qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty
uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd
fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx
cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq
Gezondheidspromotie en -
bevordering
wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui
Jacques Vanobbergen
opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg
Lana De Mulder
hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc
vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq
wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui
opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg
hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc
vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq
wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui
opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg
hjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbn
mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert
yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas
,Inhoud
1 Inleiding...............................................................................................................................................4
2 Theoretisch kader................................................................................................................................4
2.1 Het concept gezondheid...............................................................................................................4
2.1.1 Het concept positieve gezondheid.........................................................................................5
2.1.2 Toegepast op mondgezondheid............................................................................................5
2.2 Gezondheidsdeterminanten.........................................................................................................6
2.2.1 De menselijke biologie...........................................................................................................7
2.2.2 Het persoonlijk gezondheidsgedrag.......................................................................................7
2.2.3 De organisatie van zorg (exogeen).........................................................................................7
2.2.4 De omgevingsfactoren...........................................................................................................7
2.3 Gezondheidsvaardigheden - Health Literacy - (gezondheidsgeletterdheid).................................7
2.4 Gezondheidsindicatoren...............................................................................................................8
2.4.1 Prevalentie.............................................................................................................................8
2.4.2 Incidentie...............................................................................................................................8
2.4.3 Sterftecijfer............................................................................................................................8
2.4.4 Levensverwachting................................................................................................................8
2.5 Gezondheidsbevordering of gezondheidspromotie......................................................................8
2.5.1 Inleiding.................................................................................................................................8
2.5.2 Definitie...............................................................................................................................10
2.5.3 Essentiële actieterreinen en strategieën van gezondheidspromotie...................................11
3 Aanpak en methodieken binnen gezondheidspromotie....................................................................12
3.1 Niveaus en strategieën van de methodiek Gezonde School in matrixmodel..............................12
3.1.1 Gezondheidsmatrix..............................................................................................................12
3.2 Criteria voor het ontwikkelen en beoordelen van methodieken binnen de
gezondheidspromotie.......................................................................................................................14
4 Projectmatig werken.........................................................................................................................15
4.1 Planningsmodellen - Intervention mapping................................................................................15
4.1.1 Fase 1: analyse van het gezondheidsprobleem....................................................................15
4.1.2 Fase 2: het definiëren van de verschillende doelen.............................................................18
4.1.3 Fase 3: Het identificeren van methoden en theorieën om determinanten van intentie en
gedrag te wijzigen.........................................................................................................................18
4.1.4 Fase 4: Het ontwerpen van de gezondheidspromotionele interventie................................19
4.1.5 Fase 5: Implementatie van de gezondheidspromotionele interventie.................................19
, 4.1.6 Fase 6: Evaluatie van de gezondheidspromotionele interventie..........................................20
5 Health promoting schools: een toepassing........................................................................................20
5.1 Inleiding......................................................................................................................................20
5.2 Sleutelconcepten........................................................................................................................21
5.3 De gezondheid bevorderende school.........................................................................................23
5.4 Evaluatie.....................................................................................................................................24
5.5 Mondgezondheidspromotie op school.......................................................................................24
5.5.1 Inzet en betrokkenheid van partners...................................................................................25
5.5.2 Doelstellingen......................................................................................................................25
5.5.3 Evaluatie..............................................................................................................................26
,1 Inleiding
Gezondheidspromotie is voortdurend in dynamiek, geconfronteerd met tijdsgebonden actoren,
organisatorische mogelijkheden, beschikbare evidence, beleidsinzichten en beleidsprioriteiten.
2 Theoretisch kader
2.1 Het concept gezondheid
Lange tijd was gezondheid gelijk aan niet ziek zijn met als gevolg dat gezondheidszorg vooral gericht
was op het genezen van de ziekte.
Gezondheid = toestand van volledig lichamelijk en geestelijk en maatschappelijk welbevinden en niet
slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijk gebrek
Ziekte wordt herleid tot pathologische processen die de anatomische en fysiologische intergriteit van
het lichaam bedreigen. Gezondheid heeft betrekking tot een subjectieve ervaring van de persoon in
relatie tot het functioneren in het dagelijks leven.
Ziekte kan bestaan zonder impact op gezondheid en welzijn, maar personen kunnen zichzelf als ziek
ervaren zonder aantoonbare ziektepathologie.
