Samenvatting Sociaal Recht
Hoofdstuk 1 Juridische tewerkstellingsvormen
Gebruik vd voorzieningen van socialezekerheidsstelsel niet alleen gekoppeld aan
geleverde arbeidsprestaties, maar ook juridische tewerkstellingsvorm. Elke vorm eigen
typische kenmerken en logica -> sociale statuten
1.1. Eerste onderscheid: eigen baas of niet?
Onderscheid tussen werken als zelfstandige en werken in dienstverband ligt in
element GEZAG.
AannemingsOV: Zelfstandige niet onder gezag: eigen baas + beslist zelf wanneer,
waar en hoeveel hij werkt. Biedt diensten aan + sluit een OV van aanneming af waarin
juridisch bindende afspraken gemaakt worden over precieze werk en vergoeding.
Relatie zelfstandige valt onder burgerlijk en/of handelsrecht en geschillen komen voor
de burgerlijke of handelsrechtbanken.
In dienstverband werken: voor 1 werkgever en tijdens uitvoering vh overeengekomen
werk onderworpen aan instructies en richtlijnen vd WG. Relatie WG-WN door
arbeidsrecht, arbeidsrechtbanken.
Mensen die winst maken met nijverheid, handels, landbouwbedrijf, bestuurders van
vennootschappen, vrije beroepen door wetgever als zelfstandigen beschouwd.
Beide tewerkstellingsvormen combineren. Zelfstandige in bijberoep. Tegelijk
werken als zelfstandige en als WN bij eenzelfde persoon is delicater. Gelijkaardige
prestaties, vermoedt wet prestaties zelfstandige uitgevoerd worden op basis van AO
(gezagsrelatie)
1.2. Tweede onderscheid: AO of statuut?
Verbonden door AO: WG vs WN. Arbeidsverhouding onderworpen aan WAO of
specifieke wetgeving (uitzend, sportbeoefenaars).WN’s onderscheid tss arbeiders,
bedienden, handelsvertegenwoordigers en dienstboden. Onderscheid arbeiders en
bedienden onwettig door Grondwettelijk Hof dus verdwijnt.
In dienst van overheid = ambtenaar, tewerkstelling is statutair. Rechten en
verplichten van overheidspersoneel niet vastgelegd in individuele AO, bepaald door
vooraf bij wet of reglement “rechtspositieregeling” of “statuut”, geheel van
algemene en onpersoonlijke bepalingen met toepassing op ambtenaar zijn
benoeming. Procedures van syndicale inspraak bestaan, wordt dit statuut eenzijdig
opgelegd. Kan ook eenzijdig door overheid gewijzigd worden, belang goede werking
van dienst.
Ambtenaren kunnen dus niet vooraf en individueel onderhalen over inhoud statuut.
Geen recht op schadevergoeding wanneer overheid eenzijdig zou wijzigen voor goede
werken. Ze krijgen wel vastbenoemdheid. enkel in uitzonderlijke gevallen beëindigd
worden.
Uitzonderlijk kan overheid mensen contractueel aanwerven, voor welbepaalde taken
of welbepaalde reden. Contractueel overheidspersoneel niet gevonden door statuut,
maar aan WAO. Eenzijdige wijzigen daaraan zijn niet mogelijk.
Andere mogelijkheid om in dienstverband te werken, op basis van leer- of stage OV
of OV voor beroepsopleiding. Deze OVen zijn specifieke wetgeving onderworpen,
sprake van arbeid en gezagsverhouding maar verrichten van arbeid niet eerste
bekommernis. Centraal staat leren.
1
, Gezag?
In
Aannemings
dienstverban
OV
d
AO Statuut Zelfstandige
Werknemer Ambtenaar
Onderworpe
Onderworpe
n aan andere
n aan WAO
wetgeving
Handelsvert
Arbeider Bediende egenwoordig Dienstbode
er
Hoofdstuk 2 Aan de slag!
2.1. Starten als zelfstandige
Inschrijven bij KruispuntBank voor Ondernemingen (KBO), krijgt zo
ondernemingsnummer. Vrije beroepen (advocaat, notaris, boekhouder, accountant,
belastingconsulent) is eerste inschrijving gratis. Gebeurt via ondernemingsloketten.
Dit zijn door de overheid erkende privéorganisaties (vzw’s: Eunomia, Acerta, Partena).
Naast inschrijving KBO checkt ook nodigde vergunningen en vestigingsattesten
aanwezig. Op vraag ook inschrijving bij BTW en Rijkinstituut voor de Sociale
Verzekering der Zelfstandigen (RSVZ).
Genieten van sociaal statuut van de zelfstandige dienst zich in te schrijven bij
socialeverzekeringsfonds naar keuze (Partena professional, Acerta, Securex). Niet
tijdig automatisch bij Nationale Hulpkas voor de Sociale Verzekering der Zelfstandigen.
