1ste bachelor criminologie: Moraalfilosofie Prof. Dr. Jan Verplaetse
Hoofdstuk 1: Klassieke rechtvaardigingstoets
Inleiding
Moraalfilosofie ( ethiek ) goede daad/mens
Rechtsfilosofie goede wetten
Politieke filosofie goede samenleving
Deze zoeken beredeneerde oplossingen met rationele argumentatie voor
een normatief probleem
= gaat over de vraag of een bepaalde handeling, regel, toestand
toegelaten (mogen), verplicht (moeten) of verboden (niet mogen) moet
worden
- Gerelateerde normatieve problemen
= sociale rol van de persoon + natuurlijke determinanten van de
situatie/persoon
- Ongerelateerde normatieve problemen:
= algemeen, betrekking op alle mensen
Onberedeneerde oplossingen
1. Geloof / de wil van God
Individueel is het oké maar mist overtuigingskracht voor anderen.
Dilemma van Euthyphro ( Plato )
~ Euthyphro wil zijn vader aan te klagen voor moord op een slaaf
~ Socratische methode: “Waarom doe je dat?”
~ Redenen zijn onbekend: God is willekeurig
2. Emoties / instincten
Spelen een belangrijke rol maar haken af als betrouwbare bron
omdat anderen je emoties niet kunnen waarnemen.
3. Feitelijke toestand
Feiten en normen mogen niet door elkaar gehaald worden.
Feitelijke toestand Normatief oordeel
--verklaren, begrijpen, voorspellen rechtvaardigen,
aanvaarden, verwerpen
Door elkaar gehaald: naturalistische drogreden ( = naturalistic
fallacy )
1
, Je moet je standpunt baseren op logische argumenten en
wetenschappelijke feiten.
Vb. incest
Rationele argumenten Irrationele argumenten
- Er is wederzijdse toestemming - Het voelt vies aan
- Beiden zijn meerderjarig - Het is een taboe
- Er is ook genetisch risico bij
anderen
Jeremy Bentham – utilitarisme
Verzette zich tegen irrationele morele emoties als leidraad van
normatief handelen
“ The greatest happiness of the greatest number ”
handeling is pas wenselijk als zij het meest bijdraagt tot het geluk
van alle individuele burgers, geluk optellen
1. Hedonisme:
= genot, geluk stimuleren en het negatieve vermijden (NUT)
~ Nutsbalans is becijferbaar maar moeilijk ( veel factoren )
Vervangbaarheidsargument = wanneer een gedood dier wordt vervangen
door een levend dier en het totale geluk niet vermindert is het moreel
aanvaardbaar. Voorwaarden:
- dier heeft geen leed of besef bij doding
- vervanging brengt geen leed aan bij de betrokkenen (rouw)
- nieuwe dier krijgt hetzelfde pijnloze bestaan
2. Consequentialisme:
= kijkt alleen naar de gevolgen/resultaat en niet naar de
achterliggende betekenis
~ Botst met onze diepe intuïties: tramdilemma
a) iemand om het leven brengen met een hendel
b) iemand om het leven brengen door een duw te geven
Voor een consequentialist is er geen verschil maar we kunnen onze
morele gevoelens niet stoppen
Vb. liever farma bedrijf dan moeder Theresa
3. Nominalisme
2
, = alleen individuele nutsbalansen optellen en geen gemiddeldes
~ Moral monstrosity ( = legitimeert handelingen die botsen met onze
morele intuïties ) vb. groepsverkrachting, foltering
Immanuel Kant – deontologisme
> Verwerpt het consequentialisme van Bentham
Goed mens toetsen aan Kant’s categorisch imperatief:
- ‘Handel steeds in overeenstemming met die regel waarvan je kunt
willen dat het een universele wet wordt’ (het goede ligt in de morele plicht
die iemand voelt)
- ‘Je moet handelen volgens een regel waarvan je mag aannemen dat
elk mens met een rationele wil die aanvaardt en ernaar leeft’
1. Intentiemoraal
= het goede schuilt in de wil/intentie, niet in de gevolgen
Opzettelijk misdrijf Ongeluk
vb. doden met vergif vb. doden met poeder
Mislukte poging Geen ongeluk
vb. niet-doden met vergif vb. niet-doden met poeder
Intenties Gevolgen
~ de gevolgen zijn zeer belangrijk
Niets kan intrinsiek goed is slecht zijn als je niet de vrijheid hebt
om ervoor de kiezen vb. homoseksualiteit, pedofiel zijn en handelingen
~ zonder vrije wil is er geen moraal
3. Radicale plichtenmoraal
= deontologische ethiek, absolute en universele beginselen
Absoluut = kan nooit worden geschonden
Universeel = voor iedereen
- Kantiaanse filosofie
‘license to kill’ -> nooit een morele wet
Kan morel beginsel/rechten niet weigeren, ook niet als je dat wilt (is
van openbare orde)
3
, “Geen enkel rationeel willend individu kan dit willen, indien wel dan
bouwt hij zijn beslissing op onredelijke gronden, begaat hij een
drogreden of mist hij vrije wil”
vb. dwergwerpen, vrijwillige slavernij
~ Universeel? Absoluut? Goede valt niet samen met wat mensen
beschouwen als goed
John Rawls – volgeling van Kant
Theory of Justice: mensen worden naar een nieuwe planeet gestuurd
Veil of ignorance (onwetendheidssluier)
Men vermijdt liever pech dan het geluk te optimaliseren
Difference principle: liever beschermende rechten dan
optimaliserende vrijheden
vb. overheid mag geen publieke middelen besteden aan treinen vol comfort, …
zolang minder fortuinlijke kinderen baat hebben bij meer middelen
Men komt nooit tot een algemene consensus
vb. Fluit van Amarty Sen
An ( talent ) - utilitarist
Bob ( arm ) - egalitarist
Carla ( maker ) - libertalist
Hoofdstuk 2: Waardigheid
Inleiding
Belang van waardigheid:
- in verschillende preambules, wetten
- subjectieve interpretatie en persoonlijke invulling
Volgens Macklin: men kan zich beter baseren op meer heldere
beginselen (respect, …) Pinker: waardigheid is stom
Fout, maar er is een kernbetekenis nodig van waardigheid
4 betekenisvelden volgens McCrudden
1. verbod op onmenselijke behandeling
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur studentecrimi. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.