Resume
Samenvatting Erfrecht
- Cours
- Erfrecht
- Établissement
- Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen (Artesis)
Dit is een samenvatting van het vak Erfecht (AP Rechtspraktijk) jaargang .
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
Erfrecht2020 - 2021
ERFRECHT
INFO ............................................................................................................................................................... 1
INLEIDING ...................................................................................................................................................... 1
1. OPENVALLEN VAN DE NALATENSCHAP ....................................................................................................... 2
1.1 HET OGENBLIK VAN DE NALATENSCHAP ................................................................................................................... 2
1.2 DE PLAATS VAN DE NALATENSCHAP ........................................................................................................................ 3
1.3 ESSENTIËLE FORMALITEITEN .................................................................................................................................. 4
2. BEKWAAMHEID OM TE ERVEN.................................................................................................................... 5
2.1 BESTAAN OP HET OGENBLIK VAN HET OPENVALLEN VAN DE NALATENSCHAP .................................................................... 5
2.2 NIET ONWAARDIG ZIJN ........................................................................................................................................ 7
3. TOEBEDELING VAN NALATENSCHAP ........................................................................................................... 9
3.1 HIËRARCHIE TUSSEN ERFGENAMEN ........................................................................................................................ 9
3.1.1 Orde ..................................................................................................................................................... 10
3.1.2 Lijn ........................................................................................................................................................ 11
3.1.3 Graad ................................................................................................................................................... 11
3.2 PLAATSVERVULLING .......................................................................................................................................... 12
3.2.1 Basisbegrippen ..................................................................................................................................... 12
3.2.2 Wanneer............................................................................................................................................... 13
3.2.3 Voorwaarden ....................................................................................................................................... 14
3.2.4 Dieper ingaan op de gevolgen.............................................................................................................. 15
3.3 KLOVING ........................................................................................................................................................ 16
3.3.1 Kloving en de ordes .............................................................................................................................. 16
3.3.2 Kleine kloving ....................................................................................................................................... 17
3.3.3 Verzachte kloving ................................................................................................................................. 17
4. TOEBEDELING IN DE VIER ERFORDEN ........................................................................................................ 18
4.1 ERFGENAMEN VAN DE EERSTE ORDE ..................................................................................................................... 18
4.1.1 Toebedeling .......................................................................................................................................... 19
4.2 ERFGENAMEN VAN DE TWEEDE ORDE ................................................................................................................... 19
4.2.1 Toebedeling .......................................................................................................................................... 20
4.3 ERFGENAMEN VAN DE DERDE ORDE...................................................................................................................... 20
4.3.1 Toebedeling .......................................................................................................................................... 20
4.3 ERFGENAMEN VAN DE VIERDE ORDE ..................................................................................................................... 21
5. ERFRECHT EN ADOPTIE ............................................................................................................................. 21
5.1 VOLLE ADOPTIE ................................................................................................................................................ 21
5.1.1 Hoe erft een ten volle geadopteerde? .................................................................................................. 21
5.1.2 Erfgenamen van een ten volle geadopteerde ...................................................................................... 22
5.2 GEWONE ADOPTIE ............................................................................................................................................ 22
5.2.1 Hoe erft een gewoon geadopteerde?................................................................................................... 22
5.2.2 De nalatenschap van een gewoon geadopteerde ................................................................................ 23
,Erfrecht
2020 - 2021
6. HET ERFRECHT VAN DE LANGSTLEVENDE ECHTGENOOT (LLE) ................................................................... 24
