Resume
samenvatting mediarecht
- Cours
- Mediarecht
- Établissement
- Universiteit Antwerpen (UA)
Volledige maar compacte samenvatting van het vak Mediarecht in de 1e bachelor in sociale wetenschappen aan de UA.
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
MEDIARECHTHOOFDSTUK 1
WAT IS MEDIARECHT
o = het geheel van regels en beginselen die van toepassing zijn op het
fenomeen ‘media’ in de ruimste zin van het woord
oude & nieuwe media, verspreiders & makers
wanneer media in technische zin en content providers samenvallen =
convergentie
o = complex
1. continu nieuwe uitdagingen en ontwikkelingen
– liberalisering van de markt meer spelers, concurrentie, conflicten
– technologische ontwikkelingen reclame doorspoelen, gegevens
verzamelen
2. conflicterende belangen
– principe = vrijheid v meningsuiting andere grondrechten: privacy,
kinderrechten, …
3. regels van verschillende overheden
– Vlaanderen: Mediadecreet
– België: bescherming persoonsgegevens, auteursrechten, …
– EU: vrije concurrentie, vrijheid van verkeer, bescherming
persoonsgegevens…
– WHO: auteursrechten (wereld handelsorganisatie)
VRIJHEID VAN MENINGSUITING
o principe = totale vrijheid om te zeggen, schrijven, publiceren, … wat je wil
TENZIJ uitdrukkelijk verboden door de overheid (met grondige reden)
o dictatuur: verboden TENZIJ expliciet toegelaten
o grenzen: vrijheid van anderen (privacy, gelijkheid), algemeen belang (eerlijke
concurrentie)
BRONNEN
o 1791 – ‘First Amendment’ US Constitution: “Congress shall make no law (…)
abridging the freedom of speech, or of the press” absolute formulering
zonder beperkingen
o 1831 – Belgische Grondwet
- art. 19: vrijheid van meningsuiting
- art. 25: persvrijheid (geen censuur + ‘cascadeaansprakelijkheid’)
- art. 150: jury (Hof van Assisen) enkel het volk kan oordelen over
drukpersbepalingen
o 1950 – art. 10. EVRM (Raad van Europa)
- recht op vrijheid van meningsuiting
, - plichten en verantwoordelijkheden & formaliteiten, voorwaarden,
besprekingen, sancties
- in het belang van de nationale veiligheid, territoriale integriteit of openbare
veiligheid
o 1966 – art. 19 BUPO (VN)
- recht om zonder inmenging een mening te koesteren
- recht op vrijheid van meningsuiting
- bijzondere plichten en verantwoordelijkheden & beperkingen
o 2009 – EU-Handvest (Europese Unie)
GRONDSLAGEN
1. INSTRUMENTELE GRONDSLAGEN (FOCUS OP GUNSTIGE GEVOLGEN
VMU)
o individuele zelfontplooiing (een individu kan zich slechts zo ten volle
ontwikkelen)
o (deliberatieve) democratie persvrijheid (zonder vrije meningsuiting geen
democratie)
o waarheid free marketplace of ideas in Amerika = de ware meningen zullen
het sterkst zijn en de onware meningen eruit filteren (te idealistisch), fake
news
bv. arrest Handyside (EHRM): the little red schoolbook: boekje waarin dingen
werden aangemoedigd die door de maatschappij toen als taboe werden gezien
(seks, cannabis, …) kunnen uitgave boekje verbieden omdat het inging tegen
de goede zeden (in de jaren 70)
vrijheid is belangrijk voor de democratie en ontplooiing
bv. Fatullayev t. Azerbeidijan: gearresteerd voor het zeggen v zijn mening maar
daarna vrijgesproken
2. DEONTOLOGISCHE GRONDSLAGEN (WAARDEVOL OP ZICHZELF)
o Vrijheid van meningsuiting is waardevol op zichzelf (ongeacht de gevolgen
ervan)
• = geen middel, maar doel op zich
• = essentieel onderdeel rechtvaardige samenleving
• = overheid moet burgers behandelen als autonome en rationele wezens,
met respect voor hun menselijke waardigheid
TOEPASSINGSGEBIED
1. inhoud: alle mogelijke categorieën v info en ideeën (politiek, artistiek,
historisch, commercieel, …)
o Handyside arrest informatie en ideeën (gunstig én schokkend,
verontrustend of kwetsend)
o EHRM Lingens t. Oostenrijk journalist werd veroordeeld, maar dan
vrijgesproken door Europees hof omdat het ging over wat hij schreef over een
politicus politieke opinie én persvrijheid bijzonder beschermd (politicus
, moet kritiek kunnen verdragen)
pers = publieke waakhond van de samenleving = vierde macht
onderscheid tussen feiten en waardeoordelen
2. vorm: alle mogelijke media: zelfs non-verbale handelingen (bv. protestacties)
3. persvrijheid (mediavrijheid) = toepassing vrijheid v meningsuiting (zelfde
grondslagen)
o = bijzonder beschermd in Grondwet en rechtspraak EHRM
o bepaalde privileges journalisten bv. bronnengeheim, tenzij
• voorafgaande rechterlijke tussenkomst = cruciaal vr voorkomen bepaalde
ernstige misdrijven
• info kan enkel via die journalist worden verkregen
o [cf. wet tot bescherming journalistieke bronnen]
keerzijde = zware verantwoordelijkheden journalist (controle waarachtigheid
informatie, recht van antwoord ze moeten antwoorden, niet anoniem
publiceren)
o cruciale vraag = wie is journalist?
