9. Psyche en rust + onderste ledematen
9.1 Psyche
Hormonale veranderingen na bevalling. In kraamperiode wisselen negatieve en positieve gevoelens elkaar af.
Dit kan zich uiten:
- Plotselinge huilbuien
- Snel geïrriteerd raken door kleine dingen
- Verminderd concentratievermogen en vergeetachtigheid
- Eerste dagen het gevoel de hele wereld aan te kunnen, en na dagen vermoeidheid komt op
Rond 4e of 5e dag babyblues
Valt vaak samen met stuwing en perineumhechtingen
9.1.1 Gezinsfunctioneren
Baby komt bij in gezin, dit heeft consequenties bv. buitenhuis werken van vrouw (sociale contacten),
gezinsbudget, vrijebesteding, toegenomen huishoudelijke taken, verandering man-vrouw relatie.
9.1.2 Veranderd gezinsproces samenhangend met opname van een nieuw gezinslid
- Moedig gezin aan om uiting van gevoelens te geven.
- Ga met gezin na op welke wijze het kind de structuur en wijze van functioneren zal beïnvloeden
- Bespreek dat broers en zussen zijn voorbereid op mogelijke jaloezie en concurrentie
- Evalueer behoefte aan bijstand van verleningen
9.1.3 Hechting ouders-kind
9.1.3.1 Rooming-in
= moeder en kind in zelfde ruimte verblijven en verzorgt worden
Principe: onderkennen en begrijpen van noden van de moeder, kind en familie
Vroedvrouw dit bevorderen:
Het gezin in de tijd die ze samen zijn zo min mogelijk storen.
Kraamvrouw en partner aanmoedigen hun baby vast te houden.
Afspreken van de hoeveelheid zorg die kraamvrouw/partner op zullen nemen en ondersteun hun
hulpvragen.
Laat de ouders de reacties van hun baby zien.
Help de ouders de signalen in het temperament van hun kind begrijpen.
Moeilijkheden bespreekbaar maken: Is er of verwacht de kraamvouw/partner rivaliteit tussen
broertjes en zusjes, moeilijkheden met onderhouden van familierelaties? Hoe zien zij borstvoeding in
aanwezigheid van anderen?
Hoe moeder en vader zich gedragen tov kind wordt beïnvloed door factoren:
- Interne factoren
o Genetische begaafdheid, innerlijke culturele zeden en waarden
- Externe factoren
o Zorgen die je krijgt, attitudes en gedragingen, reactievermogen kind, scheiding van kind
3 basisperioden bij contact met kind en ouders ontwikkelt:
- Periode van zwangerschap
o Attitude en rol als ouders
- Ogenblik van geboorte
o Eerste contact met kind, verwelkoming
- Vroeg contact en binding in postpartale en vroege periode van verzorging
o Hechting ouders
9.1.4 Klachten en hun invloed op psyche
Klachten van kraamvrouw:
- Fysieke uitputting, slaaptekort, pijnlijke tepels, gevoelige borsten, pijnlijk perineum, gevoelend van
stress en problemen met gewichtscontrole
50
, 9.1.5 Gevoelens en emoties
vermoeidheid (93%), ondersteund (76%), chaos/verward (60%), vertrouwend (54%), onzeker (45%), geïsoleerd
(39%). Multiparae gaven opvallend meer aan “vertrouwen” te hebben en voelden zich minder onzeker dan
nulliparae. Er werd geen verschil gezien na vaginale bevalling of na sectio.
9.1.6 Babyblues of kraamtranen
Postnatale reactie die optreedt binnen 3 tot 10 dagen na bevalling en slechts enkele uren tot dagen duurt.
Het is een overgang van “zwanger zijn” naar “moeder zijn”. Belangrijkste tekend: overgevoeligheid en angst.
Behandeling: goed luisteren
De symptomen variëren van vrouw tot vrouw:
Huilen zonder duidelijke reden. De kraamvrouwen zijn emotioneler. Sommige vrouwen herkennen dat
overigens niet bij zichzelf.
Stemmingsveranderingen, sombere gedachten
Overgevoeligheid voor kritiek en commentaar van de omgeving.
Snel geïrriteerd raken over kleine dingen.
Prikkelbaarheid, bang niet in staat te zijn zich met de baby bezig te houden.
Verminderd concentratievermogen en vergeetachtigheid. Vooral de eerste dagen lijkt de vrouw in een
soort roes te leven.
Sommige kraamvrouwen hebben de eerste dagen het gevoel dat ze de hele wereld aankunnen. Pas na
enige dagen treden de vermoeidheidsverschijnselen op.
Zich moeilijk aan de baby kunnen hechten, schuldgevoelens
Neerslachtigheid, ontmoediging
Slapeloosheid
9.1.6.1 Welke zijn de oorzaken?
Hormonaal:
Enkele uren na bevalling dalen concentraties van hormonen oestrogeen en progesteron en stijgen van
prolactine.
Psychische oorzaak:
Weerslag van zwangerschap en bevalling, vermoeidheid, overschakeling “zwangere vrouw” naar “moeder”.
Praktische tips voor de moeder:
Organiseer de terugkeer naar huis. Laat zoveel mogelijk dingen over aan de vader, de grootouders van
het kind of een gezinshulp.
Sluit u niet op. Tracht elke dag enige tijd met een andere volwassene door te brengen: nodig vrienden
of familie uit en spreek over iets ander dan de baby.
Voorzie elke dag een ontspannende activiteit: inkopen gaan doen, een vriendin gaan bezoeken, met
de baby door de winkels kuieren en zelfs weggaan zonder baby.
Rust voldoende uit. Tracht te slapen als uw baby slaapt.
Spreek erover met uw partner of een vriendin die het reeds heeft doorgemaakt. U kan ook raad
vragen aan uw gynaecoloog of vroedvrouw: zij kennen dat probleem zeer goed.
Zorg voor veel lichamelijk contact met uw kind. U moet uw emoties en gevoelens overdragen op uw
kind.
Leer dingen relativeren. De 'baby blues' is geen ziekte, maar een normale reactie die de meeste
vrouwen doormaken!
Wanneer is verdere opvolging nodig?
De kraamvrouw voelt zich reeds meer dan twee weken slecht.
De depressie neemt belangrijke proporties aan.
9.1.7 Postpartumdepressie
Prevalentie: 10%
Opgelet bij voorgeschiedenis van (postpartum) depressie.
9.2 Rust
51
