Belangrijke maatschappelijke uitdagingen voor het sociaal beleid
trainingsles 1
Reader: 2 teksten:
- Vlaamse Administratie (2014). Algemene omgevingsanalyse voor Vlaanderen. Brussel: Vlaamse overheid.
(Hiervan enkel hoofdstuk 1: Demografische ontwikkelingen, pp.6-39)
- Develtere, L. & Bogaerts, N. (2020). ‘Om alle noden op te lossen is 4 miljard euro nodig. Dat geld heb ik
niet.’ Sociaal.net, 17 januari 2019. Geraadpleegd op 2 september 2020
via https://sociaal.net/achtergrond/wouter-beke/
Evoluties/tendes in het sociaal beleid
Vermaatschappelijking van de zorg
ppt en opnames
voor- en nadelen: trainingsles 2, opnames en teksten:
- Steyaert, J. e.a. (2020). ‘Hoe vangen we het toekomstig tekort aan mantelzorgers op?’. Sociaal.Net, 22 juni
2020. Geraadpleegd op 2 september 2020 via https://sociaal.net/achtergrond/hoe-vangen-we-het-tekort-
aan-mantelzorgers-op/
- Leysen, B. e.a. (2019). ‘In zorgzame steden helpen buren en vrienden elkaar’. Sociaal.Net, 9 september
2019. Geraadpleegd op 2 september 2020 via https://sociaal.net/achtergrond/in-zorgzame-steden-helpen-
buren-en-vrienden-elkaar/
- Dewaele, C. e.a.(2015). ‘Vermaatschappelijking. Laveren tussen kansen en bedreigingen. Geraadpleegd op
19 maart 2021 via https://sociaal.net/achtergrond/vermaatschappelijking/
Opgelet: deze tekst zit niet in de reader. Collega Birgit Goris heeft de link naar deze tekst ook meegegeven in
de taakomschrijving van trainingsles 2.
- Ieder van jullie heeft een tekst gelezen, afhankelijk van de sector die hij/zij gekozen heeft: zie opdracht
trainingsles 2. Ook deze is stof voor het examen.
Integraal beleid/werken
ppt en opname collaborate
teksten van reader: als iets onduidelijk is over de IJH in de lesopname, kan je teruggrijpen naar de teksten in
de reader. Je moet de IJH kennen. Als je die kent zonder de teksten te lezen, is dat prima. Beschouw die
teksten dus als achtergrondinformatie.
Van aanbod- naar vraaggestuurde zorg (VG-zorg)
ppt en opnames
teksten die gekend moeten zijn, vooral in het kader van voor- en nadelen van VG-zorg (zie ook trainingsles):
- Van Puyenbroek, J. e.a. (2019). Persoonsvolgende financiering gaat niet alleen over geld. Sociaal.net, 7 mei
2019. Geraadpleegd op 2 september 2020 via https://sociaal.net/achtergrond/persoonsvolgende-financiering-
gaat-niet-alleen-over-geld
- De Maerschalk, E & Hermans, K.. (2018). ‘Persoonsvolgende financiering maakt armoede
zichtbaar’. Sociaal.net, 19 november 2019. Geraadpleegd op 2 september 2020
via https://sociaal.net/achtergrond/persoonsvolgende-financiering-maakt-armoede-zichtbaar/
- Stinkens, W. & Van Heden, A. (2017). ‘De job van hulpverlener staat onder druk’. Sociaal.net, 12 september
2017. Geraadpleegd op 2 september 2020 via https://sociaal.net/achtergrond/de-job-van-hulpverlener-staat-
onder-druk/
Decentralisering
ppt en opname
De tekst uit reader gaat over de Vlaamse Sociale Bescherming (VSB). Als er, op basis van de opname en ppt,
dingen onduidelijk zijn m.b.t. de VSB, grijp dan terug naar deze tekst. Dus: tekst geeft achtergrondinfo. Er
komen geen vragen op het examen die enkel te beantwoorden zijn via deze tekst.
Vermarkting
ppt en opnames
Tekst in reader is achtergrondinfo: als het verschil tussen privatisering, commercialisering en marktwerking
niet duidelijk is, lees dan zeker deze tekst.
,DEEL 1. DE VERSCHILLENDE BELEIDSNIVEAUS VAN SOCIAAL BELEID
- Het welzijnsbeleid wordt gemaakt op vier verschillende beleidsniveau’s:
o Europees niveau Europese Unie
o Federaal niveau
o Gemeenschapsniveau Vlaamse, Franstalige en Duitstalige gemeenschap
o Lokaal niveau
- Grenzen van de bevoegdheden van de verschillende overheden zijn niet altijd even duidelijk kan leiden tot
bevoegdheidsconflicten (zie corona)
EUROPEES SOCIAAL BELEID
= hoogste en breedste niveau
- Actoren die hier belangrijk zijn: commissievoorzitter, EU-commissie (27 commesaris-leden), Europese Raad,
Raad van de Europese Unie, Parlement (700 leden)
o Commesaris: focust op werkgelegenheid
- “Welzijnsbeleid zo dicht mogelijk bij burger”
- Toch heeft EU focus op o.a. werkgelegenheid, anti-discriminatie , gezondheid
o Geen uitgeschreven welzijnsbeleid, maar aansluit bij een thema
- Enkele voorbeelden van sociale beleidsthema’s EU:
o Kinderen en jongeren
o Investeren in mensen, meer en betere banen, nieuwe vaardigheden (economie)
o Mobiliteit (auto, openbare vervoer)
o Gezondheid (vb bijsluiter bij medicatie)
o Bestrijding van armoede en sociale uitsluiting
o Bestrijding van discriminatie = vb voor personen met een beperking
- Beleidsinstrumenten: hoe maak je beleid?
o EU-wetgeving: harde wetten die elke lidstaten moet bijhouden, grote meerderheid van de wetten
gebaseerd op Europese wetten, Europa bepaald veel voor ons
o Sociale dialoog: dialoog met andere organisatie zoals internationale vakbonden
o Open coördinatiemethode (OCM) : Europa gaat bepaalde richtlijn/doelstelling voorop stellen
Hoe ze het doen mogen ze zelf kiezen
Vb Europa had opgestart dat armoede tegen 2020 moet dalen. Hoe gaan ze dat realiseren
stellen ze zich dan de vraag om het doel na te streven
o EU-financiering
Voorbeelden van subsidies
Europese Sociaal Fonds (ESF): geld geven aan sociale activiteiten
Erasmus
o Partnerschap, dialoog met bv. maatschappelijke organisaties.
,FEDERAAL SOCIAAL BELEID
- Artikel 1 Belgische GW (grondwet): “België is een federale staat, samengesteld uit gemeenschappen en
gewesten”
- Verantwoordelijk voor verschillende niveau o.a. defensie, sociale zekerheid, gezondheid, veiligheid, migratie.
o Pensioen, ziekteverzekering, beroepsziekte, .. (sociale zekerheid)
- Actoren als parlementaire democratie: koning, regering, parlement
o Wetten,
o Koninklijke besluiten, Ministeriële besluiten (= concrete invulling wat de wetgeving inhoud)
- Sociaal beleid
o Oorspronkelijk enkel op federaal niveau behandeld.
o Staatshervorming van jaren. 80 grootste deel van het welzijnsbeleid overgeheveld naar de
gemeenschappen (persoonsgebonden materie).
o Toch nog sectoren die gesplitst zijn over het federale en het gemeenschapsniveau
Vb zorg voor personen met een beperking, gezondheidszorg, armoedezorg).