• Criterium EHRM = grote geloofwaardigheid professionalisme
(opleiding, affiliatie, …)
• werk (diligentie, regelmatig bijdrage aan algemeen belang, …)
• eerder functionele benadering, geval per geval (journalistieke opleiding/
perskaart niet noodzakelijk kijken naar de manier waarop iemand
werkt)
• ook NGO’s, bloggers, burger-journalisten kunnen sterke bescherming
genieten én zwaardere verplichtingen moeten naleven, zoals traditionele
journalisten
(EHRM Ruzovy panter t. Tsjechië ngo zei over politicus dart hij
corrupt was mag niet zomaar volgens Europese Hof)
• MAAR! Niet-journalisten mogen niet aan zwaardere verplichtingen worden
onderworpen dan traditionele journalisten (EHRM Braun t. Polen
vrijgesproken)
o ook in EU-recht een functionele definitie van ‘journalist’ (nog ruimer dan
EHRM!)
• H.v.J., Buivids, 14 februari 2019
- Video-opname politieverhoor met digitale camera op YouTube
- Geen professionele journalist
- Kan niettemin “journalistieke activiteit” zijn als doel is om “informatie,
ideeën of meningen aan publiek bekend te maken”
- bv. doel was om aandacht van bevolking te vestigen op onregelmatige
praktijken van de politie tijdens verhoor
BEPERKINGEN
consensus: vrijheid van meningsuiting is niet absoluut waar trekken we de
grens?
2 BEPERKINGSSYSTEMEN
, rechters moeten deze 2 tegelijk toepassen voor de ruimste rechtsbescherming
1. EVRM: ALGEMENE, INHOUDELIJKE BEPERKINGEN
1. Bij “de wet” voorzien = legaliteitstoets
1) basis in de nationale wetgeving (WM of UM)
2) voldoende toegankelijk en voorzienbaar (duidelijk wat er mag en niet
mag)
- cf. RTBF t. België: tegenstrijdige rechtspraak schending
legaliteitsbeginsel
2. Legitiem doel = doeltoets bescherming v goede naam/ rechten van de
anderen
3. “in een democratische samenleving noodzakelijk”
• = evenredigheidstoets of proportionaliteitstoets = 3 stappen
1) is de beperking geschikt om haar doel te bereiken? =
pertinentietoets
2) gaat de beperking niet verder dan nodig is om doel te bereiken?
minder beperkende alternatieven? = noodzakelijkheidstoets
3) is de inperking niet excessief, buitensporig? = evenredigheid in de
strikte zin
o discussie gaat meestal over de noodzakelijkheid geval per geval
beoordelen
o EHRM houdt in principe rekening met 3 factoren
1. inhoud uitspraak (bewoordingen)
2. context waarin uitspraak gedaan (politiek debat, wetenschap, …)
3. specifieke situatie van de betrokkenen (journalist, politicus, bekende
figuur, …)
intensiteit van evenredigheidstoets kan verschillen:
2. GW: FORMELE BEPERKINGEN
1. Bij (formele) wet voorzien = door parlement (WM)
2. Geen preventieve beperkingen
3. Bijzondere bescherming “drukpers”
geen preventieve beperkingen:
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur lunapoos02. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,39. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
56326 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans