J
JURIDISCHE ASPECTEN VAN
DE BEROEPSUITOEFENING
SAMENVATTING VOLLEDIGE CURSUS
PROF. T. Balthazar
Liselot Matthys
, PATIËNTENRECHTENWET
PATIËNTENRECHTENWET
Recht op kwaliteitsvolle • “De patiënt heeft, met eerbiediging van zijn menselijke waardigheid en zonder enig
zorg/ dienstverstrekking (art onderscheid op welke grond ook, tegenover de beroepsbeoefenaar recht op kwaliteitsvolle
5) dienstverstrekking die beantwoordt aan zijn behoeften”
• Niet gewoon bekrachtiging zorgvuldigheidsbeginsel?
o Ook algemeen verbod van discriminatie + principe van eerbiediging
zelfbeschikking patiënt
• Patiënt kan geen (onverantwoorde behandeling) vorderen
o Vragen wel, maar of het nodig is: technisch medisch-professioneel oordeel
• Recht is onvermijdelijk
o Beperkt door schaarse middelen
o Mede bepaald door financiële mogelijkheden
• Wet Patiëntenrechten geeft geen recht op terugbetaling
Recht op vrije keuze • Bevestiging van principe van vrije keuze en mogelijkheid tot wijziging van keuze
(art 6) • Beperkingen mogelijk ‘krachtens de wet’
• Wettelijke beperkingen bij keuze van
o Controlearts, arbeidsarts, deskundige, arts/psycholoog in gevangenis
• Keuze ook beperkt door
o Beperkingen in intra-muraal verband (…)
o Beschikbaarheid
Recht op informatie • Onderscheid diagnose-informatie en toestemmingsinformatie
(art 7) o Criterium: informatie nodig om inzicht te krijgen in gezondheidstoestand en
vermoedelijke evolutie
• Vorm diagnose-informatie
o In beginsel mondeling, ‘duidelijke’ taal, patiënt kan schriftelijke bevestiging
vragen
• Informatieverstrekking aan vertrouwenspersoon
o Vertrouwenspersoon vs. vertegenwoordiger
o VP: kennis van informatie naast en samen met patiënt, of los van patiënt
o Keuze VP is in beginsel vrij
o Orde van Artsen: vertrouwenspersoon moet ook vertrouwen van de arts
genieten
o Bevestiging van akkoord van patiënt met aanwijzing VP
▪ Impliciet bij aanwezigheid
▪ Schriftelijk bij communicatie zonder anwezigheid patiënt
o Vermeld in dossier
• Informatie over verzekering en registratie: beroepsbeoefenaar moet informeren over
o Verzekeringsdekking of andere individuele of collectieve vormen van
bescherming tegen beroepsaansprakelijkheid
o Zijn vergunnings- of registratiestatus
Uitzonderingen Uitzondering 1 op recht op informatie: recht om niet te weten
• Bij uitdrukkelijk verzoek: geen diagnose-informatie
• Uitzondering: ‘klaarblijkelijk ernstig nadeel’ bij niet-meedelen voor de patiënt of
derden
• Als je recht op niet weten doorbreekt: consultatie van college en (evt)
vertrouwenspersoon noodzakelijk
Uitzondering 2 op recht op informatie: therapeutische exceptie
• (tijdelijk) onthouden van informatie mag
o Indien meedelen ‘klaarblijkelijk ernstig nadeel’ voor patiënt zou meebrengen
én na raadpleging collega
, • Motivering in patiëntendossier
• Informatie van vertrouwenspersoon is nodig
Recht op toestemming • Toestemming is uitdrukkelijk (≠schriftelijk), tenzij de arts uit het gedrag van de patiënt
(Art 8) ‘rederlijkerwijze zijn toestemming kan afleiden’
• Voor sommige ingrepen: moet schriftelijk
o Experimenten, geneesmiddelenonderzoek, abortus, medisch begeleide voortplanting,
euthanasie, prelevatie van organen bij levende donoren, esthetische chirurgie
• Voor onomkeerbare electieve ingrepen: schriftelijke toestemming is sterk aangewezen
o Sterilisatie, geslachtsverandering
• Voor andere ingrepen mag toestemming schriftelijk vastgelegd w
o Op verzoek van patiënt of beroepsbeoefenaar
o Én met instemming van beroepsbeoefenaar of patiënt
• Noodzaak van instemming van andere partij zou proliferatie van
toestemmingsformulieren moeten indijken
• Evolutie informed consents is bepaald door (… )
• Bewijslast inzake niet-naleving van IC-verplichting is in evolutie (…)
Inhoud van Inhoud van behandelingsinformatie
behandelingsinformatie
• Informatie over
o Doel, aard, graad van urgentie, duur, alternatieven, financiële gevolgen
• Theorie van ‘relevante risico’s
o Bij risico’s en tegenaanwijziging
• Informatieplicht over risico’s is mede bepaald door
o Ernst gevaar, frequentie risico’, persoon van de patiënt, aard van de ingreep
(electiviteit)
