Samenvatting:
Organisatiepsychologie
2020 – 2021
Yanne Bogaerts
1. Inleiding: wat is organisatiegedrag?
Organisatiegedrag bestudeert het gedrag van individuen op de werkvloer
• (Zie video PPT)
• Organisatiepsychologie = de studie die tracht inzicht te verwerven in hoe een individu zich in groep en
in een organisatie gedraagt
• Inzicht krijgen in menselijk gedrag
• Hoe we dat kunnen voorspellen, beïnvloeden, controleren en manipuleren in de richting dat
de organisatie ten goede komt
• Begrijpen waarom mensen bepaalde zaken doen op de werkvloer
• Hoe kan je werknemers managen, motiveren, … ?
• “Waarom mensen doen wat ze doen”
Inzicht uit psychologie en sociologie
Key characteristics?
• Toegepaste focus
• Doel: inzichten verwerven die in de praktijk binnen organisties gebruikt kunnen worden om
mensen te motiveren, coachen, … om zo de prestaties van de werknemers te verbeteren in
de organisatie.
• Contingency approach
• Men gaat niet uit van de ‘Holy Grail’ in organisatiegedrag. Er is niet slechts 1
benadering/theorie die zegt hoe mensen gemotiveerd kunnen worden
• Gedrag kan afhangen van de omstandigheden
• Niet universeel: culturele en individuele verschillen hebben ook implicaties
• Empirisch onderzoek e.g. Hawthorne studies
• Inzichten die men verwerft komen uit wetenschappelijke studies/onderzoek die uitvoerig
getest zijn (zowel kwantitatief als kwalitatief)
• Hawthorne studies = 1 van de eerste experimenten van organisatiegedrag (1930)
1
, • In deze studie ging men de invloed van werkomstandigheden op productiviteit van
de werknemers na. Specifiek kijken naar lichtomstandigheden en andere
werkfactoren die maken dat mensen net goed of minder goed presteren in de
organisatieomgeving.
• (Zie video)
Werknemers effectief managen om organisatiedoelen te bereiken.
• Een organisatie bestaat uit een gecoördineerde groep van mensen die zich samen inzetten
voor een gezamenlijk doel
• Twee bestaansredenen:
• Organisaties bieden synergie (individu heeft beperkte(re) mogelijkheden)
• Taakverdeling kan de productiviteit en kwaliteit verhogen bij een product of service
• OrganisatieΨ helpt in het begrijpen, voorspellen, en controleren van het gedrag van mensen
in een organisatie.
Organisatiegedrag focust op het gedrag van mensen in organisaties
• Theoretische kennis (vanuit empritisch onderzoek)
• Toepassing op de werkvloer (HRM)
Doel
• Link begrijpen tussen empirisch onderzoek, theorie en toepassing
• Hoe en waarom is organisatiegedrag relevant?
• Wat zijn de theoretische voorspellingen vanuit organisatie gedrag onderzoek?
• Hoe draagt theorie bij tot evidence-based toepassingen?
1.1 To boldly go from prisoner’s dilemma… to executive decision
The Prisoner’s Dilemma geeft weer waarom mensen niet altijd het gedrag stellen dat we rationeel gezien
zouden verwachten of waarom mensen niet altijd handelen in die zin dat het rationeel de beste uitkomst heeft
voor zichzelf, of de organisatie in het algemeen. Het is een gedachte-experiment dat aantoont waarom
individuen niet altijd met elkaar samenwerken wanneer ze niet kunnen communiceren met elkaar, ook al
speelt dit rationeel gezien wel in hun belang.
Situatie: ernstig misdrijf gepleegd, waarvoor er 2 verdachten zijn opgepakt, maar er is geen bewijs dat zij de
daders zijn. Ze worden in aparte cellen gezet en kunnen dus niet met elkaar communiceren. Ze krijgen beiden
hetzelfde voorstel (zie tabel).
Kern experiment: voor beide verdachten gezamenlijk is het beter om te bekennen, maar elke verdachte denkt
eigenlijk in zijn/haar eigen voordeel. Bekennen levert het grootste voordeel, ongeacht wat de andere doet. Het
beste is om beiden te zwijgen, maar toch gaat ieder individu handelen in enkel zijn/haar eigen voordeel.
2
,Dit experiment kunnen we ook vertalen naar andere gedachte-experimenten die meer betrekking hebben op
de organisatiecontext.
Dorp met 2 supermarkten: elke winkel heeft bij de start de helft van het dorp als klant. Een winkel kan meer
klanten ronselen door te adverteren. Adverteren kost meer geld, maar levert ook meer klanten op. Dit gaat ten
koste van de concurrent, want de klanten gaan niet meer boodschappen doen, ze veranderen enkel van winkel.
Eindresultaat: beide winkels gaan adverteren, zonder dat ze meer klanten krijgen. Hierdoor hebben ze niet
meer winst, maar in tegendeel, hebben ze meer kosten aan advertenties. De beste uitkomst voor beiden,
rationeel gezien, is dat ze niet adverteren.
Rationeel gezien zou samenwerken de beste oplossing zijn, maar we zien in de praktijk, dat mensen niet
altijd rationeel de beste beslissing nemen. Hierdoor is het belangrijk dat we dit gedrag gaan begrijpen zodat
we ook kunnen voorspellen wat anderen gaan doen binnen organisaties.
3
, 1.2 Cursus overzicht
We bespreken 9 topics:
1. Wat is organisatie gedrag?
2. Perceptie
3. Persoonlijkheid
4. Motivatie en engagement
5. Job design
6. Groepen en team
7. Leiderschap
8. Macht
9. Besluitvorming
Literatuur
• Text (French et al., 3de edition)
• Onderzoeksartikels op Blackboard
Examen
• Multiple Choice (70%) + open vragen (30%)
1.3 Het belang van organisatieΨ?
Werknemers effectief managen om organisatiedoelen te bereiken.
• Een organisatie bestaat uit een gecoördineerde groep van mensen die zich samen inzetten
voor een gezamenlijk doel (= organisatiedoelen)
• Twee bestaansredenen:
• Organisaties bieden synergie (individu heeft beperkte(re) mogelijkheden)
• Individuen kunnen meer bereiken als ze samen werken
• Taakverdeling en samenbrengen van mensen kan de productiviteit en kwaliteit
verhogen bij een product, organisatie of service
• OrganisatieΨ helpt in het begrijpen, voorspellen, beheersen en controleren van het gedrag
van mensen in een organisatie.
Prestaties van werknemers verbeteren optimaal presteren in de organisatie (= basis voor jobdesign, zie
later)
1.4 Jobprestatie
4
