Endodontologie
Prof Simon Pedano 2020-2021
Volgorde lessen gevolgd zoals we ze hebben gezien (afgestemd op prekliniek)
Les 1: Introductie
• Definitie
o Algemene structuren van de tand
o Buitenste laag pulpa gevormd door dentine vormende odontoblasten=> spreken dus vaak
op dentino-pulpair complex!
▪ Boren heeft dus ook effect op pulpa door uitlopers van de odontoblasten
• Doel van een endodontische behandeling
o Algemeen
▪ Preventie en behandeling van apicale parodontitis veroorzaakt
door microbiële contaminatie van de pulpa en het
wortelkanaalsysteem
▪ Met het BIOLOGISCH doel richten we op het behouden van de
natuurlijke tanden van de patiënt in functie en esthetiek
∙ REDDEN van de tanden
▪ 3 doelen=> biologisch, mechanisch en technisch
o BIOLOGISCH DOEL
▪ Hoofddoel van de endodontische behandeling
▪ =Preventie en behandeling apicale parodontitis door desinfectie van de kanalen en
hun posterieure afsluiting om penetratie van bacteriën te voorkomen
▪ Bereikt door
∙ Verwijdering hard en zacht weefsel
∙ Genoeg ruimte creeëren voor desinfectantia en medicatie om de apicale
ruimte te bereiken
∙ De integriteit van de resterende tandstructuren bewaren
o MECHANISCH DOEL
▪ Mechanische en technische doelen zijn secundair=> mogen nooit het biologisch
doel opofferen om deze beter te maken!
▪ = complete en gecentreerde incorporatie van de originele kanalen in de
geprepareerde vorm. Alle wortelkanaal oppervlakken moeten dus mechanisch
geprepareerd worden
o TECHNISCH DOEL (ook weer secundair doel)
▪ = het bereiken van een continue getaperde vorm die de originele vorm en curvatuur
van het kanaal volgt, inclusief een finale apicale preparatie grootte die toelaat dat
we alle oppervlakken goed kunnen prepareren en reinigen
▪ Kanalen zo prepareren zodat al onze instrumenten tot beneden in het kanaal
kunnen!
1
, Les 2: Dentinopulpair complex: wortelkanaal anatomie, fysiologie en
functie
• Definitie
o Odontoblasten vormen ballustrade van dentine (predentine) met uitlopers tot in het
dentine
o Zijn heel specifieke cellen die zich nergens anders in het lichaam bevinden
o In pulpa: collageen vezels die een netwerk vormen met daarin oa. fibroblasten,
lymfocyten, stamcellen,…
▪ Als pulpa ouder wordt neemt aantal vezels enorm toe en nemen aantal cellen erin
af!
▪ Vezels en cellen zijn ingebed in grondmassa
• Embryologie
o Oraal epitheel
o Primair dentale lamina
o Placode fase
o Knop fase
o Kap fase
o Klok fase
o Late klok fase
o Wortel ontwikkeling
• Anatomie en structuur dentinopulpair- complex
o De= dentine
o Pr= pre dentine
o Od= odontoblasten
o Cf= cell-free zone
o Cr= cell rich zone
o P= pulpa
o Wortelpulpa is veel fibreuzer dan pulpakamer, pulpakamer heeft veel meer cellen
o Stamcellen zijn te vinden in het midden van de pulpa in de kroon
o Odontoblasten kunnen niet opnieuw vormen=> eenmaal kapot blijven ze kapot
o Komen verschillende soorten zenuwvezels in de pulpa=> A-delta en C zijn de bealngrijkste
▪ A-delta: pijn, temperatuur en tast, dikker, snel geleidend (felle pijn)
▪ C: pijn, zeer dun, traag geleidend (zeurende pijn)
2
,• Functies dentinopulpair-complex
o Functie verkregen dankzij cellulaire en neurovasculaire inhoud (pulpa is dus niet alleen
collageen!)
o Sensitieve functie
o Proprioceptie
o Immuno-modulatie (afweer systeem)
o Vorming secundair en tertiair dentine
o Beschermingsmechanismen
• Fysiologie van het dentinopulpair-complex
o Hoe krijgen we pijn aan onze tanden?