• Behandelingsinformatie moet ‘voorafgaandelijk en tijdig’
o Reflectieperiode
o In sommige gevallen kan dat natuurlijk niet
• Vorm is identiek als voor diagnose-informatie
o Mag mondeling, soms wordt het wel schriftelijk bekrachtigd
Uitdrukkelijke erkenning van Uitdrukkelijke erkenning van behandelingsweigering
behandelingsweigering
• Patiënt mag behandeling weigeren of toestemming intrekken
• Behandelingsweigering wordt schriftelijk vastgelegd
o Op verzoek van (wilsbekwame!) patiënt of van zorgverstrekker
• Vormt basis voor formulieren van ‘ontslag ondanks tegenadvies’
o Kunnen geldig zijn
o Maar bij wilsbekwaamheid van patiënt is discussiepunt
Erkenning van waarde van Erkenning van waarde van voorafgaande inlichting
voorafgaande inlichting
• Patiënt kan schriftelijk ‘te kennen geven’ dat hij handeling weigert op ogenblik dat hij
onbekwaam zal zijn
o Negatieve voorafgaande wilsverklaring
• Niet te verwarren met wilsverklaring onder euthanasiewet
o = actief beëindigen, NWV = onthouding
• ‘niet meer bij bewustzijn’
o Verregaander dan verlies handelings- of wilsbekwaamheid
o Is verlies van waarnemingsvermogen
• NVW leidt NIET tot actief levensbeëindigend handelen, enkel tot onthouding
o Niet-reanimeren, geen kunstmatige beademing
• Indien weigering betrekking heeft op ‘welomschreven tussenkomst’ en niet
herroepen werd, moet zij geëerbiedigd worden
• Memorie van Toelichting: voorafgaande weigering heeft zelfde gevolgen als actuele
weigering
o MVT gaat in tegen Advies Orde van Artsen en Raad van State om met
wensen rekening te houden
, • Toch zal voorafgaande weigering meer belang krijgen
o Met mogelijke problemen (…)
Recht op inzage in dossier Recht op dossier
(art 9) • Patiënt heeft recht op ‘zorgvuldig bijgehouden dossier’
• Inhoud van dossier ~beroep en context
• Patiënt kan vragen om stukken toe te voegen
• Kwaliteitswet regelt heel gedetailleerd de inhoud
o Klassieke professionele gegevens: antecedenten, resultaten van technische
onderzoeken, attesten en adviezen, diagnose, chronologisch overzicht van zorgen,
medicatieschema
o Subjectieve gegevens: weergaven van overleggesprekken, gezondheidsdoelen en
wilsverklaringen
Recht op inzage in dossier
• Principieel rechtstreeks recht op inzage
o Patiënt kan zelf inzien
o Kan zich laten bij staan door VP
o Kan inzagerecht zelfs delegeren aan VP
• Verzoek tot inzage moet in beginsel ‘onverwijld’ en ten laatste ‘binnen 15 dagen’
ingewilligd worden
• Nieuwe evolutie naar inzage in EPD via HUB’s of Personal Health Viewer
o Elektronisch, zonder aanvraag arts, discussie over vertragingstermijn
Uitzonderingsregime voor Uitzonderingsregime voor delen van patiëntendossier
delen van patiëntendossier
• In beginsel uitgesloten voor inzage :
o Persoonlijke notities
o Gegevens betreffende derden
o Motivering voor therapeutische exceptie
• Uitzondering: persoonlijke notities en therapeutische exceptie mogen wel –
onrechtstreeks – ingezien worden door vertrouwenspersoon die tevens
beroepsbeoefenaar is
• ‘gegevens over derden’ (…)
• Persoonlijke notities zijn zeer restrictief omschreven in MVT
Recht op afschrift van Recht op afschrift van medisch dossier
medisch dossier
• Afschrift is uitgesloten voor gegevens betreffende derden en beperkt voor
persoonlijke notities
• Om verder gebruik te vermelden moet elk afschrift vermelden: ‘strikt persoonlijk en
vertrouwelijk’
• Aflevering van afschrift mag geweigerd worden bij duidelijke aanwijzingen dat pt
onder druk wordt gezet om afschrift aan derden mee te delen
Post mortem-inzage Post mortem-inzage
• Onrechtstreekse bevestiging van beroepsgeheim post mortem
• Maar.. (sommige) erfgenamen kunnen inzage vragen
o Indien verzoek gemotiveerd en gespecifieerd
o Indien pt zich niet uitdrukkelijk verzet heeft
o Via beroepsbeoefenaar (niet zelf, zonder de betrokken erfgenaam) die geen
betrokken erfgenaam mag zijn
o Niet hele dossier
• Geldige motieven
o Onderzoek naar behandelingsfouten
o Genetisch onderzoek
o Onderzoek naar doodsoorzaak in verzekeringsverband
o Onderzoek naar handelingsbekwaamheid in patrimoniale betwistingen
• Volgens Orde dient arts weigeringsmogelijkheid te signaleren aan bewuste bejaarde