1: onopgemerkte, niet ervaren maar medisch-biologisch aanwezige ziekte
2: er zijn klachten maar de patiënt tilt er niet zwaar aan
3: gedraagt zich als een zieke maar heeft geen biologisch vast te stellen afwijkingen
4: er zijn klachten en ziektegevoel maar geen vast te stellen afwijkingen
5:...
Disease = een objectief vaststelbare combinatie van symptomen en fysieke tekenen die verklaarbaar
zijn door verstoorde lichamelijke (bio-fysiologische) functies.
Ilness = een subjectieve ervaring van pijn of ongemak.
Sickness = een sociale rol met rechten en plichten.
Ook demografische ontwikkelingen kunnen een rol spelen: meer ziekten door veroudering en
toename chronische rieken. Volgens de definitie van het WHO is niemand gezond.
, 2.1.1 Het concept positieve gezondheid
Positieve gezondheid is een concept dat gezondheid opentrekt van lichaamsfuncties en mentaal
welbevinden naar kwaliteit van leven, zingeving, meedoen en dagelijks functioneren.
Gezondheid is de mogelijkheid om zich aan te passen, te regelen, in het zicht van sociale, fysische en
emotionele uitdagingen.
De huidige Belgische gezondheidszorg focust op het curatieve luik, maar we zouden meer naar een
gezonheidsbevorderend en preventief systeem moeten gaan. Positieve Gezondheid België wilt de
beweging rond Positieve Gezondheid stimuleren, versterken en versnellen.
Huber heeft de brede invulling van gezondheid samengevat in 6 dimensies van de nieuwe definitie
van gezondheid:
Mondgezondheid is een middel tot zelfrealisatie en het gaat over het eigen leven in handen nemen.
Het individu dat geconfronteerd wordt met fysieke, emotionele en sociale uitdagingen staat centraal.
Er ligt een focus op potentieel, op wat nog mogelijk is.
2.1.2 Toegepast op mondgezondheid
Mondzorg is een middel om functioneel, vrij van pijn/infectie en esthetisch en sociaal aanvaardbare
mondsituatie te bereiken en te behouden voor de ganse levensduur. Mondgezondheid is de
dynamische staat van welzijn, rekening houdend met fysieke, mentale en sociale aspecten en met
inachtneming van basis levensverwachtingen en dagelijks functioneren.
uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd
fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx
cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq
Gezondheidspromotie en -
bevordering
wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui
Jacques Vanobbergen
opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg
Lana De Mulder
hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc
vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq
wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui
opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg
hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc
vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq
wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui
opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg
hjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbn
mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert
yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas
,Inhoud
1 Inleiding...............................................................................................................................................4
2 Theoretisch kader................................................................................................................................4
2.1 Het concept gezondheid...............................................................................................................4
2.1.1 Het concept positieve gezondheid.........................................................................................5
2.1.2 Toegepast op mondgezondheid............................................................................................5
2.2 Gezondheidsdeterminanten.........................................................................................................6
2.2.1 De menselijke biologie...........................................................................................................7
2.2.2 Het persoonlijk gezondheidsgedrag.......................................................................................7
2.2.3 De organisatie van zorg (exogeen).........................................................................................7
2.2.4 De omgevingsfactoren...........................................................................................................7
2.3 Gezondheidsvaardigheden - Health Literacy - (gezondheidsgeletterdheid).................................7
2.4 Gezondheidsindicatoren...............................................................................................................8
2.4.1 Prevalentie.............................................................................................................................8
2.4.2 Incidentie...............................................................................................................................8
2.4.3 Sterftecijfer............................................................................................................................8
2.4.4 Levensverwachting................................................................................................................8
2.5 Gezondheidsbevordering of gezondheidspromotie......................................................................8
2.5.1 Inleiding.................................................................................................................................8
2.5.2 Definitie...............................................................................................................................10
2.5.3 Essentiële actieterreinen en strategieën van gezondheidspromotie...................................11
3 Aanpak en methodieken binnen gezondheidspromotie....................................................................12
3.1 Niveaus en strategieën van de methodiek Gezonde School in matrixmodel..............................12
3.1.1 Gezondheidsmatrix..............................................................................................................12
3.2 Criteria voor het ontwikkelen en beoordelen van methodieken binnen de
gezondheidspromotie.......................................................................................................................14
4 Projectmatig werken.........................................................................................................................15
4.1 Planningsmodellen - Intervention mapping................................................................................15
4.1.1 Fase 1: analyse van het gezondheidsprobleem....................................................................15
4.1.2 Fase 2: het definiëren van de verschillende doelen.............................................................18
4.1.3 Fase 3: Het identificeren van methoden en theorieën om determinanten van intentie en
gedrag te wijzigen.........................................................................................................................18
4.1.4 Fase 4: Het ontwerpen van de gezondheidspromotionele interventie................................19
4.1.5 Fase 5: Implementatie van de gezondheidspromotionele interventie.................................19
, 4.1.6 Fase 6: Evaluatie van de gezondheidspromotionele interventie..........................................20
5 Health promoting schools: een toepassing........................................................................................20
5.1 Inleiding......................................................................................................................................20
5.2 Sleutelconcepten........................................................................................................................21
5.3 De gezondheid bevorderende school.........................................................................................23
5.4 Evaluatie.....................................................................................................................................24
5.5 Mondgezondheidspromotie op school.......................................................................................24
5.5.1 Inzet en betrokkenheid van partners...................................................................................25
5.5.2 Doelstellingen......................................................................................................................25
5.5.3 Evaluatie..............................................................................................................................26
,1 Inleiding
Gezondheidspromotie is voortdurend in dynamiek, geconfronteerd met tijdsgebonden actoren,
organisatorische mogelijkheden, beschikbare evidence, beleidsinzichten en beleidsprioriteiten.
