van vennootschapen en verenigingen
3. Synthese van de vennootschapsvormen opgenomen in het wetboek
4. Bijzonderheden
5. Banden tussen vennootschappen
6. Grootte van vennootschappen en groepen
7. Rechtspersonen die geen vennootschap zijn
8. Erkenning van vennootschappen
Begrip: vennootschap
Essentiele elementen van een vennootschap: Art 1:1 WVV
• Vennootschap wordt opgericht bij rechtshandeling
• 1 of meer personen
• Inbreng (geld, natura (goederen), arbeid)
• Voorwerp: uitoefening van 1 of meer activiteiten
• Doelen: rechtstreeks of onrechtstreeks vermogensvoordeel uitkeren
Andere noodzakelijke elementen voor een vennootschap:
• Rechtsvorm
vb. bv, nv, cv, maatschap, comm.V, …
• Naam
= vennootschap moet een unieke naam hebben. Handelsnaam en
vennootschapsnaam kan verschillen!
• Zetel
= elke vennootschap moet aangeven in de statuten in welk gewest de vennootschap
ligt, een concreet adres.
• Nationaliteit
= de nationaliteit wordt bepaald door de plaats van de statutaire zetel
Chayenne Van Duyse 2020-2021 Vennootschapsrecht
,Vennootschap vs vereniging:
Belangrijkste onderscheid: 1 van de doelen van een vennootschap is de uitkering van winst
aan aandeelhouders/vennoten, terwijl bij een vereniging een uitkeringsverbod geldt.
Een vennootschap kan eenhoofdig worden opgericht, terwijl alle verenigingen
meerhoofdig moeten worden opgericht!
Voor een vennootschap is een inbreng vereist, voor een vereniging is die vereiste er niet!
Welke nationaliteit heeft een vennootschap?
• Statutaire zetelleer: je kijkt naar de statutaire zetel (in het vennootschapsrecht)
• Werkelijke zetelleer: kijk naar de voornaamste vestiging (in het faillissementsrecht)
Een vennootschap is onderworpen aan het recht van een bepaalde staat. Een
Belgische vennootschap is dan onderworpen aan het Belgische recht.
De nationaliteit van een vennootschap wordt bepaald door het internationaal
privaatrecht
Sinds het nieuwe WVV is de statutaire zetel van de rechtspersoon het
aanknopingspunt.
De nationaliteit van een vennootschap kan veranderen door de verplaatsing van haar
statutaire zetel. De rechtspersoonlijkheid wordt behouden als de staat van oprichting
en de staat waarnaar geëmigreerd wordt dit toestaan.
Een in het buitenland onder de statutaire zetelleer opgerichte vennootschap kan haar
werkelijke activiteiten in België ontplooien en toch verder aan het buitenlandse
vennootschapsrecht onderworpen blijven!
Krachtens de vrijheid van vestiging kan een vennootschap kiezen voor het meest
gunstige vennootschapsrecht, ook al is het centrum van haar activiteiten gelegen in
een andere lidstaat.
Technieken waarvan het vennootschapsrecht gebruik maakt
Het vennootschapsrecht maakt gebruik van bijzondere technieken:
• De rechtspersoonlijkheid
• Het afgescheiden vermogen – de inbreng
• De beperkte aansprakelijkheid voor de vennoten
Chayenne Van Duyse 2020-2021 Vennootschapsrecht
,De rechtspersoonlijkheid
= een samenwerkingsverband van verschillende personen doet een groepsbelang ontstaan dat de
som van de individuele belangen overstijgt.
= om het groepsbelang tot zijn recht te laten komen is vereist dat de groep het recht erkend en
wordt als een zelfstandig subject van rechten en plichten.
= een rechtspersoon is een rechtssubject, dat geen natuurlijke persoon is en als drager van rechten
en plichten kan deelnemen aan het rechtsverkeer!
• De rechtspersoon is geen fictie, maar een juridisch-technische en nuttige realiteit
• De groep – de rechtspersoon kan deelnemen aan het rechtsverkeer
• De rechtspersoon dient vertegenwoordigd te worden door één of meer natuurlijke
personen
Vennootschappen met rechtspersoonlijkheid
• BV, NV, CV
• VOF
• Comm.V
De maatschap heeft geen rechtspersoonlijkheid!
