Boekhoudrecht en financiële
analyse
Hoofdstuk 1+2: Inleiding - wetgeving
Gemeen boekhoudrecht
Regelgeving in België
WER
Wet van 17 juli 1975 en het KB van 8 oktober 1976 = geïntegreerd in
WB Vennootschappen en verenigingen
KB van 29 april 2019 tot uitvoering van het WB van vennootschappen en
verenigingen
Europese richtlijnen (2013/34/EU en 2017/1132/EU)
Commissie voor boekhoudkundige normen (CBN-adviezen)
Boekhoudrecht = geheel van regelgeving waarin wordt vastgelegd…
Wanneer een transactie/saldo in de boekhouding moet worden opgenomen
Voor welke waarde een transactie/saldo in de boekhouding wordt opgenomen
Onder welke rubrieken een transactie/saldo in de financiële staat wordt.
Boek III, titel 3 HS 2 WER onderwerpt ondernemingen aan de boekhoudplicht.
“onderneming” in het algemeen: zie art. I.1, lid 1, 1° WER
Dit betreft natuurlijke personen en rechtspersonen; een aantal rechtspersonen zijn
echter uitgesloten, denk aan de federale staat, OCMW, gewesten en
gemeenschappen,… maar ook publiekrechtelijke rechtspersonen die geen goederen
of diensten aanbieden op de markt
Naast deze ondernemingen, zijn nog andere personen boekhoudplichtig; waardoor zij ook
onder het begrip “boekhoudplichtige onderneming” vallen; nl.
Openbare instellingen naar Belgisch recht die een statutaire opdracht vervullen van
commerciële, industriële of financiële aard (art. III.82, §1, lid 1 4° WER)
De instellingen die een commercieel, financieel of industrieel bedrijf uitoefenen en
waarop boek III, titel 3, HS 2 van toepassing wordt verklaard door een KB
Art. III.82, §1, lid 2 WER verduidelijkt welke ondernemingen worden onttrokken aan de
boekhoudplicht; het zijn oa.
natuurlijke personen die een bestuursmandaat uitoefenen
land- of tuinbouwonderneming onderworpen aan personenbelasting
Daarnaast zijn er nog een aantal niet-boekhoudplichtigen, louter op basis van het gemeen
recht; oa.
verenigingen en stichtingen met sectorale regelingen (bv. ziekenhuizen)
1
Samenvatting VO 2020/2021
, politieke partijen
administratieve diensten met boekhoudkundige autonomie en de administratieve
openbare instellingen bedoeld in wet 22 mei 2003
2
Samenvatting VO 2020/2021
, Hoofdstuk 3: Boekhouding volgens het gemeen recht
Passende boekhouding
Passende boekhouding = art. III.82 §2 WER: de boekhouding is aangepast aan aard en
omvang van het bedrijf. Rekening houden met de diverse informatiebehoeften (bv. van
aandeelhouders, derden,…)
Daarnaast: eventueel rekening houden met bijzondere wetsvoorschriften
Principe: de boekhouding moet worden gevoerd d.m.v. een stelsel van boeken en
rekeningen met inachtneming van de regels van het dubbel boekhouden (art. III.84, lid 1
WER)
In bepaalde gevallen is een vereenvoudigde boekhouding (of een enkelvoudige
boekhouding) toegelaten
Dubbele boekhouding
Dubbele boekhouding = art. III.84, lid 2 WER: Zonder uitstel alle transacties registreren (niet
wachten tot einde van het jaar), dit moet getrouw en volledig gebeuren, in functie van de
tijd (naar tijdsorde). Belangrijkste principes zijn dus:
Zonder uitstel
Getrouw
Volledig
Naar tijdsorde
De verrichtingen worden ingeschreven in de rekeningen waarop ze betrekking hebben. De
rekeningen worden vervolgens ondergebracht in een voor het bedrijf passende
rekeningenstelsel (grootboek), ingericht naar de eisen van de bedrijfsuitoefening van de
onderneming.
Koning bepaalt de minimumindeling van een algemeen rekeningstelsel (de MAR)
Elke onderneming moet minstens 1X/jaar de waarderingen, opnemingen, verificaties en
onderzoekingen verrichten om op een door haar gekozen datum de inventaris op te maken
van al haar bezittingen, schulden, vorderingen enz. van welke aard ook.