Elk kwartaal betaalt zelfstandige aan socialeverzekeringsfonds/Hulpkas bijdragen voor
sociale zekerheid. Die bijdragen berekend op inkomen en worden doorgestort aan
RSVZ dat het geld verder verdeeld over socialezekerheidssectoren waarbinnen de
zelfstandige uitkeringen kan genieten (ziekteverzekering, gezinsbijslagen,
pensioenen). In bijberoep beperkte bedragen. Genieten van ziekteverzekering,
aansluiten bij ziekenfonds naar keuze of Nationale Hulpkas voor de Ziekte- en
Invaliditeitsverzekering (HZIV).
Zelfstandige een fout, onvoorzichtigheid of nalatigheid schade aan andere ->
persoonlijk aansprakelijk en verplicht schadevergoeding betalen. Best verzekering
afsluiten tegen beroepsaansprakelijkheid om financiële gevolgen te beperken.
Personeel in dienst? Aansluiten als WG bij Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ).
Best ook beroep op sociaal secretariaat.
2.2. Werken bij de overheid
Krijg in begin het ambtenarenstatuut, contract is uitzonderlijk.
Voorwaarden om als ambtenaar aangesteld te worden:
- Vergelijkend wervingsexamen - Gestelde voorwaarden van medische
geschiktheid
- Proeftijd doorlopen
De selectie is vergelijkend geslaagde kandidaten gerangschikt en aangeworven
volgens behaald resultaat. Zo objectiviteit vd aanwerving garanderen. Federale
overheid wervingsexamens door Selor (selectiebureau vd federale overheid).
Toegelaten worden? -> vereiste diploma’s en getuigschriften, burgerlijke en politieke
rechten genieten, onberispelijk gedrag, soms ook Belgische nationaliteit.
2
,Wervingsreserve: kandidaten die slaagden voor vergelijkende selectie tot 2 jaar na
selectieproef een aanstelling als ambtenaar aangeboden krijgen zonder nieuwe
selectie.
Afleggen van de eed benoeming tot ambtenaar aanvaard.
2.3. Werken als werknemer
2.3.1. Op zoek naar werk: inschrijving als werkzoekende
Inschrijven bij VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding) =
Vlaamse openbare instelling die moet instaan voor arbeidsbemiddeling,
beroepsopleiding en loopbaanbegeleiding.
Ter beschikking stellen van vacature – (WIS = Werkinofrmatiesysteem) en cv-
databank (KISS – Kandidateninformatie – en Selectiesysteem) helpen ze zoeken naar
tewerkstelling. Gratis voor werkzoekende. Verkrijgen van goedkoop treinbiljet om deel
te nemen aan overheidsexamens of sollicitatiegesprekken bij een WG.
WG tijdens vorig jaar gemiddeld ten minste 20 WN tewerkstelden, verplicht om
subregionale twerkstellingsdienst vd VDAB, kennis te stellen van elke vacante
betrekking in hun onderneming bekend te maken. Verplichting niet voor erkende
uitzendkantoren.
Inschrijving VDAB ook vereiste om beroepsinschakelings- of werkloosheidsuitkering
van de RVA. Beroepsinschakelingsuitkering = uitkering voor afgestudeerden die na
doorlopen van inschakelingstijd van 12 maanden nog steeds geen werk hebben. Kan
pas beginnen na inschrijving als werkzoekende.
2.3.2. De aanwerving
Meestal sollicitatie en selectieprocedure vooraf = precontractuele fase (aantal
regels!) basisspelregels zijn voorzien door cao nr 38 van 6/12/83 sommige bepalingen
algemeen verbindend verklaard. Praktisch belang nog versterkt doordat WG die
beroep doen op VDAB verbinden zich met deze cao.
WG mag geen fictieve arbeidsplaatsen aanbieden: echt op zoek zijn naar nieuwe WN.
Voldoende informatie geven over arbeidsplaats: welke aard van functie?
Functievereisten? Plaats van tewerkstelling?
Tijdens selectie- en sollicitatieprocedure persoonlijke levenssfeer te respecteren.
Vragen over privéleven slechts verantwoord indien relevant voor functie. Sollicitant
mag weigeren: in praktijk niet makkelijk. Relevantiecriterium geldt ook bij medische
onderzoeken: enkel gerechtvaardigd onder verwijzing naar actuele geschiktheid van
WN en specifieke kenmerken van openstaande betrekking. Andere gevallen WG
verplicht om medisch onderzoek voor aanwerven (bij ploegen of nachtarbeid of
langdurige blootstelling aan beeldschermen.
Inlichtingen sowieso vertrouwelijk. Selectiekosten (testen, onderzoeken) is voor WG.
Verplaatsingskosten voor WN, moet door WG beperkt worden. Overhandiging
eensluidend verklaarde afschriften van documenten pas gevraagd na afloop
selectieprocedure. WG stukken van documentatie die aan sollicitatie werden
toegevoegd, ter beschikking houden van de sollicitant zodat deze desgewenst
gebruikt kan worden bij volgende sollicitatie.
