Lisa D’heygere Verbintenissenrecht – cursusnotities
2021
Passieve pluraliteit (meerdere SA)
Algemeen
§ Verbintenissen met meerdere SA zijn in principe deelbaar
§ Per hoofd, tenzij
ü contractueel andere verdeling afgesproken
ü tussen erfgenamen: volgens aandeel van erfgenamen in nalatenschap
§ Financieel en procedureel nadelig voor SE
ü SE draagt insolvabiliteitsrisico
ü SE moet elke SA afzonderlijk in gebreke stellen of dagvaarden
Verbintenissen zijn deelbaar: SE niet 100 van om het even welke schuldenaar, maar moet
verdelen onder SA’s per hoofd, dus bv. 4 hoofden: elk 25.
Er zijn 2 uitz
- Contractueel andere afspraak over verdeling.
o Bv tss partijen afgesproken dat er onevenredige verdeling is tussen SA’s
- Schuld waarbij meerdere erfgenamen zijn
o Schuld tss A en B. plots sterft erfgenaam en schuld gaat over op
legatarissen schuld gaat over volgens aandeel die ze hebben in de ns
Financieel nadeel: Stel je hebt schuld 100 met 4 schuldenaren per hoofd elk 25. Als 1 van
hen niet kan betalen = pech voor SE. Kan niet recupereren bij andere SA als het gaat om
deelbare verbintenis (en dus niet bij uitzonderingscategorieën die straks aan bod komen)
Procedureel nadeel: SA die niet vrijwillig overgaat tot betaling schuld initiatief nemen
naar elk van de onwillige SA’s en hen afzonderlijk ingebreke stellen etc. om van elk
afzonderlijk een veroordeling te krijgen. Zal dus voor SE ook gerechtskosten meebrengen
om telkens te gaan dagvaarden enzo. Er kunnen heel wat oplopende gerechtskosten zijn
als SA niet betaald.
Drie uitzonderingen
In de praktijk zijn er 3 uitz die in praktijk heel vaak worden gebruikt
§ Ondeelbare verbintenissen
§ Hoofdelijke of solidaire verbintenissen
§ In solidum verbintenissen (jurisprudentiële creatie)
Let op: ondeelbaar of hoofdelijk vind je terug in oud BW. In solidum is creatie uit RS, wil
men wel in nieuw BW opnemen.
Je moet ze gaan definiëren adhv de bronnen waaruit ze voortvloeien. De gevolgen zullen
telkens anders zijn afhankelijk van de kwalificatie.
1. Ondeelbare verbintenissen
§ Natuurlijk of materieel ondeelbaar: niet splitsbaar zonder waardeverlies
§ Conventioneel ondeelbaar
Natuurlijk ondeelbaar = niet deelbaar zonder waardeverlies mee gepaard gaat
Conventioneel ondeelbaar = adhv clausule in contract “de verbintenissen zijn
ondeelbaar”
2. Hoofdelijke verbintenissen
§ Wil partijen (contract/eenzijdige RH): “uitdrukkelijk” (art. 1202 oud BW)
§ Wet (art. 222 oud BW; art. 50 Sw. zelfde misdrijf)
1
,Lisa D’heygere Verbintenissenrecht – cursusnotities
2021
§ Algemeen rechtsbeginsel: gemeenschappelijke fout (willens en wetens)
§ Gewoonte: tussen handelaren-SA (boek 5: ondernemingen-SA)
Moet uitdrukkelijk zijn afgesproken, moet uitdrukkelijk blijken uit handeling.
Wanneer hoofdelijk? kijken naar bron. Kan eenzijdige handeling of contract zijn waarin
partijen hebben afgesproken.
Kan ook zijn dat de wet aangeeft (art. 222 oud BW) dat bepaalde schulden hoofdelijk zijn.
Bv. ouders die boekentas moeten kopen voor kind = schuld belangrijk voor opvoeding
van kinderen. Wet zegt dat het hoofdelijk is. Verkoper zal elk van de ouders kunnen
aanspreken voor de volle pot.
Bv. daders hoofdelijk aansprakelijk. Waarom? Omdat wetgever dat heeft gewild.
Verbintenissen zijn uitdrukkelijk volgens die bepaling van art. 50 Sw hoofdelijk gemaakt
er wordt daar ARB uit afgeleid, nl. bij gemeenschappelijke fouten (= fout die wetens en
willens, intentioneel w begaan door SA’s van schade veroorzaakt door die fout) dan
ontstaat een solidaire of hoofdelijke verbintenis tav de schadevergoeding. Slachtoffer kan
dus 1 iemand viseren en volledige schadevergoeding vorderen. (ene SA kan dan regres
uitoefenen op de mededaders)
Gemeenschappelijke fout hoeft niet per se een misdrijf te zijn. Kan ook bv. een
gemeenschappelijke contractuele fout zijn die schade veroorzaakt. (in de toekomst in
Boek 5, vandaag nog niet in oud BW, uit art. 50 is het als ARB afgeleid)
Kan ook afgeleid w uit een gewoonte (ex!)
Bv. schuldenaren zijn handelaren = hoofdelijk gehouden door uitvoering van verbintenis.
