Deel 1: Algemene inleiding tot het recht
1. Recht: begripsomschrijving
® “Recht” is een meerduidig begrip
® Vaak komen volgende elementen terug:
o Recht is een geheel van gedragsregels…
o Die afdwingbaar gesteld (= sanctioneerbaar gesteld) zijn door de overheid
1.1 Gedragsregels
® Gedragsgregels = voorschriften die worden opgesteld om ons gedrag in een bepaalde
richting te sturen
® Gedragsregels beperken de persoonlijke vrijheid: zij drukken uit “wat anders kan, maar niet
anders mag”
® Gedragsregels onderscheiden zich van de indicatieve regels = regels die beschrijven wat is (en
niet anders kan)
1.2 Afdwingbaar gesteld door de overheid
® Afdwingbaar gesteld = sactioneerbaar gesteld
® Alle rechtsregels zijn gedragsregels, maar niet alle gedragsregels zijn rechtsregels!
(want vele gedragsregels missen juridische afdwingbaarheid om als rechtsregels bestempeld
te worden)
® Begrip afdwingbaarheid verwijst naar de afwezigheid van technieken, sancties, waarmee de
naleving van de gedragsregels wordt gewaarborgd
® Afdwingbaarheid zorgt ervoor dat men die regels niet zomaar ongestoord naast zich
neerlegt
® Alle rechtsregels zijn afdwingbare gedragsregels, maar niet alle afdwingbare gedragsregels
zijn rechtsregels! (bv. spelregels voetbal)
® Er is sprake van recht indien de naleving van de gedragsregels afgedwongen wordt door de
overheid (het staatsapparaat)
® Opmerking:
- Dat rechtsregels afgedwongen worden door de overheid wil niet zeggen dat
rechtsregels per se uitgevaardigd (= gemaakt, tot stand gebracht) moeten worden
door de overheid rechtsregels kunnen van andere instanties of van burgers
uitgaan, maar de afdwinging ervan gebeurt via het staatsapparaat
- Het begrip sanctie valt niet volledig samen met het begrip straf (sanctie ≠ straf)
- Sommige gedragsregels zijn zowel morele regels als rechtsregels
, (en dus dubbel afdwingbaar: via het geweten en via de overheid)
2. Het doel van het recht de sancties die worden opgelegd
® Rechtsregels hebben als doelde orde en rechtszekerheid te brengen in de maatschappij:
algemene term voor technieken waarmee de naleving van
als je een misdrijf hebt gepleegd
o Orde: zonder rechtsregels zou er chaos
gedragsregels zijn. Bijvoorbeeld:
gewaarborgd mensen
wordt, afgedwongen zouden zelf kiezen
kan worden
om rechts of links te rijden op de rijweg, met alle gevolgen van dien
o Rechtszekerheid: het gevoel te weten hoe de overheid zal reageren als je je op een
bepaalde manier gedraagd
Door rechtsregels weten mensen beter waar ze aan toe zijn, wat hen te wachten staat
als ze zich op een bepaalde manier gedragen, en hebben ze minder het gevoel aan
willekeur onderworpen te zijn
® Opmerking: Orde en rechtszekerheid betekenen niet noodzakelijk rechtvaardigheid!
Rechtsregels worden niet steeds als rechtvaardig ervaren, maar dat is ook niet het
wezenlijke doel van het recht!
3. De bronnen (= de vindplaatsen) van het recht
® In deze cursus wordt met “bronnen van het recht” bedoeld: de verschillende vormen
waarin rechtsregels kunnen worden uitgedrukt
® In het Belgisch recht onderscheid men gewoonlijk de volgende 6 rechtsbronnen:
1) De wetgeving (in ruime zin)
2) De gewoonte
3) De algemene rechtsbeginselen
4) De rechtspraak = jurisprudentie
5) De rechtsleer
6) Sommige private regelgeving
3.1 De wetgeving (in ruime zin)
® Omschrijving
o In ons land is de belangrijkste rechtsbron de wetgeving. In de meest ruime zin gaat
het om:
- Federale wetten: wetgeving gestemd door het federale parlement
- Decreten en ordonnanties: wetgeving gestemd door de deelstaatparlementen
in ons land
- Beslissingen van de uitvoerende macht: Koninklijke Besluiten, Ministeriële
Besluiten, gemeentelijke en provinciale besluiten,…
® Waar vind je wetgeving?
o Wetgeving (met uitzondering van de gemeentelijke en provinciale besluiten) worden
gepubliceerd in het Belgisch staatsblad, dat kun je online en gratis consulteren
o Een interessante databank met geconsolideerde wetgeving is www.juridat.be
o Gemeentelijke en provinciale wetgeving wordt niet in het staatsblad gepubliceerd
- Provincies publiceren hun wetgeving in het Bestuursmemoriaal
- Gemeenten maken hun wetgeving nog steeds bekend via aanpakking en via
neerlegging op de griffie van de rechtsbank van eerste aanleg en van de
politiebank. Daarnaast plaatsen vele gemeenten hun regelgeving ook online
Wetten in ruime zin = beslissingen van de federale wetgevende macht
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Լիզա. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
