KIW leerstofoverzicht 2023
1
,Inhoud
Voorwoord................................................................................................................................................................6
Algemene voorwaarden........................................................................................................................................6
Bronnen.................................................................................................................................................................6
Structuur samenvatting.........................................................................................................................................6
Digitalisering..........................................................................................................................................................6
Extra hulp nodig?...................................................................................................................................................6
Wat vind je van de samenvatting?........................................................................................................................7
Optica........................................................................................................................................................................7
Wetten van terugkaatsing en breking licht aan vlakke grensoppervlakken.....................................................7
Brekingswet van Snellius...................................................................................................................................7
Brekingsindex....................................................................................................................................................8
Grenshoek, totale terugkaatsing.......................................................................................................................8
Dunne bolle lens: beeldvorming.......................................................................................................................9
Druk...........................................................................................................................................................................9
Begrip druk en eenheid.....................................................................................................................................9
Druk bij vaste stoffen........................................................................................................................................9
Atmosferische druk.........................................................................................................................................10
Druk in gassen.................................................................................................................................................10
Hydrostatische druk, totale druk in een vloeistof...........................................................................................10
Beginsel van Pascal..........................................................................................................................................10
Archimedeskracht...........................................................................................................................................11
Gaswetten en warmteleer.......................................................................................................................................11
Begrip temperatuur, absolute temperatuur, de Kelvin..................................................................................12
Gaswetten.......................................................................................................................................................12
De ideale gaswet.............................................................................................................................................13
Schema toestandsveranderingen....................................................................................................................13
Begrippen warmte...........................................................................................................................................14
Faseovergangen..............................................................................................................................................15
Smelten en stollen: soortelijke smeltwarmte.................................................................................................15
Verdampen: soortelijke verdampingswarmte................................................................................................15
Kookverschijnsel condensatie.........................................................................................................................16
Elektrostatica...........................................................................................................................................................16
Begrip lading en Coulomb...............................................................................................................................16
Geleiders en isolatoren...................................................................................................................................17
2
, Elektrostatische inductieverschijnselen..........................................................................................................18
Wet van Coulomb............................................................................................................................................18
Elektrische veldsterkte, eenheid N/C..............................................................................................................20
Homogeen en radiaal elektrisch veld..............................................................................................................24
Krachtwerking tussen puntladingen in eenvoudige configuraties..................................................................24
Richting, zin en grootte elektrisch veld...........................................................................................................24
Homogeen elektrisch veld...............................................................................................................................27
Potentiële elektrische energie van een geladen deeltje in een radiaal elektrisch veld.................................28
Elektrodynamica......................................................................................................................................................29
Elektrische stroomsterkte, eenheid Ampère..................................................................................................29
Spanning, eenheid volt....................................................................................................................................29
Elektrische weerstand, wet van Ohm.............................................................................................................30
Eenvoudige elektrische schakeling..................................................................................................................30
Ideale Ampère- en voltmeter..........................................................................................................................31
Serieschakeling, parallelschakeling en gemengde schakeling van weerstanden: vervangingsweerstand.....31
Serieschakeling, parallelschakeling en gemengde schakeling van weerstanden: stroom, spanning en
vermogensverdeling........................................................................................................................................32
Wet van Joule..................................................................................................................................................34
Eenheden van elektrische energie: joule, kWh...............................................................................................34
Elektromagnetisme.................................................................................................................................................34
Permanente magneten, magnetische polen...................................................................................................34
Magnetisch veld en veldlijnen.........................................................................................................................35
Magnetische inductie: definitie, eenheid.......................................................................................................35
Laplacekracht: kracht op een stroomvoerende geleider................................................................................36
Magnetisch veld rond een rechte stroomvoerende geleider.........................................................................36
Magnetisch veld in en rond een solenoïde/spoel...........................................................................................36
Magnetische flux en magnetische inductie rond rechte stroomvoerende geleiderin een stroomvoerende
spoel................................................................................................................................................................38
(Lorentz)kracht op een bewegende lading in een magnetisch veld...............................................................38
Wet (van Faraday en) van Lenz.......................................................................................................................39
Kernfysica................................................................................................................................................................40
Atoommodel, kernmodel, atoomnummer, massagetal en ladingsgetal, isotopen........................................40
Natuurlijke radioactiviteit: aard en eigenschappen van alfa-, bèta- en gammastraling................................41
Karakteristieke vervalprocessen van alfa-, bèta- en gammastraling..............................................................41
Radioactief verval: halveringstijd, activiteit: eenheid becquerel, vervalwet..................................................43
Kinematica...............................................................................................................................................................44
3
, Rust en beweging, puntmassa, positie, afgelegde weg..................................................................................44
Eenparige rechtlijnige beweging (ERB)...........................................................................................................45
Eenparig rechtlijnige versnelde beweging (ERVB) zonder en met beginsnelheid..........................................45
Vrije val : valversnelling...................................................................................................................................47
Verticale worp omhoog...................................................................................................................................47
Horizontale worp (onafhankelijkheid beweging 2D)......................................................................................47
Dynamica.................................................................................................................................................................48
Ontbinden vectoriële grootheden volgens orthogonale assen......................................................................48
Samenstellen vectoriële grootheden in een vlak............................................................................................49
Traagheidsbeginsel..........................................................................................................................................49
2e wet van Newton, eenheid Newton.............................................................................................................49
Onafhankelijkheidsbeginsel............................................................................................................................49
Actie en reactie................................................................................................................................................50
Arbeid geleverd door CONSTANTE kracht......................................................................................................50
Vermogen........................................................................................................................................................51
Arbeid geleverd door zwaartekracht..............................................................................................................51
Arbeid geleverd door veerkracht....................................................................................................................51
Verband tussen arbeid en kinetische energie.................................................................................................51
Gevolgen..........................................................................................................................................................52
Wet van behoud van mechanische energie....................................................................................................52
Gravitatiekracht...............................................................................................................................................53
Zwaartekracht, zwaarteveldsterkte, gewicht, potentiële energie..................................................................53
Potentiële energie: elastische.........................................................................................................................54
Wrijvingskracht, normaalkracht en wrijvingsfactor........................................................................................54
Eenparig cirkelvormige beweging (ECB).........................................................................................................55
Periode, frequentie, baansnelheid, hoeksnelheid van ECB............................................................................55
Centripetaalkracht bij een ECB........................................................................................................................56
Trillingen en golven.................................................................................................................................................56
Harmonische trilling: amplitude, periode en frequentie................................................................................56
Wiskundige schrijfwijze en grafische voorstelling: pulsatie, faseverschil.......................................................57
Snelheid en versnelling van een harmonische trilling....................................................................................57
Massa-veersysteem.........................................................................................................................................58
Energieomzetting bij een harmonische trilling...............................................................................................58
Lopende golven: transversale en longitudinale golven..................................................................................58
Golfsnelheid, golflengte..................................................................................................................................58
Bewegingsvergelijking van een lopende golf..................................................................................................58
4
, Superpositie van trillingen en golven..............................................................................................................58
Staande golven: knopen, buiken, eigenfrequentie.........................................................................................59
Geluid......................................................................................................................................................................59
Geluidsgolven: ontstaan, toonhoogte, geluidssterkte, toonklank..................................................................59
Geluidsniveau, decibelschaal, decibelmeter...................................................................................................61
Geluidsnelheid.................................................................................................................................................61
Mijn bronnen (voor de samenvatting)....................................................................................................................61
Extra bronnen per onderwerp................................................................................................................................62
Praktisch (verloop examen).....................................................................................................................................65
Algemene tips..........................................................................................................................................................65
Eindwoord...............................................................................................................................................................66
5
,VOORWOORD
Dit is een samenvatting voor het toelatingsexamen arts/tandarts voor het deel fysica. Het is opgesteld met
behulp van het leerstofoverzicht van het toelatingsexamen voor 2023
(https://toelatingsexamensvlaanderen.be/voorbereiding/leerstofoverzicht-kiw ). Ik zal in de samenvatting
telkens verwijzen naar dit leerstofoverzicht zodat je duidelijk weet wat je moet kennen volgens hun richtlijnen.
Dit zal telkens in de lichtblauwe kaders onder de titel staan.
ALGEMENE VOORWAARDEN
Deze samenvatting mag niet verspreid worden aan mensen die niet tot het gezin behoren. Dit is
auteursrechtelijk beschermd en als dit verspreid wordt, ben ik genoodzaakt om acties te ondernemen.