6.1 VOORWAARDEN............................................................................................................................................... 24
6.1.1 Niet uit de echt gescheiden of gescheiden van tafel en bed ................................................................ 24
6.1.2 Geen afstand gedaan van de erfrechtelijke aanspraken ...................................................................... 25
6.2 DE ERFAANSPRAAK VAN DE LANGSTLEVENDE ECHTGENOOT ....................................................................................... 25
6.2.1 Langstlevende echtgenoot en Afstammelingen ................................................................................... 26
6.2.1.1 Langstlevende echtgenoot en afstammelingen, geadopteerde kinderen of afstammelingen van deze ......... 28
6.2.2 Langstlevende echtgenoot en ascendenten/ broers of zussen of afstammelingen van deze............... 28
6.2.3 Langstlevende echtgenoot en andere/ geen erfgerechtigden ............................................................. 29
6.3 KENMERKEN VAN HET ERFRECHTELIJK VRUCHTGEBRUIK ............................................................................................ 30
6.3.1 Omzetting van dit erfrechtelijk vruchtgebruik ..................................................................................... 31
7. HET ERFRECHT VAN DE WETTELIJK SAMENWONENDE PARTNER (LLP) ....................................................... 31
7.1 VOORWAARDEN VEREIST OM TE ERVEN ................................................................................................................. 31
7.2 WAT ERFT DE LANGSTLEVENDE PARTNER? ............................................................................................................. 31
8. RECHTEN VAN DE STAAT........................................................................................................................... 32
9. DE RESERVE .............................................................................................................................................. 32
9.1 BEGRIP ........................................................................................................................................................... 32
9.2 WIE ZIJN DE RESERVATAIREN? ............................................................................................................................. 32
9.2.1 Afstammelingen ................................................................................................................................... 32
9.2.2 De langstlevende echtgenoot (LLE) ...................................................................................................... 33
9.2.2.1 Aantastbaarheid ............................................................................................................................................... 34
10. DE FICTIEVE MASSA ................................................................................................................................ 35
10.1 FASE 1: DE SAMENSTELLING ............................................................................................................................. 35
10.1.1 Samenstelling van de fictieve massa (FM) ......................................................................................... 35
10.1.2 Fictieve massa en schenkingen .......................................................................................................... 37
10.2 FASE 2: AANREKENING VAN DE GIFTEN ............................................................................................................... 39
10.3 FASE 3: INKORTING ........................................................................................................................................ 40
11. GIFTEN AAN ERFGENAMEN: INBRENG EN DE TOEREKENING ................................................................... 41
11.1 WETTELIJKE REGELS VAN INBRENG VAN DE SCHENKINGEN ....................................................................................... 42
11.3 WIJZIGING VAN DE AARD VAN DE SCHENKING ....................................................................................................... 42
12. GIFTEN AAN ERFGENAMEN: WIJZE VAN INBRENG EN TOEREKENING ...................................................... 43
13. EEN KORTE SCHETS VAN DE ERFOVEREENKOMST ................................................................................... 44
OEFENINGEN SYLLABUS .................................................................................................................................. 1
,Erfrecht
2020 - 2021
INFO
Deze (uitgebreide) samenvatting behandelt het vak Erfrecht (2020 – 2021), gegeven door K. Adriaenssens. Het
omvat lesnotities, PowerPoints, voorbeelden en enkele oefeningen uit de syllabus. Op de laatste pagina’s vind je
een beknopt schema terug dat zeer nuttig is voor het examen.
LES 1
INLEIDING
Erfrecht heeft te maken met privaat eigendomsrecht. In onze maatschappij zijn er op een bepaald moment
regels ontstaan – regels om te voorkomen dat er bij een overlijden discussies zouden ontstaan omtrent het
vermogen van de overledene. Met het erfrecht regelt men de nalatenschap van de overledene.
Een nalatenschap is in het algemeen alle activa en alle passiva, kortom alle goederen enerzijds en alle schulden
anderzijds (we gaan actief – passief doen). Bepaalde zaken maken vaak geen deel uit van de nalatenschap,
bijvoorbeeld de extrapatrimoniale vorderingen of extrapatrimoniale rechten (= rechten inzake de staat van een
persoon – bv. het recht om te huwen, het recht op lijkbezorging). Extrapatrimoniaal staat los van de
nalatenschap, het behoort niet tot de nalatenschap. De digitale nalatenschap betreft alle digitale accounts
(Facebook, Instagram…) die de overledene achterlaat.
Bv. het recht van vruchtgebruik: een suikernonkel heeft een appartement in Antwerpen waar jij gebruik
van mag maken zonder vergoeding. Het recht van vruchtgebruik is gekoppeld aan de persoon, en heeft
niets met de nalatenschap te maken.
Voorbeeld
Stel je koopt een appartement (50/50) met je partner, maar je bent nog niet gehuwd. Dan wordt er
aangeraden om bij de notaris een beding van aanwas te laten opnemen.