Ook al is er geen hoofdelijke verb in de ovk opgenomen, heeft men niet tot uitdrukking
gebracht dat er hoofdelijke verb is aangegaan toch verbintenis hoofdelijk omdat het
voortvloeit uit gewoonterechtelijke regel die basis ervoor vormt.
Noot: wetgever heeft ondernemingsbegrip uitgebreid (handelaar = onderneming). Hier
ook onderneming? Er zijn 2 stellingen
- Ja was de bedoeling van Wetgever
- Nee want: overal waar in de wet staat dat het moet veranderd worden in
onderneming, hier is het een ARB dus enkel handelaar. Dan is begrip van
handelaarsschap belangrijk.
In nieuw boek 5: uitdrukkelijk in de wet opgenomen en onderneming geworden.
3. In solidum verbintenissen
§ Samenlopende fouten: beide SA hebben bijgedragen tot totaliteit schade
bv. architect fout in toezicht en aannemer fout in uitvoering werken
Creatie van RS, niet in huidig wetboek, wel in toekomst boek 5
= verbintenissen die zich voordoen bij samenlopende fouten (≠ gemeenschappelijke
fouten die opzettelijk samen w begaan) = fouten waarbij beide SA’s hebben bijgedragen
tot totaliteit van de schade. Als je 1 wegtrekt zal niet zelfde schade zijn ontstaan (minder
of geen schade).
Bv. bouwwerk dat opgericht moet w. er moet architect tussenkomen. Bouwheer contract
met aannemer en architect. BH vraagt aan AN om werken uit te voeren, AT staat in voor
design en voor controle op uitvoering van de werken. Kan zijn dat schade is ontstaan in
hoofde van BH door samenlopende fouten van AN en AT. Kan bv. zijn dat AT opgelegd
heeft om bepaalde vloer te nemen met bepaalde kwaliteit dat vloer stevig genoeg is voor
functie waarvoor ze moet dienen. AN moet vloer gebruiken met voldoende sterkte. AT
moet dan controleren of AN juiste vloer heeft genomen met vloer juiste sterkte. Kan zijn
dat AN niet juiste vloer heeft gekozen. Kan zijn dat AT onvoldoende controle heeft
uitgevoerd. Elk fout begaan = samenlopende fout. Beide samen bijgedragen door elk een
fout tot zelfde schade.
2
, Lisa D’heygere Verbintenissenrecht – cursusnotities
2021
Samenlopende fouten geven aanleiding tot in solidum verbintenissen tot degene die
fouten hebben begaan.
Noot: hier moet je geen intentie verwijzen. Kan zijn dat fout ook uit nalatigheid gebeurd
is.
Bewijs van in solidum verbintenis moet je geen intentie aantonen, SE heeft lagere
bewijslast (<> hoofdelijk)
Gevolgen
§ EXTERN (obligatio): tussen SA en SE
§ Hoofdgevolgen
§ Bijkomende of secundaire gevolgen
§ INTERN (contributio of bijdrage): tussen SA onderling
Waarom belangrijk om onderscheid te maken?
Onderscheid maken tussen interne en externe verhouding
Extern, obligatio, verhouding tss SA’s en SE. -> hoofdgevolgen en
bijkomende/bijkomende gevolgen
Intern, contributio, tss SA’s onderling. Dit is de regresvraag, de vraag van het
verhaalsrecht.
Regres te bekijen op een deelbare basis, per hoofd, volgens aandeel van elke SA.
Externe hoofdgevolgen van de hoofdelijke verbintenissen
§ Zelfdevoorwerp:
§ Om het even welke SA kan voor geheel worden aangesproken (1203-1204)
§ Betaling door een SA bevrijdt andere SA tov SE (1200)
§ Elke SA kan gemeenschappelijke verweermiddelen opwerpen zoals
ongeoorloofd voorwerp, schuldkwijtschelding zonder voorbehoud tov
andere SA (1285) en dwaling van alle SA
§ Meerdere rechtsbanden:
§ zuiver persoonlijke verweermiddelen: SE behoudt volledig verhaal tov
andere SA
§ zoals dwaling van SA1 alleen of termijn voor alleen SA1
§ eenvoudig persoonlijke of gemengde verweermiddelen komen slechts
aan 1 SA ten goede, maar hebben wel een impact op andere SA
§ zoals kwijtschelding SA1 met voorbehoud tov andere of
compensatie
Zelfde voorwerp, maar de rechtbanden zijn verschilend.
Je hebt telekens te maken met zelfde voorwerp, daaraan zijn 3 hoofdgevolgen gekoppeld.
Thuis eens schema proberen maken:
Hoofdgevolgen Secundaire/bijkomende
Hoofdelijk/solidair
In solidum
Om het even welke SA kan voor geheel w aangesproken (art. 1203-1204 oud BW). Als 1
volledige schuld betaald kan SE niet nog eens alles van andere vorderen. Extern is de
schuld uitgedoofd, hij is betaald. (intern bestaat wel nog schuldverhouding)
Elke SA kan gemeenschappelijke verweermiddelen opwerpen (= die elke SA kan
opwerpen).
Bv. verbintenis heeft ongeoorloofd voorwerp,
Bv. dwaling van alle SA’s (waarvan alle toepassingsvoorwaarden zijn voldaan, gaat hier over alle SA’s),
3
