INTERNATIONALE LEERWEEK DIVERSITEIT
Les 1: Online les 12/02/2021
Def. Diversiteit = “Verscheidenheid, datgene waarin mensen van elkaar verschillen”
Visie diversiteit in de opleiding Sociaal werk: Edwin Hoffman
Zelfstandig onderzoeker, trainer en adviseur Interculturele communicatie en
Diversiteit.
één van de belangrijkste publicaties: Inter-culturele gespreksvoering. Theorie en
Praktijk van het TOPOI-model (3e of 4e druk). Voorbeelden op ex.
Prof. dr. Edwin Hoffman
Ontwikkelde het TOPOI-model: een systematiek van aandachtspunten en
interventies voor de interculturele gespreksvoering. Tijdens ILW div: introductie
Hoffman = visie opleiding 1SW, ‘later’ > nuance (2SW = International Perspectives
On Diversity MW-SCW-PW)
Hoofdstuk 1: Wat is cultuur?
Def. Cultuur = “gemeenschappelijke wereld van betekenissen en gewoonten die bep.
sociale groep kenmerkt” = “soc. constructie”. Vb. uitspraken:
– ‘Dat is onze cultuur’
– ‘Behoud van eigen cultuur’
– ‘Dat is écht een andere cultuur!’
– ‘Cultuurbotsing’
– ‘Leven tussen twee culturen’
• Invloed van cultuur op iemand = verhaal over levensgeschiedenis, opvoeding,
socialisatie, gewoontes, tradities, referentiekader, waarden en normen, …
• Iedere mens: maakt deel uit van verschillende collectieven (sociale groepen):
o Homogeen/gedeeld: vb. familie van elkaar zijn. (grootouders, neefjes, nichtjes, …)
o Heterogeen/gedeeltelijk: vb. je bent niet alleen familie, ook deel van andere
collectieven zoals vriendenclub, buurt, geloofsgemeenschap, studie, online game
club, hiphoppers, werk, enz.
• Sommige collectieven kies je zelf, andere kan je niet zelf kiezen, vbn? Je hebt zelf je
studierichting gekozen, waardoor je nu tot het collectief student sociaal werk behoort.
1
, Maar het nest waarin je geboren bent, heb je niet gekozen. Familie kies je in die zin niet
zelf.
• Elk collectief heeft een zekere cultuur, vbn? Het kan zijn dat je in je familie mensen op
een bepaalde manier begroet die heel anders is, dan je met je vrienden doet. Bv. dat je
een medestudent met een high five begroet en je familie met een kus.
• Aan elk sociaal verband kan je een identiteit ontlenen, vb. student, jongere, mipster,
homo, Vlaming, Belg, Antwerpenaar, katholiek, …
= multi-collectiviteit én multiculturaliteit van elk individu
Multicollectiviteit en multiculturaliteit van ieder individu
Door die multicollectiviteit, multiculturaliteit en meervoudige identiteit kunnen culturele
verschillen en misverstanden in elke ontmoeting tussen mensen naar voren komen.
Dus:
– elke communicatie is intercultureel
– gespreksvoering met mensen van waar dan ook is ook maar gewone communicatie
belangrijk voor VAMA!
Bv. p IX (3e): arbeidsbemiddelaar: hoe motivatie vinden van Somalische werkzoekende (bang
om fouten te maken zodra verschillen qua cultuur of geloof, verlies onbevangenheid, …)
Mensen met verschillende culturele achtergrond: ook overeenkomsten!
Verschillen in communicatie kunnen naast cultureel ook soc.-ec., politiek, juridisch,
biologisch of psychisch zijn (…)!!
2
,Internationale communicatie hoeft niet per definitie ‘vreemdheidservaring’
(interculturaliteit) op te leveren
Iedere communicatie – zelfs tussen twee broers - kan intercultureel worden
Elk collectief heeft een zekere cultuur in de zin van gedeelde betekenissen: (Hofstede, p
9)
– Taal
– Kennis
– Waarden en normen
– Symbolen, rituelen, helden
o Vb.: familiecultuur, beroepscultuur, jongerencultuur, professionele, nationale,
religieuze culturen, …
o NB: religie ziet Hoffman als vb. van cultuur
3
, Culturen beïnvloeden de communicatie: verbale en non-verbale taal, zienswijzen,
beelden en verwachtingen in de ontmoeting met de andere.
Opbouw van een cultuur p. 10-11
1. Waarneembare laag: boven water
• Taal, symbolen, helden, rituelen, gewoonten, ceremonies, enz.
2. Niet waarneembare laag
• Kernwaarden
• Mens- en wereldbeelden
→ 1+2 = nauw verbonden!
Vb.: andere begroeting (1) en respect (2) = gekwetst!
Coherentie: cultuur als verbindend element (‘lijm’ of ‘cement’)
Samenhang van collectieven en hun culturele stabiliteit komt niet door bindende N&W
maar door de schepping van normaliteit: het bekend zijn en raken met verschillen en
tegenstrijdigheden … binnen die collectieven.
o Vb. onderzoek Ruth Soenen Tram 12
o (anonimiteit en herkenbaarheid) p.15
Verwerving van cultuur door enculturatie en acculturatie p.15 ev.
1. Enculturatie: “het proces van het aanleren van culturele kenmerken” door vb.:
• Onderwijs
• Opleiding
• Vriendenkring
• Werk
4
