SAMENVATTING BOEKHOUDRECHT
Praktisch (examen): het examen is schriftelijk, deels MC voor theorie (8 moeilijke vragen) en deels gevalsstudies
(kunnen ook boekhouding zaken omvatten – boekingen!). De codex mag gebruikt worden op het examen, dus
het is héél belangrijk om hiermee te leren werken. Deze codex gaat niet letterlijk alle antwoorden geven, maar
je kan er wel informatie voor vragen of het begin van een antwoord ofzo in vinden. Ook oefeningen zijn belangrijk
(ook voor het examen), deze komen zeker in latere delen meer aan bod. Bereid deze zeker goed voor. Wanneer
er in de lessen verwezen wordt naar CBN adviezen etc, dan zitten deze documenten meestal in de
documentatiebundel op Ufora. Je moet deze documenten niet vanbuiten leren, maar lees die zeker en begrijp
ze goed (vaak kan je die combineren met de Codex). Wat in de slides staat is voornamelijk de essentie maar het
is zeker niet alles. Hoe wetteksten geëvolueerd zijn enzo (de historiek) kan ook handig zijn om te weten ivm
casussen.
Deel 1: Inleiding Belgisch boekhoudrecht en situering versus Belgisch
fiscaal recht.
Juridische bronnen vóór 6 februari 2001
Voornaamste juridische bronnen
Boekhoudrecht stelde tot voor 1975 eigenlijk niets voor – het boekhoudrecht zoals we het nu kennen,
daar was toen nog geen sprake van. Ook de K.B. van 1983 is ondertussen al vervangen door een
nieuwere K.B.
Wet 17 juli 1975: Jaarrekeningenwet
o Sinds kort vervat in Boek III, Titel 3. Algemene verplichtingen van ondernemingen,
Hoofstuk II. Boekhouding van ondernemingen van het Wetboek van Economisch Recht
(‘WER’)
K.B. 8 oktober 1976: Jaarrekeningenbesluit
o Dit was het voornaamste uitvoeringsbesluit op de wet van 1975. Degenen hieronder
waren nog belangrijke besluiten die hierop volgden.
K.B. 12 september 1983: Besluit boekhouding en jaarrekening
K.B. 12 september 1983: Rekeningstelsel, minimumindeling
Wet van 20 september 1981 en het K.B. van 27 november 1973
o In het K.B. wordt de voornaamste boekhoudkundige informatie uitgelegd aan de
ondernemingsraad !
K.B. 4 augustus 1996 betreffende de sociale balans (en wet van 22 december 1995)
o Sociale balans is de informatie over de vaste werknemers (geen interims): wie? Wat
hebben ze gestudeerd? Etc…
1
, Juridische bronnen sinds 6 februari 2001
Voornaamste juridische bronnen
Vanaf 6 februari 2001 (dit is de datum van de publicatie) is er een Wetboek Vennootschappen gebracht
waarin verschillende andere wetboeken gecoördineerd werden Wetboek Vennootschappen werd
gecoördineerd !
K.B. 30 januari 2001 tot uitvoering van het Wetboek van Vennootschappen (B.S. 6 februari
2001)
o K.B. Tot uitvoering van het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (B.S.
30/04/2019)
o Ondertussen zijn er ook nieuwe juridische regels ontstaan omtrent VZWs, dus deze
wetgeving is ook hervormd. En deze vernieuwingen staan in het K.B. van het Wetboek
van Vennootschappen en Verenigingen (=WVV). Dit heeft zowel fiscaal als
boekhoudkundig een impact, dit nieuw WVV. Deze veranderingen komen later nog
aan bod1
K.B. van 26 juni 2003 betreffende de vereenvoudigde boekhouding van bepaalde VZW’s,
internationale verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen
K.B. van 19 december 2003 betreffende de boekhoudkundige verplichtingen en de
openbaarmaking van de jaarrekening van bepaalde VZW’s, internationale verenigingen zonder
winstoogmerk en stichtingen
Het K.B. van 25 januari 2005 tot wijziging van het K.B. van 12 september 1983 (B.S. 7 februari
2005)
o Geen visumverplichting meer sinds de zgn. KBO-Wet (Wet van 16 januari 2003 tot
oprichting van een Kruispuntbank van Ondernemingen)
Het K.B. van 25 januari 2005 tot wijziging van het K.B. van 12 september 1983 (B.S. 7 februari
2005)
o Informatica werd (en wordt nog steeds) als maar belangrijker. Er was geen regelgeving
omtrent het online boekhouden (boekhouding d.m.v. geïnformatiseerde systemen).