à Dit wil zeggen dat als één van de twee partners sterft, dan kan de andere (levende) partner
de helft van de overleden partner naar zich toetrekken. Dit is gratis, enkel de registratierechten
moet hij zelf betalen. Op die manier kan je de garantie bieden dat uw partner in het
appartement kan blijven wonen.
De grondslag van ons erfrecht heeft voornamelijk een maatschappelijke en een economische functie (à dankzij
erfrechtelijke regels gaat iemand die ondernemend is, iemand die een bedrijf heeft op lange termijn kunnen
investeren omdat hij weet dat de opvolging verzekerd is). Vroeger had het erfrecht ook een familiale functie door
de reden dat mensen jonger stierven. Zo konden weeskinderen met de gelden van de ouders overleven. Nu
stellen we vast dat mensen gemiddeld rond de 70-90 jaar overlijden, waardoor hun kinderen reeds verder in het
leven staan.
1
,Erfrecht
2020 - 2021
1. OPENVALLEN VAN DE NALATENSCHAP
Ogenblik waarop nalatenschap Plaats waar nalatenschap Essentiële formaliteiten
openvalt openvalt
Door de fysieke dood – Woonplaats van de erflater op het Regeling begrafenis
geneesheer stelt de dood vast ogenblik van het overlijden
(art. 718 BW). Door een overlijden
valt de nalatenschap open.
Woonplaats = waar men zijn Melding overlijden à bank
hoofdverblijf heeft, waar men de blokkeert alle tegoeden/ kluizen
meerderheid van zijn belangen van de overledene en zijn
heeft (feitenkwestie echtgeno(o)t(e) - bank heeft
fiscale verplichting tot melding
van alle tegoeden op dag van
overlijden (0u) – Deblokkering à
akte van bekendheid/
erfrechtverklaring
Burgerlijke stand maakt = Belangrijk op Fiscale aangifte van nalatenschap
overlijdensattest. (= Een in principe binnen de 4 maanden
erfgenaam bewijst zo dat iemand Burgerrechtelijk Fiscaal vlak na overlijden.
vlak
dood is. Zonder dit attest zal een
notaris geen nalatenschapsdossier Bevoegdheid van Bepaalt in
openen. de rechtbank. principe welk
Betwistingen over gewest bevoegd
nalatenschap etc. is voor de
erfbelasting
(aangifte
nalatenschap
Tabel 1
1.1 HET OGENBLIK VAN DE NALATENSCHAP
Zie Tabel 1
• Art. 718 BW
• De nalatenschap valt open op het ogenblik van de fysieke dood
• De geneesheer stelt dit overlijden vast
2
,Erfrecht
2020 - 2021
Wat met een persoon die in een comateuze toestand ligt?
à Deze persoon is nog niet overleden, het hart klopt nog. Maar wat met een persoon die
hersendood is verklaard?
à Het criterium is dat alle vitale functies volledig en onomkeerbaar uitgevallen moeten zijn om
als overleden verklaard te worden. Een arts/ geneesheer zal dit vaststellen.
Voorbeeld
Een dochter haar ouders zijn gescheiden, haar vader is hertrouwd. De vader ligt op sterven en de
stiefmoeder heeft een volmacht op de rekeningen van de vader. De stiefmoeder is zeer hebzuchtig en
haalt regelmatig geld van de rekening. Wat kan de dochter hier aan doen?
à De vader ligt op sterven en is dus nog NIET overleden. De erfenis is nog niet opengevallen.
à De vader lag in coma en had volmacht gegeven aan zijn vrouw. Daar valt niets aan te doen.
Je kan enkel hopen dat de stiefmoeder gelden overschrijft (want dat laat sporen achter), en niet
de gelden cash afhaalt.
1.2 DE PLAATS VAN DE NALATENSCHAP
Zie Tabel 1
• Woonplaats: de plaats waar men de meerderheid van zijn belangen heeft, waar men het hoofdverblijf
heeft (art. 102 en 110 BW). Het is een feitenkwestie. De woonplaats bepaalt waar een erfenis openvalt.