2 Theoretisch kader
2.1 Het concept gezondheid
Lange tijd was gezondheid gelijk aan niet ziek zijn met als gevolg dat gezondheidszorg vooral gericht
was op het genezen van de ziekte.
Gezondheid = toestand van volledig lichamelijk en geestelijk en maatschappelijk welbevinden en niet
slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijk gebrek
Ziekte wordt herleid tot pathologische processen die de anatomische en fysiologische intergriteit van
het lichaam bedreigen. Gezondheid heeft betrekking tot een subjectieve ervaring van de persoon in
relatie tot het functioneren in het dagelijks leven.
Ziekte kan bestaan zonder impact op gezondheid en welzijn, maar personen kunnen zichzelf als ziek
ervaren zonder aantoonbare ziektepathologie.
1: onopgemerkte, niet ervaren maar medisch-biologisch aanwezige ziekte
2: er zijn klachten maar de patiënt tilt er niet zwaar aan
3: gedraagt zich als een zieke maar heeft geen biologisch vast te stellen afwijkingen
4: er zijn klachten en ziektegevoel maar geen vast te stellen afwijkingen
5:...
Disease = een objectief vaststelbare combinatie van symptomen en fysieke tekenen die verklaarbaar
zijn door verstoorde lichamelijke (bio-fysiologische) functies.
Ilness = een subjectieve ervaring van pijn of ongemak.
Sickness = een sociale rol met rechten en plichten.
Ook demografische ontwikkelingen kunnen een rol spelen: meer ziekten door veroudering en
toename chronische rieken. Volgens de definitie van het WHO is niemand gezond.
, 2.1.1 Het concept positieve gezondheid
Positieve gezondheid is een concept dat gezondheid opentrekt van lichaamsfuncties en mentaal
welbevinden naar kwaliteit van leven, zingeving, meedoen en dagelijks functioneren.
Gezondheid is de mogelijkheid om zich aan te passen, te regelen, in het zicht van sociale, fysische en
emotionele uitdagingen.
De huidige Belgische gezondheidszorg focust op het curatieve luik, maar we zouden meer naar een
gezonheidsbevorderend en preventief systeem moeten gaan. Positieve Gezondheid België wilt de
beweging rond Positieve Gezondheid stimuleren, versterken en versnellen.
Huber heeft de brede invulling van gezondheid samengevat in 6 dimensies van de nieuwe definitie
van gezondheid:
Mondgezondheid is een middel tot zelfrealisatie en het gaat over het eigen leven in handen nemen.
Het individu dat geconfronteerd wordt met fysieke, emotionele en sociale uitdagingen staat centraal.
Er ligt een focus op potentieel, op wat nog mogelijk is.
2.1.2 Toegepast op mondgezondheid
Mondzorg is een middel om functioneel, vrij van pijn/infectie en esthetisch en sociaal aanvaardbare
mondsituatie te bereiken en te behouden voor de ganse levensduur. Mondgezondheid is de
dynamische staat van welzijn, rekening houdend met fysieke, mentale en sociale aspecten en met
inachtneming van basis levensverwachtingen en dagelijks functioneren.
