Politicologie
Spaghetti arrest: een onderzoeksrechter bij de zaak Dutroux werd gespot op een
spaghetti feest en dan wouden ze die rechter niet meer want hij had schijn gewekt.
Geen recht zonder politiek, geen politiek zonder recht
België is aan het top van partijfragmentatie, er zijn veel verschillende partijen
in België en deze zijn bijna allemaal even groot en hierdoor is het moeilijk om
een regering te vormen.
Regering Vivaldi – FEDERALE REGERING
155 zetels – 62 door fransen en 88 Vlaams
• Vlaamse meerderheid (88/62; 41 ipv 45, CD&V: oversized; Michel I; GW?): ‘anti-Vlaamse
regering’ (N-VA/VB)
• ‘Grootste partijen’ aan de kant
• Grootste familie: socialisten
• Premier: 7e partij (‘handpop’)
• Vaag regeerakkoord (snel; besparen/belasten; pol vernieuwing; conflictmanagement)
• PS: links afdekken (ptb/ecolo) + MR:marktleider (‘kibbelkabinet’?)
• Open VLD: ramkoers N-VA
• CD&V tussen mazen (nieuw personeel)
VLAAMSE REGERING
• Opnieuw ‘Zweeds’
• Andere samenstelling (asymmetrie: moeilijk beleid; ‘ene been in, andere uit’)
• Minder zichtbaar (Jambon, geen FR, thema’s, arena, mindere goden?)
• N-VA
• tussen 2 stoelen: remmen en gas geven (vb. regeren met liberalen en afkraken
liberalen)
• Richting VB of centrum? (BDW: “geen coalitie met VB”: centrum + VB-kiezer)
1
E.Y. Rechten UGent
,Hoofdstuk 1: wat is politiek?
Politicologie is een integratiewetenschap.
Politiek is voor politicologen en niet-politicologen belangrijk.
Dat gene wat de staat regelt is eigenlijk politiek maar iedereen denkt anders.
2 visies:
Minimalstate: overheid moet zo weinig mogelijk doen, enkel de belangrijkste
zaken en niet bijvoorbeeld sport
Nannystate: de overheid is belangrijk en moet zich bezig houden met alles
zoals vaccinaties! Bv Nannystate-index: rangschikking van landen om aan te
tonen waar je het makkelijkst sigaretten of alcohol kan kopen. DIT IS NU
Via de clasificaties proberen politicologen inzicht te krijgen in het ontstaan en
functioneren van al die vormen van politiek
POLITIKA
Oorsprong: dit had betrekking op polis (collectieve zaken)
Aristoteles definieerde 2 soorten mensen: zoön politikon vs idiotes ( deze
hielden zich niet bezig met de politiek)
Vroeger was politiek het belangrijkste wat je kon doen ( in Griekenland), hierin
zaten er een beperkt aantal mannen.
Om van politiek te kunnen spreken had je een territorium en bevolking nodig!
Doorheen de tijd is de territorium minder belangrijk geworden, denk maar aan
globalisering, migratie, klimaat…
Vandaag neemt de territorialisering van politiek vooral de vorm van staten aan.
Dus politiek is moeilijk te definiëren, het evolueert doorheen de tijd
De eindeloze definities NIET kennen!
Politiek wordt soms omschreven als de activiteit vai dewelke in die samenleving bindende
collectieve beslissingen worden genomen, waarmee men de problemen die voortkomen uit
het leven in die samenleving vreedzaam probeert op te lossen.
Er zijn 3 highlights - GESCHIEDENIS
1) Klassieke Griekenland: zoön politikon (de mens als burger van de polis),
politiek was heel belangrijk toen en het was het aller belangrijkste
2) Machiavelli (auteur): - republikeinse regime
El Principe/ De vorst boek/ II Principe, had een handleiding geschreven
voor heersers om macht te krijgen en aan de macht te blijven. Denk maar aan
verdeel en heers uitspraak! DUS politiek gaat over macht/strijd ( negatief ).
Het boek was bedoeld voor de Florentijnse leider
3) Franse revolutie: -organisatie binnen de staat. ontstaan van ideologieën, en
deze gaat men gebruiken om aan politiek te doen. Er is discussies hoe dan
men een staat moet inrichten. Deze discussies zijn tussen de verschillende
ideologieën. Vanaf de Franse revolutie gaat men die ideologieën gebruiken
2
E.Y. Rechten UGent
, De leermeester van plato was soctrates. Plato was de leermeester van
Aristoteles, Plato geloooft in arbeidsverdeling, talenten optimaal ontwikkelen .