• De woonplaats heeft een belang op dubbel gebied:
o Burgerrechtelijk gebied: de rechtbank die bevoegd is, is de rechtbank van de woonplaats van
de overledene. Vroeger werden personen vaker naar de rechtbank verwezen voor
verwerpingen, vandaag de dag zijn notarissen bevoegd om de verwerpingen te doen.
Art. 784 BW: er zijn 3 manieren om om te gaan met een nalatenschap. In het wetboek zien we
3 afdelingen: de afdeling over de verwerping, de afdeling over de aanvaarding en de afdeling
aanvaard onder voorrecht van boedelbeschrijving.
- Zuiver en eenvoudig aanvaarden: “ik aanvaard de nalatenschap, ik neem alles wat ik
kan krijgen, ik neem alle activa en alle passiva”
- Aanvaarden onder voorrecht van inventaris: “ik neem hier geen risico’s, ik wil wel
aanvaarden maar ik wil niet het risico lopen dat ik moet betalen, dat ik schulden moet
betalen”. Dan kan je als erfgenaam een inventaris (boedelbeschrijving) maken met
opsomming van alle goederen (actief en passief) enkel ten belope van wat ik netto
krijg – enkel dat bedrag ben ik bereid uit te geven aan schulden. Als er nog fiscale
schulden, belastingschulden etc. zijn, dan moet dit nooit met eigen geld betaald
worden, dit kan uitbetaald worden met wat je geërfd hebt.
3
, Erfrecht
2020 - 2021
- Verwerping: “ik wil er niets mee te maken hebben, ik aanvaard niet”. Verwerpen doe
je niet door tegen de notaris te zeggen dat je er niets mee te maken wil hebben.
Verwerpen doe je door een actieve handeling te stellen à door dus effectief naar de
notaris te gaan en daar een ondertekening te doen van een akte van verwerping.
§ Art. 784, tweede lid BW à ingeval de verwerper in de akte op eer verklaart
dat (volgens hem) de netto nalatenschap niet meer bedraagt dan 5000 euro
(na betaling van de begrafenis), dan wordt het kosteloos verleden en
geregistreerd (de notaris mag geen kosten aanrekenen).
o Fiscaal gebied:
- Legaat voor de beste vriend(in) = beschikking bij testament voor je beste vriend(in).
De nieuwe wetgever (vanaf 1 juli 2021) heeft gezegd dat de mogelijk bestaat om
15.000 euro aan nul euro belasting te geven aan uw beste vriend(in). (Disclaimer: dit
moet nog officieel goedgekeurd worden).
- Duo-legaten: Duo-legaten zijn uitgevonden om een minder fiscale druk te hebben. Dit
verandert ook na 1 juli 2021.
§ Iemand die geen partner heeft/ niet getrouwd is/ geen kinderen heeft sterft,
maar heeft wel een petekind – dan kan hij een vzw Artsen Zonder Grenzen
aanduiden als erfgenaam.
Artsen Zonder Grenzen is dan zijn erfgenaam, maar moet dan de helft
afgeven aan bijvoorbeeld het petekind en betaalt dan ook de erfbelasting.
- Het Vlaamse Gewest regelt de nalatenschap van de bewoners van Vlaanderen (wie
een woonplaats heeft in Vlaanderen).
(Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest past andere tarieven toe, daarom is de
woonplaats belangrijk).
- De erfbelasting wordt berekend aan de hand van een fiscale aangifte (= binnen de 4
maanden na het overlijden). Dit is de basis waarop de belastingen worden
uitgerekend.
1.3 ESSENTIËLE FORMALITEITEN
Zie Tabel 1
• Er moeten een aantal zaken geregeld worden:
o De begrafenis: meestal geregeld door de partner of de kinderen
o De melding van het overlijden aan de bank: ter bescherming van de erfgenamen à elke
bankier is verplicht om de gelden te blokkeren. (Dit gebeurt niet altijd in de praktijk, maar de
bank zal dit dan automatisch vernemen via het rijksregister). Dit doet men zodat iemand die
bv. een volmacht had over de rekening van de overledene niet zomaar gelden van de rekening
kan gaan afhalen.
- De bank zal eerst uitzoeken wie de erfgenamen zijn en dan pas zal hij de gelden lossen.
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur asiver. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
62890 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans