Mens, samenleving en economie
De sociale zekerheid - “back
to basics”
Schakelprogramma Handelswetenschapen KUL Campus Brussel
Academiejaar 2020 - 2021
Onderdeel Sociologie
Prof. Lieve De Lathouwer
, 2
Contents
1. Deel 1: Inleiding in de sociale zekerheid.............................................................................................4
1.1. Doelstellingen..............................................................................................................................4
1.2. Historisch perspectief (Bismarck versus Beveridge)....................................................................4
1.2.1. Schematische voorstelling....................................................................................................4
1.2.2. Bismarck (1862 tot 1890)......................................................................................................4
1.2.3. Beveridge (20ste eeuw)..........................................................................................................5
1.3. Onderscheid sociale verzekeringen en sociale bijstand...............................................................6
1.4. Kenmerken sociale verzekekeringen...........................................................................................6
1.4.1. Bieden een inkomen bij het zich voordoen van een erkend sociaal risico............................6
1.4.2. Band met het arbeidsverleden.............................................................................................8
1.4.3. Risico 2: Sociale verzekeringen verschaffen vervangingsinkomens en
inkomensaanvullende uitkeringen..................................................................................................9
1.4.4. Professionele opbouw van sociale verzekeringen..............................................................11
1.5. Het sociale verzekeringsprincipe en de solidariteitsprincipes...................................................12
1.5.1. Het verzekeringsprincipe: relatie tussen risico, premie en prestatie..................................12
1.5.2. Het solidariteitsprincipe......................................................................................................13
1.6. De sociale bijdragen en de financieringsstructuur.....................................................................15
1.6.1. Algemene principes............................................................................................................15
1.6.2. Tabel: Bijdragepercentages in de stelsels van werknemers en van zelfstandigen..............15
1.6.3. Verdelingswerking van de heffingen...................................................................................16
1.6.4. Inkomsten sociale zekerheid werknemersstelsel 2018.......................................................17
1.7. De sociale zekerheidsuitkeringen (de uitkeringsstructuur)........................................................17
1.7.1. Basisbegrippen van de uitkeringsstructuur.........................................................................17
1.7.2. Voorbeelden van de vervanginsuitkeringen van de sociale zekerheid (privé)....................18
1.8. De organisatie van de sociale zekerheid (de uitvoeringsstructuur)...........................................24
1.8.1. De organisatie van de sociale zekerheid voor werknemers (privésector)...........................24
1.8.2. De organisatie van de sociale zekerheid voor zelfstandigen...............................................24
1.8.3. De organisatie van de sociale zekerheid voor overheidspersoneel....................................25
1.9. De sociale bijstand.....................................................................................................................25
1.9.1. Wat is de sociale bijstand?..................................................................................................25
1.9.2. De vier sociale bijstandsregelingen.....................................................................................26
1.10. De drie pijlers van de sociale zekerheid...................................................................................26
2. Deel 2: Beleidsdiscussie: Toekomst van onze sociale zekerheid.......................................................27
2.1. De grote uitdagingen van de toekomst......................................................................................27
, 3
2.2. Zoom op de (on)doelmatige werking van de sociale zekerheid.................................................29
2.3. Meten van doelmatigheid van de sociale zekerheid vanuit perspectief armoedebestrijding....30
2.3.1. Armoedelijnen gebruiken voor de bepaling van armoede in de bevolking.........................30
2.3.2. Armoedenormen voor België (2012)..................................................................................31
2.3.3. Blijvende armoede: armoederisico vóór en nà sociale zekerheidsuitkeringen bij 20-59
jarigen (=actieve bevolking)..........................................................................................................31
2.3.4. Conclusie van al dit armoede-onderzoek:...........................................................................32
2.3.5. Analyse armoede actieve bevolking....................................................................................33
2.4. Jobs zijn niet ten goede gekomen aan de laaggeschoolden......................................................33
2.4.1. Werkzaamheidsgraad (25j – 54j) naar scholingniveau, Vlaanderen (2018)........................33
2.4.2. Oorzaken van structurele werkloosheid/inactiviteit bij laaggeschoolden (=lage
tewerkstelling...............................................................................................................................34
2.5. Doelmatigheid van de sociale zekerheid: remmen de uitkeringen het arbeidsaanbod?...........35
2.6. Samenvatting en conclusies.......................................................................................................35
2.6.1. De drie doelstellingen van de welvaartsstaat.....................................................................35
2.6.2. De tragiek van de welvaartsstaat........................................................................................36
2.6.3. Het nieuwe beleidsparadigma van de actieve welvaartsstaat............................................36
2.6.4. De EU2020 strategie: een strategie voor groei in de EU.....................................................37
2.7. Conclusie...................................................................................................................................37
3. Q&A sessie (18/11/2020)..................................................................................................................38
, 4
1. Deel 1: Inleiding in de sociale zekerheid
1.1. Doelstellingen
1.2. Historisch perspectief (Bismarck versus Beveridge)
1.2.1. Schematische voorstelling
Bismarck vs. Beveridge
Wie? Bismarck (1862 tot 1890) Beveridge (20ste eeuw)
Wie is ‘de verzekerde’? Contributie Burgerschap
Link met arbeidscontract (sociale (Alle burgers)
bijdragen)
Wie is ‘de verzekeraar’? Professionele opbouw: De overheid
a) werknemersstelsel
b) zelfstandige stelsel
c) overheidspersoneel
d) specifieke stelsels
Financiering Werkgevers en Uniforme premies, algemene
werknemersbijdragen op de lonen belastingen
Uitkeringen Loongerelateerd (% verloren loon) Uniforme uitkeringen (flat-rate),
Doel: vervanging verworven dikwijls afhankelijk van het
levensstandaard gezinsinkomen
Doel: minimuminkomens
bescherming
Rol sociale bijstand Beperkt, laatste vangnet Zeer groot
Filosofie Verworven levensstandaard Minimale inkomenswaardering
beschermen via loongekoppelde voor alle burgers
uitkeringen
1.2.2. Bismarck (1862 tot 1890)
1.2.2.1. Wie?
Rijkskanselier in Duitsland vanaf 1870
De eerste persoon in Europa die een nationale én verplichte sociale verzekering in leven riep.
1.2.2.2. Wat?
Bismarck was op zoek naar een manier om sociale bescherming te creeëren door te breken in het
arbeidscontract van werknemers.
Hij was op zoek naar een nieuwe manier van sociale bescherming omdat de huidige vorm van
armenzorg (die al sinds de middeleeuwen bestond) niet langer voldeed voor hem.
OMDAT:
Via het arbeidscontract verhuurt de werknemer zijn arbeidskrachten aan de werkgever. De
werknemer is dus economisch afhankelijk van de werkgever.
Wanneer de werknemer niet langer kan komen werken (te oud, te ziek, arbeidsongeval, werkloos…)
en het arbeidsinkomen valt weg, was dit een zeer grote onzekerheid voor de werknemer. Dit zijn
sociale risico’s
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Margothw. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