“Inventaris opstellen” gedurende het boekjaar alle transacties registreren, en op
het einde van het boekjaar nagaan of het overeenstemt met de realiteit; dit gebeurt
door het maken van de inventaris (“wat zijn mijn bezittingen/wat zit er in mijn
voorraad/op mijn bankrekening/wat moet ik nog betalen/…”)
Als de rekeningen in overeenstemming zijn gebracht met de gegevens van de inventaris,
worden ze samengevat en beschreven in een staat: “de jaarrekening” (art. III.90 §1 WER)
bestaat uit een balans, een resultaatrekening en toelichting
Getrouw beeld
Door toepassing van de boekhoudregelgeving geeft de (geconsolideerde) jaarrekening een
getrouw beeld van het vermogen en de financiële toestand alsook van de resultaten over
het boekjaar
3
Samenvatting VO 2020/2021
, Getrouw beeld = bedoeling dat je dit bereikt
Toepassing van de regels geven een getrouw beeld
Uitzonderlijk: je moet van de boekhoudwetgeving afwijken indien dit een beter getrouw
beeld zou geven
getrouw beeld staat dus centraal: als deze zou geschaad worden door het naleven van de
regels, dan moet je van de regels afwijken (wel zeer uitzonderlijk). Dit moet goed
verantwoord worden
“deze cijfers zijn betrouwbaar”
Verantwoordelijkheid
Bestuursorgaan (= hoogste orgaan van een vennootschap) voor het opmaken van de
jaarrekening en het jaarverslag
Commissaris voor opinie (externe partij met als taak toezichthouden op de rapportering,
aangeduid door de algemene vergadering) in het commissarisverslag (oordeel over de
jaarrekening van een entiteit), mogelijke oordelen:
Oordeel zonder voorbehoud
jaarrekening heeft getrouw beeld van de financiële toestand van de onderneming
Oordeel met voorbehoud
er zit een fundamentele fout in: hierover zal een opmerking komen (wordt
duidelijk aangeduid)
Afkeurend oordeel
dermate veel afwijkingen op de boekhoudwetgevingen zodanig dat je er niet mag
op vertrouwen
Oordeelonthouding
betekent dat de commissaris alles heeft gedaan wat hij zou moeten doen, maar hij
stuit op aantal zaken die ervoor zorgen dat de jaarrekening oncontroleerbaar is
(heeft meestal te maken met dermate slechte registraties van transacties oid)
Om een afkeurend oordeel te kunnen geven: je moet ook kunnen benoemen wat er
juist fout is, bij oordeelonthouding is het gewoon zo slecht georganiseerd dat het
zelfs niet duidelijk is wat er juist is misgelopen
Let op: de besluiten van de commissaris zijn niet bindend. De algemene vergadering kan
perfect de jaarrekening nog goedkeuren, zelfs met een negatief verslag van de commissaris
Onderscheid accounting
Financial accounting = rapportering aan derden: externe financiële rapportering
Management accounting = rapportering tav het management (bv. kostprijsberekening van
producten). Deze info wordt niet publiek bekend gemaakt
is om beslissingen te kunnen maken
4
Samenvatting VO 2020/2021
, Vereenvoudigde boekhouding
Voor wie?
in eerste instantie voor kleine ondernemingen: Algemeen (omzet max 500.000 EUR –
vorig boekjaar), door
Natuurlijke personen
Org. zonder rechtspersoonlijkheid
V.O.F en Communautaire vennootschap
Wat?
Alle verrichtingen worden zonder uitstel, getrouw, volledig en naar tijdsorde ingeschreven in
ten minste 3 dagboeken zodanig ingericht dat in bijzonder kunnen worden gevolgd (art.
III.85, §1, lid 1 WER)…:
De mutaties in liquide middelen in contanten of op rekening (het financieel dagboek)
Alle facturen en debet- en creditnota’s van leveranciers (het inkoopboek)
Alle facturen en debet- en creditnota’s aan klanten (het verkoopboek)
Ook de plicht tot jaarlijkse inventaris en jaarrekening bestaat bij vereenvoudigde
boekhouding
VZW’s en stichtingen
Ook kleine VZW’s, internationale verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen mogen
een vereenvoudigde boekhouding voeren, wanneer op de balansdatum van het afgesloten
boekjaar niet meer dan 1 van volgende criteria wordt overschreden (art. 3:47 §2 en 3:51 §2
WVV):
Gemiddelde voltijdse werknemers: 5
Ontvangsten: € 334.500 (excl. BTW)
Balanstotaal: € 1.337.000 (dat betekent dus max. €1.337.000 aan bezittingen en
schulden)
Boekjaar
Minstens om het jaar moet een onderneming een overzicht kunnen geven van haar
bezittingen, rechten, vorderingen, schulden en verplichtingen. De periode waarop het
overzicht betrekking heeft, wordt het boekjaar genoemd.