Aristoteles gelooft in eudaimonaia of het goede leven – enkel mogelijk binnen
een politieke gemeenschap
Geboorte ‘ismen’
Politiek is zaak van velen (geboorte parlement = parler)
Discussie over inrichting (inhoudelijke laag)
Inhoud en lading van politiek evolueert = moeilijk te definiëren
Essentially contested concept
• Wezenlijk betwist begrip (cf. nanny state vs minimal state, democratie en
gelijkheid), door normatieve concepten iedereen heeft een andere mening
en dus moeilijk te definiëren William Connolly (the Terms of Political
Discourse)
• Andere wetenschap hebben deze probleem minder, want zij kunnen iets echt
definiëren! (vb. chemicus)
• Oplossing: bewust zijn van bril en expliciteren (vb. kwaliteit MPs: “hij is goed
parlementslid”, dimensies parlementair werk. als je politiek gaat
beschrijven, dan moet je weten door welke bril je kijkt, en weten dat je andere
zaken ziet als je een andere bril gebruikt.
• Uiteenrafelen concepten
• Politiek moeilijk te definiëren: 2 auteurs (Schmitt & Easton)
W.B. Gallie (hij heeft ECConcept gezegd) zegt dat verschillende stromingen een
verschillende opvatting hebben over het correcte gebruik of de juiste interpretatie van
het begrip, maar ook dat iedereen erkent dat het eigen gebruik of de eigen
interpretatie door anderen, tot op zekere hoogte terecht, betwist kan worden.
voorbeeld: kunst, democratie, christelijke traditie
Carl Schmitt
• lid van NSDAP
• Der Begriff des Politischen (1928): essentie politieke het komt neer op
conflict, maar hij zegt dat conflict positief is, er moet conflict zijn om te
spreken van politiek.
• Fundamenteel/laatste onderscheid (cf. morele/esthetische/economische):
vriend en vijand de uiterste graad van intensiteit van een verbinding of
scheiding, van een assaociatie of dissociatie aan te geven
• Grote invloed (politiek is conflict – antagonisme – benadrukken van
meningsverschillen horen in politiek
• Conflict is positief (existentieel, vb. democratie eist verschil)
Zijn visie (dus dat conflict positief is) is heel belangrijk en bekend!
3
E.Y. Rechten UGent
, Chantal Mouffe
Ideeën tegen elkaar opzetten is belangrijk en niet mensen tegen elkaar op zetten. Zij
vind dat strijd/agonisme belangrijk is, dat er ruimte is voor verschillende visies.
In traditie Schmitt
Radicale democratie: conflict/polariseren essentieel en positief
Consensus niet altijd mogelijk (agonisme tegenstellingen zijn
noodzakelijk om een politieke identieteit te ontwikellen)
Cf. karteldemocratie alle partijen zeggen het zelfde en dit is NIET goed, als
burger keer je niet tegen een partij maar tegen de politiek Lijphart: zo ontstaat
populisme
Mouffe heeft samengewerkt met Erneso Laclau, ze behoort tot de zogenaamde
Essex School of Discourse Analysis, een postmarcistische benadering die zich onder
andere baseert op Antonio Gramsci ook praten over vriend-vijand
Mouffe maakt onderstijd tussen 2 verschillende politieke confilcten:
Agonistische tegenstanders: de strijdende partijen zijn gebonden aan de
waarden van de democratie (vrijheid en gelijkheid) winnende partij kan haar
macht pas tot aan de volgende verkiezing uitoefenen
Verliezende partijen behuden hun bestaansrecht
VORMELIJK CRITERIUM: het functioneren van democratie impliceert open
tegenspekelijk debat
INHOUDELIJK CRITERIUM: waaruit en waarin verschillede politieke visies naar
voren komen, en kiezer kan keuze maken
David Easton
In de samenleving heerst er constant schaarste en dus conflict, maar we moeten
omgaan met dit schaarste en de politiek moet hiervoor een oplossing bieden!
“bindende allocatie van waarden”
Denk maar aan eerst jongeren vaccineren of eerst ouderen? DUS de politiek moet
keuzes maken ingeval van schaarste en de conflicten oplossen (dit was zijn definitie)
Systeemtheorie
= vereenvoudigde voorstelling van de werkelijkheid die u zaken laat zien die
ingewikkeld zijn en zo komen mechanismen van de politiek in het licht dat je
normaal gezien niet kon zien
Input ( vragen aan de politiek ) conversie ( in agenda gezet ) output
(antwoord)
Daarna komt er een feedback, en dit leidt tot een nieuwe input
4
E.Y. Rechten UGent