Voortaan kunnen schriftelijk worden gehouden d.m.v. ingebonden of ingenaaide
registers die de gedrukte melding van het aantal bladzijden omvatten of d.m.v.
geïnformatiseerde systemen :
1
Vóór de herwerking van het ondernemingsrecht, had men het begrip ‘handelaar’. Een handelaar was iemand
die objectieve daden van koophandel stelde met het oog op winstoogmerk. Wou je dus je eigen bedrijfje of
winkeltje opstarten, dan werd je dus als handelaar gezien. Om dit te kunnen doen moest je je inschrijven in het
Handboek van Koophandel, en dit bracht een hele grote rompslomp met zich mee – griffier moest stempel op
je boeken (op papier!) zetten. Dit is na de hervorming niet meer nodig, alles wordt meer elektronisch geregeld.
2
, Het ongesplitst dagboek (art. 4 Wet 17 juli 1975 – art. III.84 WER)
Het centraal boek (art. 4 Wet van 17 juli 1975 – art. III.84 WER)
De drie dagboeken (art. 5 van de Wet van 17 juli 1975 – art. III.85 WER)
Het inventarisboek (art. 5 Wet 17 juli 1975 – art. III.89 WER)
K.B. van 8 maart 2005 tot wijziging van het K.B. van 30 januari 2001
o Treedt in werking vanaf het boekjaar dat begint op of na 1 januari 2005 en is van
toepassing op jaarrekeningen volgens het volledig schema (en op geconsolideerde
jaarrekeningen)
Een nieuwe rubriek XX wordt toegevoegd aan de toelichting, die de informatie
bevat mbt het niet-gebruik van de waarderingsmethode op basis van de
waarde in het economisch verkeer (fair value2) voor financiële instrumenten.
Adviezen CBN
o CBN = Commissie Boekhoudkundige Norm
o Deze commissie helpt met het interpreteren, en hierover wordt dan een advies
geschreven (let op: er is niet over alles een advies geschreven, maar toch over veel
onderwerpen).
o www.cnc-cbn.be hierop vind je alle adviezen en normen online.
o Deze adviezen slaan enkel op Belgian GAAP, niet op IFRS !
IAS/IFRS-normen
18 december 20153: Wet tot omzetting van de Richtlijn 2013/34/EU (=zeer belangrijke richtlijn) van 26
juni 2013 van het Europees Parlement en van de Raad betreffende de jaarlijkse financiële overzichten,
geconsolideerde financiële overzichten en aanverwante verslagen van bepaalde
ondernemingsvormen, tot wijziging van de Richtlijn 2006/43/EG van het Europees Parlement en de
Raad en tot intrekking van Richtlijnen 78/660/EEG en 83/349/EEG van de Raad.
Die originele wetgeving van 1975, deze zit nu als onderdeel in het Wetboek Economisch Recht (WER).
De K.B. op verenigingen zitten nu op het WVV (terwijl die vroeger niet op het Wetboek
Vennootschappen kon zitten want toen had dit Wetboek nog geen betrekking op verenigingen).
2
Prijs die iemand die goed geïnformeerd is, bereid is te betalen op een goed gereguleerde markt.
3
In komende lessen gaan we nog impacten zien van deze wet van 18/12/2015.
3
, Wie is onderworpen aan de boekhoudwetgeving?
Wie onder het reguliere boekhoudrecht valt, hangt af van de definitie van onderneming. Art. I.1 WER
definieert een onderneming4 als volgt:
Een onderneming is elk van volgende organisaties:
(a) Iedere natuurlijke persoon die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent (dus niet in
dienstverband);
(b) Iedere rechtspersoon (zelfs als vb. een advocaat/kinesist/tandarts… geen vennootschap
opricht, dan nog valt hij/zij onder het boekhoudrecht);
(c) Iedere andere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid.
Niettegenstaande het voorgaande zijn geen ondernemingen, behoudens voor zover anders bepaald
in het WER of andere wettelijke bepalingen die in dergelijke toepassing voorzien:
(a) iedere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid die geen uitkeringsoogmerk heeft en die ook
in feite geen uitkeringen verricht aan haar leden of aan personen die een beslissende invloed
uitoefenen op het beleid van de organisatie (vb. een feitelijke vereniging);
(b) iedere publiekrechtelijke rechtspersoon die geen goederen of diensten aanbiedt op een markt;
(c) de Federale Staat, de gewesten, de gemeenschappen, de provincies, de hulpverleningszones,
de prezones, de Brusselse Agglomeratie, de gemeenten, de meergemeentezones, de
binnengemeentelijke territoriale organen, de Franse Gemeenschapscommissie, de Vlaamse
Gemeenschapscommissie, de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en de openbare
centra voor maatschappelijk welzijn (=de publiekrechtelijke organen);
LET OP: het gaat hier over het reguliere boekhoudrecht! Dit wil niet zeggen dat deze uitzonderingen
geen boekhouding moeten voeren. Er zijn ook publieke boekhoudregels waar deze zich wel aan
moeten houden (vb. regels hoe een gemeente haar boekhouding moet doen).
4
Een “handelaar” bestaat dus juridisch gezien niet meer, men spreekt nu over “de onderneming”.
4