Duurt in principe 12 maanden en is meestal van 1 januari tot 31 december. Je kan
ook werken met een gebroken boekjaar, bv. van 1 april tot 31 maart van het volgend
kalanderjaar (zonder af te sluiten op 31 december)
Uitzonderlijk kan het boekjaar langer of korter zijn dan 12 maand (bv. wanneer de
activiteit midden in het boekjaar wordt stopgezet of de afsluitdatum van het boekjaar
wordt gewijzigd) ; het maximum is 24 maand – 1 dag
Verlengd boekjaar:
van 1 september 2020 tot 31 december 2021
5
Samenvatting VO 2020/2021
, Verkort boekjaar:
van 1 februari 2020 tot 31 december 2020
Dus:
Gebroken boekjaar = boekjaar die niet samenvalt met een kalenderjaar
Verlengd boekjaar = boekjaar van langer dan 12 maanden
Verkort boekjaar = boekjaar van korter dan 12 maanden
6
Samenvatting VO 2020/2021
, Hoofdstuk 4: Jaarrekening volgens het gemeen recht
Balans, resultatenrekening en toelichting
De jaarrekening bestaat uit een balans, resultatenrekening en een toelichting (art. 3:1 §1 lid
1 WVV)
In de resultatenrekening worden de opbrengsten- en kostenrekeningen samengebracht
dit is een overzicht van de kosten en opbrengsten uit een bepaalde periode
In de balans worden het resultaat van de resultatenrekening en de actief- en
passiefrekeningen samengebracht
De elementen opgenomen in de balans hangen af van de grootte van de
vennootschap
verkort schema: voor niet-beursgenoteerde kleine vennootschappen (art. 1:24
WVV)
microschema: voor niet-beursgenoteerde microvennootschappen (art. 1:25 WVV)
volledig schema: voor de rest (nl. de beursgenoteerde vennootschappen en grote
vennootschappen)
Soorten vennootschappen volgens grootte
Art. 1:24 en 1:25 WVV schrijven voor wanneer het gaat over een kleine – of
microvennootschap
Kleine vennootschappen
Mogen een verkort schema gebruiken
Max 1 overschreden criterium van vorig boekjaar:
Gemiddelde personeel: 50
Omzet: € 9.000.000
Balanstotaal: € 4.500.000
“omzet” = het bedrag van de verkoop van goederen en de levering van diensten aan
derden, onder aftrek van de op de verkoopprijs in de handel toegestane kortingen
omvat niet BTW
“balanstotaal” = de totale boekwaarde van de activa zoals die blijkt uit het
balansschema
Stel dat je meer dan 1 criterium overschrijdt de 1e keer: dan moet je het volgend boekjaar
nog niet afstappen van een verkort schema. Pas als je 2 jaar na elkaar 2 criteria overschrijdt
moet je afstappen van een verkort schema
Bv. 2020: 51 personeel en 10.000.000 omzet
2021: 849 personeel en 10.000.000 omzet
dan geen verkort schema meer
Een eenmalige overschrijding heeft m.a.w. niet tot gevolg dat een vennootschap haar
statuut van kleine vennootschap verliest
7
Samenvatting VO 2020/2021
, Idem voor een vennootschap die eerst als groot wordt aangemerkt: ook hier moet 2X
maal aan de criteria voldaan zijn voordat de grote vennootschap een kleine
vennootschap wordt
Indien het boekjaar uitzonderlijk een duur van meer of minder dan 12 maanden heeft: het
grensbedrag van 9.000.000 wordt vermenigvuldigd met een breuk waarvan de noemer 12 is
en de teller het aantal maanden van het betrokken boekjaar
Een begonnen maand is hier als een volle maand gerekend
bv. een boekjaar van 7 maand: 9.000.000 x 7/12 (= 5.250.000)
Individuele of geconsolideerde berekening
BE GAAP = Belgische boekhoudwetgeving uitgebreider
IFRS = internationale boekhoudwetgeving
Individuele berekening
= wanneer een vennootschap geen controlebevoegdheid uitoefent over een andere
vennootschap, worden de cijfers m.b.t. het jaargemiddelde van het aantal werknemers, de
jaaromzet en het balanstotaal berekend op individuele basis
D.w.z.: er wordt enkel rekening gehouden met de werknemers, de jaaromzet en het
balanstotaal van de vennootschap zelf
Ook wel: statutaire/enkelvoudige jaarrekening
is dus de jaarrekening van een enkele rechtspersoon: ALTIJD Belgian GAAP (= BE GAAP)
wordt goedgekeurd door de algemene vergadering: dan definitief
De vennootschap in kwestie mag m.a.w. geen moedervennootschap zijn
Geconsolideerde berekening
= wanneer de vennootschap de hoedanigheid heeft van moedervennootschap, worden de
criteria van jaaromzet en balanstotaal berekend op geconsolideerde basis.