BRONNEN
Ik heb op het einde van de samenvatting allerlei bronnen gezet (vb youtube filmpjes, websites, oefeningen,
quizjes..) per onderwerp. Ik heb ervoor gekozen om deze helemaal op het einde te zetten in plaats van in de
samenvatting te verwerken zodat als je deze zou afprinten, je wat bomen kan besparen door de laatste
pagina’s er af te halen 😉.
STRUCTUUR SAMENVATTING
Ik heb in de inhoudstafel elk onderwerp gezet dat ik bespreek, maar dit zijn eigenlijk gewoon de onderwerpen
van het leerstofoverzicht. Ik wou hier toch nog even een kleine uitleg geven zodat je er makkelijker mee kan
werken. Je zal zien dat de titel altijd in een balkje staat. Daaronder staan de puntjes van het leerstofoverzicht
(dus de zaken die je zou moeten kunnen voor het toelatingsexamen). Dit heb ik er bijgezet zodat je een beter
beeld hebt van wat je moet kunnen. Deze puntjes zijn in een apart ‘balkje’ gezet dat een kleur heeft gekregen.
Deze kleur. Daar onder heb je telkens de uitleg gegeven (op basis van die puntjes van de vakfiche). Soms heb ik
in een andere kleur: de deze nog tips gegeven of eventueel ‘extra hulp’’ 😊. Op het einde vind je ook nog
algemene tips (voor het toelatingsexamen) en wat meer praktische uitleg. Veel succes!
DIGITALISERING
Ik probeer mijn samenvattingen zo makkelijk mogelijk te maken om te gebruiken. Sommige mensen drukken ze
af om zo bepaalde zaken te kunnen markeren of andere bedoelingen wat ik totaal begrijp. Toch snap ik ook dat
er steeds meer nood is aan digitalisering en om die reden heb ik een inhoudstafel waarop je kan klikken om
naar een bepaald onderdeel te gaan. Sommigen waren zich daar niet van bewust dus daarom dat ik het even
zeg zodat je dit kan gebruiken als je daar de behoefte voor hebt
EXTRA HULP NODIG?
Heb je het gevoel dat je extra hulp of oefening nodig hebt bij het verwerken van de leerstof van het examen en
wil je hierop optimaal voorbereid zijn? Bij ‘Examenspecialist’ geef ik samen met een andere lesgever
lessenreeksen voor hoe je je het beste kan voorbereiden op dit deel aan de hand van oefeningen,
proefexamens en een cursus. Samen hebben we ondertussen al meer dan 10 jaar ervaring en kunnen we
ervoor zorgen dat jij het examen helemaal onder de knie hebt! 😊 Ben je geïnteresseerd en wil je meer weten,
mag je me altijd een berichtje sturen of je kan via het contactformulier op onze website contact met ons
opnemen.
Meer info vind je op onze website: https://www.examenspecialist.be/
6
, Indien je meer wil weten over de activiteiten die we organiseren zoals bijvoorbeeld (soms online)
proefexamens en gratis oefensessies, kan je ons ook op facebook volgen.
WAT VIND JE VAN DE SAMENVATTING?
Ik vind het altijd leuk om feedback te krijgen. Ik steek hier veel moeite in en ik hoop dat ik op deze manier zo
veel mogelijk mensen kan laten slagen voor hun examen. Om die reden zou ik je willen vragen om een
beoordeling achter te laten. Dat zou echt veel voor mij betekenen 😊. Moest je toch nog opmerkingen hebben
over hoe het beter kan, mag je altijd iets laten weten in een berichtje.
Verder wens ik je nog veel succes met je examen en moesten er vragen zijn, aarzel dan niet om contact op te
nemen! 😊
OPTICA
wetten van terugkaatsing en breking van licht aan vlakke grensoppervlakken, brekingswet van Snellius,
brekingsindex
grenshoek, totale terugkaatsing
de dunne bolle lens: beeldvorming (grafisch en kwantitatief verband tussen voorwerps-, beeld- en
brandpuntsafstand)
WETTEN VAN TERUGKAATSING EN BREKING LICHT AAN VLAKKE GRENSOPPERVLAKKEN
De invalshoek= de weerkaatste hoek
De regel is dat de invalshoek en ook de weerkaatste hoek altijd gemeten moeten zijn vanaf de normaal (= de
lijn die loodrecht staat op het weerkaatsingsoppervlak)
BREKINGSWET VAN SNELLIUS
Dit is een wet die aangeeft hoe de lichtstralen gebroken worden op de overgang van het ene medium naar het
andere.
7