➔ Er bestaan gradaties in de rechtspersoonlijkheid!
Het recht kent andere rechtspersonen dan vennootschappen:
• De staat, gemeenschappen, gewesten, VZW, stichtingen, … Deze hebben ook allemaal
rechtspersoonlijkheid!
Het afgescheiden vermogen art 1:8 WVV
= door de inbreng van geld, goederen of nijverheid in de vennootschap kan een afgescheiden
vermogen gevormd worden.
• Vennootschapsvermogen
• Privévermogen
Inbreng van geld/ goederen gebeurt door eigendomsoverdracht aan de
vennootschap
Inbreng van nijverheid vorm van inbreng in natura. Je gaat jezelf opleggen dat je u
vennootschap niet gaat beconcurreren.
Vb. je bent schilder en gaat samen met je partner een vennootschap beginnen. Je verbindt je ertoe
om buiten je vermogen niet te schilderen = wordt afgedwongen met een concurrentieverbod
De eigendom overdragende inbreng, maakt wat ingebracht werd door de vennoot onbereikbaar voor
de schuldeisers van de vennoot en zondert het af ten behoeve van de schuldeisers van de
vennootschap
Enkel schuldeisers van de vennootschap kunnen het afgescheiden vermogen van de vennootschap
aanspreken!
Chayenne Van Duyse 2020-2021 Vennootschapsrecht
, De beperkte aansprakelijkheid voor de vennoten
Vennootschappen met onbeperkte aansprakelijkheid: de onbeperkt aansprakelijke vennoten staan
met heel hun privévermogen in voor de schulden van de vennootschap
Vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid: de schuldeisers van de vennootschap kunnen
enkel het afgescheiden vermogen van de vennootschap aanspreken maar NIET het privévermogen
van de beperkt aansprakelijke vennoten.
De vennoten met beperkte aansprakelijkheid kunnen dus maximum hun inbreng
verliezen
Hoe wil de wetgever ervoor zorgen dat een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid een
betrouwbare contractpartner blijft?
• Bij oprichting: financieel plan met toereikend aanvangsvermogen.
In de NV is er een minimumkapitaal van 61.500 euro vereist.
Als je iets anders wil inbrengen, een inbreng in natura => procedure van inbreng in
natura zal nagaan of die goederen die je inbrengt effectief zoveel waard zijn als jij
beweert.
Oprichtersaansprakelijkheid: je bent oprichter en er gaat iets mis, dan ben jij als
oprichter aansprakelijk en riskeer je uw beperkte aansprakelijkheid te verliezen.
• Gedurende de werking: talloze maatregelen van de wetgever ter bescherming van het
ingebrachte vermogen
• uitkeringen van dividenden, quasi-inbreng, wettelijke reserve, …
Vb. er moet genoeg winst zijn, voor je deze mag uitkeren, de wetgever schrijft dit
voor.
Schuldeisers kunnen er conventioneel voor zorgen dat hun risico’s beperkt worden
door een zakelijke/ persoonlijke zekerheid (pand/borgstelling)
Oefening:
Een bank sluit een kredietovereenkomst met een vennootschap
Wie is naast de bank, partij bij de kredietovereenkomst?
Wie kan de bank dagvaarden, bij wanprestatie van de vennootschap?
Wie kan dagvaarden lastens de bank bij wanprestatie van de bank?
Hypotheses:
De vennootschap is een maatschap
Alle maten zullen moeten tekenen voor een kredietovereenkomst te sluiten. Als de
vennootschap niet betaalt, zal de bank alle maten moeten dagvaarden omdat ze
geen rechtspersoonlijkheid hebben = ze moeten samen optreden. Ook als de
vennootschap de bank wil dagvaarden zullen alle maten moeten optreden tegen de
bank.
De vennootschap is een commanditaire vennootschap
Chayenne Van Duyse 2020-2021 Vennootschapsrecht