Voor het criterium van het aantal werknemers: het aantal werknemers dat elk van
de betrokken verbonden vennootschappen jaarlijks tewerkstelt wordt opgeteld
Berekening op geconsolideerde basis betekent dat de boekwaarde van de aandelen
van de in de consolidatie opgenomen vennootschappen, wordt verrekend met het
daarin belichaamde deel van het eigen vermogen van de in de consolidatie
opgenomen vennootschappen; en de onderlinge kosten, opbrengsten en schulden
die verband houden met verrichtingen tussen de vennootschappen opgenomen in de
consolidatie, alsook de winsten en verliezen die voortvloeien uit deze verrichtingen
en die in de boekwaarde van de activa begrepen zijn, worden geëlimineerd.
Dit geldt ook voor vennootschappen die een “consortium” vormen
dat zijn ook verbonden ondernemingen, maar hebben geen moeder-dochter-relatie
8
Samenvatting VO 2020/2021
,De geconsolideerde jaarrekening wordt ook wel de ‘groepsjaarrekening’ genoemd. In deze
jaarrekening neem je – in aanvulling op de enkelvoudige jaarrekening – ook de resultaten
mee van alle verbindingen waar je voor meer dan 50% eigenaar bent.
bv. een moedervennootschap met aandelen (moederonderneming +
dochteronderneming(en)). De geconsolideerde jaarrekening wordt opgemaakt door
de moeder over zichzelf en haar dochter(s)
Wordt voorgelegd aan algemene vergadering: heeft tot doel de aandeelhouders
enz. te informeren
Beursgenoteerde vennootschap: ALTIJD IFRS, niet-beursgenoteerde vennootschap: KEUZE
IFRS en BE GAAP
(wanneer er internationale aandeelhouders zijn, of moederondernemingen zijn met veel
internationale klanten, zal sneller gekozen worden om IFRS toe te passen dan de Belgische
regels)
Het kan dus zijn dat je voor je enkelvoudige jaarrekening de Belgische regels moet volgen, en
voor de geconsolideerde jaarrekening de Europese (IFRS) omdat je bv. een Belgische
beursgenoteerde onderneming bent.
IFRS = international financial reporting standards
verwijst naar internationale boekhoudnormen
Toepassing IFRS normen voor groepsrapportering:
Europese verordening van 19 juli 2002: beursgenoteerde ondernemingen in EU
worden verplicht hun geconsolideerde jaarrekening op te maken conform IFRS
KB van 18 januari 2005: niet-beursgenoteerde ondernemingen mogen kiezen om
hun geconsolideerde jaarrekening op te maken conform IFRS. Keuze is onomkeerbaar
o Ofwel kies je voor opmaak van je geconsolideerde groepsjaarrekening onder
de Belgische boekhoudnormen of onder de internationale boekhoudnormen
(IFRS)
De IASB vaardigt IFRS-normen uit (toepassing is internationaal)
IFRIC interpreteert de IFRS-normen (toepassing is internationaal)
Europese commissie beoordeelt of IFRS-normen of IFRIC interpretaties in overeenstemming
zijn met de Europese richtlijn 2013/34/EU, vooraleer deze normen in Europa van toepassing
worden verklaard. Pas dan zijn nieuwe IFRS-normen of IFRS-standaarden van toepassing in
EU.
Microvennootschappen
Mogen een microschema gebruiken
Max 1 overschreden criterium van vorig boekjaar:
Gemiddelde personeel: 10
Omzet: € 700.000
Balanstotaal: € 350.000
9
Samenvatting VO 2020/2021
, Ook hier komen de gevolgen pas indien 2 jaar op rij 2 van de criteria worden overschreden
en omgekeerd
Een vennootschap die een moeder- of dochtervennootschap is, komt niet in aanmerking
voor de kwalificatie als microvennootschap. Idem voor vennootschappen die een consortium
vormen
Indien het boekjaar uitzonderlijk een duur van meer of minder dan 12 maanden heeft: het
grensbedrag van 700.0000 wordt vermenigvuldigd met een breuk waarvan de noemer 12 is
en de teller het aantal maanden van het betrokken boekjaar
Een begonnen maand is hier als een volle maand gerekend
bv. een boekjaar van 7 maand: 700.000 x 7/12 (= 408.333,333)
Berekening
Criteria worden berekend op individuele basis (= op niveau van entiteit zelf) indien geen
moederonderneming of geen consortium
Op geconsolideerde basis (dus incl. de dochterondernemingen bekijken) indien wel
moederonderneming of consortium
Nà consolidatie (samenvoegen)
Optellen en criteria omzetten en balanstotaal verhogen met 20 %
Je zal het niet moeten berekenen, maar ken de theorie
Grote vennootschappen
Grote vennootschappen zijn vennootschappen die niet voldoen aan de criteria van kleine- of
microvennootschappen
10
Samenvatting VO 2020/2021