Vaak test of praktische proef om bekwaamheden na te gaan. Wettelijk toegelaten
op voorwaarde onbezoldigd is, niet langer dan nodig en toevallig productief is. Niet
aan voorwaarden? Kans dan arbeidsrechtbank oordeelt stilzwijgend AO van
onbepaalde duur tot stand is gekomen. Gaat dan om betaalde arbeidsprestaties onder
gezag van WG.
Praktische proef niet verwarren met proeftijd. Praktische proef situeert zich voor
aanwerving en peilt enkel praktische kennis. Proeftijd doet zich voor bij begin van AO,
na aanwerving.
3
, WG moet selectieprocedure binnen redelijke termijn afronden. Sollicitanten voldoen
aan functievereisten, maar toch niet aangeworven schriftelijk en binnen redelijke
termijn op hoogte brengen. Bij verplichte werklozencontrole : bewijsstuk met verplicht
de datum, uur en reden van niet-indienstneming.
WN moet ook regels in acht nemen. Goeder trouw meewerken aan selectieprocedure
en alle noodzakelijke gegevens over zijn beroeps en studieverleden verschaffen. Tot
zover betrekking op aard en uitoefeningsvoorwaarden. Opzettelijk verzwijgen van
relevent gegevens of geven van verkeerde info kan leiden tot nietigverklaring van AO,
betalen schadevergoeding (art 1382 BW) of ontslag om dringende redenen.
Spreekplicht geldt niet bij irrelevante vragen. WN mag geen vertrouwelijke gegevens
publiek maken.
Tijdens precontractuele fase regels inzake taalgebruik in sociale betrekkingen.
Aanwervingsprocedure in Nederlands wanneer exploitatiezetel in homogeen
Nederlands taalgebied. Indien relevant voor functie, meertaligheid eisen en kennis van
vreemde talen toetsen.
Gebonden aan discriminatieverboden. WG moet alle sollicitanten gelijke wijze
behandelen. Geen onderscheid op grond van persoonlijke kenmerken, indien geen
verband met functie of aard onderneming behalve wettelijk vereist of toegelaten. VB:
man mag niet weigeren voor secretaresse, wel voor badpakkenmodel. Vloeit uit de
federale Antidiscriminatiewetten van 10/5/07 en Vlaamse Antidiscriminatiedecreten
van 8/5/02 en 10/7/08.
CAO nr 95 van 10/10/08 verplichting tot gelijke behandeling gedurende hele
arbeidsrelatie. Elke fase, elke vorm van discriminatie verboden (leeftijd, geslacht,
seksuele geaardheid, burgerlijke staat, ziekteverleden, ras, huidskleur, afkomst of
nationale of etnische afstammeling, politieke of levensovertuiging, handicap,
lidmaatschap van vakbond). Slachtoffer? Wenden tot Interfederale
Gelijkekansencentrum Unia of Instituut voor Gelijkheid voor Mannen en Vrouwen.
Bemiddelden tss WG en WN of in rechte optreden in eigen naam of namens WN.
2.3.3. Het contract
WG en sollicitant eens over heit in ruil voor loon onder het gezag van WG arbeid zal
verrichten, is juridisch gezien gesprake van bindend AO. Het op papier zetten is in
principe niet nodig, zelfs niet als bewijsmiddel. In tegenstelling tot ander OVen mag,
bij gebreke van geschrift, het bestaan van een AO ook aangetoond worden op basis
van vermoedens en getuigen en dit ongeacht het bedrag van het geschil (art 12
WAO). Mondelinge OV beschouwd als onbepaalde duur. Ander types (bepaalde duur,
deeltijdswerk, vervangings OV, studenten/interim) wel schriftelijk vereist. Bedingen of
contractuele afspraken zijn enkel gelding wanneer zij schriftelijk werden opgemaakt. =
consensualisme
Doorgaans toch schriftelijk opgesteld in 2 exemplaren. WG en WN bevestigen akkoord
door ondertekening contract. Kan sinds 2007 ook elektronisch, met elektronische
handtekening door elektronische identiteitskaart. Partijen moeten het eens zijn. niet
verplicht om dat te doen. Is met de wet gelijkgesteld met papieren versie en
handgeschreven handtekening. Digitale OV te allen tijde WN geraadpleegd worden en
opgeslagen bij archiveringsdienst tot minstens 5 jaar na einde AO. Art 3bis WAO.
Normaal moet je meerderjarig zijn. Bij AOen niet. Op voorwaarde dat hij uitdrukkelijk
of stilzwijgend gemachtigd werd door voogd, kan minderjarige zelf AOen
afsluiten/beëindigen. Verkrijgt machtiging niet? Jeugdrechter anders over beslissen
(art 43-46bis WAO). Rekening houdend met verbod op kinderarbeid: geen
werkzaamheden verrichten buiten kader van opvoeding/vorming. Kinderen = jonger
dan 15 of onderworpen aan voltijds leerplicht. Eerste twee jaren van secundair
onderwijs met volledig leerplan of 16 jaar, niet langer onderworpen aan voltijds
leerplicht. Kunnen zelf loon ontvangen, tenzij verzet voogd. Jeugdrechter kan in belang
van minderjarige verzet ongedaan maken.
Hoofdstuk 3 AO
4