o Vlinderakkoord: 6e staatshervorming (ouderenzorg, jeugdsanctierecht, justitiehuizen,… naar
gemeenschappen) zie tendens decentralisering
VLAAMS SOCIAAL BELEID
- Gemeenschapsmaterie: bezig met gebied
o Gewesten zijn bezig met gebied vb toegangelijkheid van wegen, voor mensen met een beperking
toegangelijk maken
Vlaamse,
Brusselse,
Waalse gewesten
- Start in 1980 (2e staatshervorming)
- Vlaams parlement en ministers
- Belangrijke beleidsmakers van beleidsdomein WVGA - welzijn, volksgezondheid, gezin en armoedebestrijding
o Minister
o Kabinet van de Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
20 tallen mensen die samen met de minister de wet opmaken
o Administratieve diensten van beleidsdomein WVGA:
Departement Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en armoedebestrijding
vnl. beleidsvoorbereidend werk: gegevens verzamelen van analyse en obv besluiten
maken
o Vlaamse Raad voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Doel: advies uitbrengen en beleidsvoorstellen doen aan de minister over WVG.
Vaak op vraag van mensen of op initiatief van mensen
Bestaat uit 4 ‘kamers’: vertegenwoordigers van organisaties
Intersectorale kamer,
Kamer Vlaamse Sociale Bescherming (VSB) en p.m.h.,
Kamer gezondheid,
Kamer gezin en jongerenwelzijn
Samenstelling van de ‘kamers’: wie zit erin?
Vertegenwoordigers van voorzieningen die actief zijn in het domein;
Vertegenwoordigers van gebruikers uit het domein;
Vertegenwoordigers van sociaal-economische organisaties;
Vertegenwoordigers van personeel van voorzieningen die actief zijn in het domein;
Onafhankelijke deskundigen.
Tendens om gebruikers te horen (zie later)
o Agentschappen
Doen beleidsvoorbereidend en -uitvoerend werk
Vlaamse agentschappen
Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid
Agentschap Opgroeien
, Vlaams Agentschap voor Personen met een handicap (VAPH)
Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden (VIPA)
o
Vlaams Agentschap voor Samenwerking rond Gegevensdeling tussen de Actoren in
de Zorg (VASGAZ)
o
Agentschap Vlaamse Sociale Bescherming (VSB)
Agentschap Uitbetaling Groeipakket
Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Geel
Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Rekem
Tussen de overheid en elk agentschap bestaat een beheersovereenkomst
Schematisch voorgesteld
- Enkele beleidsdocumenten:
o Regeerakkoord 2019-2024
Staat in vermeld wat ze komende 5 jaar willen bereiken
o Beleidsnota 2019-2024 van de Vlaamse minister van WVGA
Per domein wordt er een beleidsnota opgemaakt wat ze willen bereiken komende 5 jaar
o Beleidsbrieven staat heel concreet wat ze komend jaar willen bereiken
Wordt door elke eigen minister geschreven
o Witboek personen met een handicap Perspectief 2020
o Ouderenbeleidsplan
o Actieplan jeugdhulp, 2.0 Aanpak IJH, Actieplan jongvolwassenen, Globaal plan dak- en thuislozen
o Rechtenverkenner
- Evolutie uitgavebegroting WVG: 48,6 miljard euro in 2020
o Grootste uitgave voor onderwijs en vorming
o Tweede domein meeste is Welzijn Volksgezondheid en Gezin
o Naar waar gaat dat geld? ouderenzorg, personen met een beperking (sectoren met hoge noden)
o Bespaart Vlaamse overheid op welzijn?
LOKAAL SOCIAAL BELEID
- Burgemeester, college van burgemeester/schepenen, gemeenteraad geen wetten of decreten opmaken
- Wordt belangrijker beleidsniveau
- Elke gemeente heeft een bestuursplan, met daarin ook aandacht voor welzijn (ouderenbeleid, kinderopvang,
jeugd, diversiteit, enz.).
o Bv: Leuven 2019-2025