=> 3 theorieën
▪ Hydrodynamische theorie is de
belangrijkste
• Wortelkanaal anatomie
o Waarom is het belangrijk om dat te kennen?
▪ Heeft direct impact op de aanpak van bijna alle procedures in de endodontie
▪ Goede kennis van de wortelkanaal anatomie, samen met een goede interpretatie
van schuine RX opnames zijn essentieel voor een goede behandelingsresultaat
o Classificaties
▪ Weines classificatie
∙ Oud type classificatie, gebruiken we niet meer echt
∙ 3 factoren in rekening genomen: aantal ingangen, aantal kanalen en aantal
foramina
∙ I: 1 ingang, 1 kanaal, 1 foramina
∙ II: 2 ingangen, 2 kanalen, 1 foramina
∙ III: 2 ingangen, 2 kanalen en 2 foramina
∙ IV: 1 ingang, 1 kanaal en 2 foramina
∙ V (later toegevoegd): 1 ingang, 3 kanalen en 3 foramina
▪ Vertucci’s classificatie
∙ Nieuwere en verbeterde classificatie
∙ 1ste getal wijst op aantal ingangen ( 1, 2 of 3)
∙ Laatste getal wijst op aantal foramina
∙ Getallen ertussen wijzen op splitsingen of versmeltingen van kanalen
∙ Hiermee kan je dus veel meer soorten en vormen van kanalen beschrijven!
∙ In totaal 8 klasses beschreven, adhv basis getalletjes
3
, o http://rootcanalanatomy.blogspot.com/ => website om verschillende kanaal vormen goed
te bekijken
o Vertucci’s classificatie in de onderkaak (hier nu in romeinse cijfers beschreven, maar gaat
wel degelijk om vertucci en niet weines classificatie)
Tand Welk type meestal Andere opties Opmerking
CST I III Vaak ook 2de kanaal
LST I III
HT I
1PM I V Anatomie variërend afhankelijk van
afkomst en ras
2PM I (praktisch uitsluitend)
1M M wortel: IV, II en I Heel veel verbindingen tussen kanalen,
D wortel: I II enkel met goed spoelen proper te
krijgen.
Extra wortel is mogelijk:
Ento-molaris (naar tong toe)
Para-molaris (naar buiten toe)
Extra kanaal mogelijk: middle mesial
canal
2M M wortel: II, I en III
D wortel: I
3M Heel variërende anatomie
o Vertucci’s classificatie in de bovenkaak
Tand Welk type meestal Andere opties opmerkingen
ST & HT I (praktisch uitsluitend) Soms op het einde vertakkingen, enkel
via spoeling proper te maken
1PM IV II Meeste variatie van alle tanden
2PM I, II en IV
1M MB wortel: I II en IV Meeste 1M hebben 3 wortels, met
DB wortel: I meestal 2 kanalen in MB wortel
P wortel: I
2M MB wortel: I II en IV Ook hier meestal 2 kanalen in MB
DB wortel: I wortel
P wortel: I
3M Heel variërende anatomie
• Apicale anatomie
o Is niet altijd mooi recht naar beneden! Let dus op met
verschil tussen radiografie apex en anatomische apex
4
, Les 9: Endodontische instrumenten I: manuele instrumenten
• Introductie
o Grootste innovatie mbt endodontische instrumenten: standaardisatie van het
instrumentarium! Kleurencodes overal ter wereld hetzelfde!
▪ Man die dit voor elkaar gekregen heeft: John I Ingle
o ISO standaarden=> alle vijlen moeten hiermee conform zijn, minimum standaarden
▪ ISO 3630-1 gaat over het meeste endodontische instrumentarium
▪ Omvat: tip ontwerp, maat, kleurcodering,…
▪ Recent ook nog andere eigenschappen toegevoegd: buigmoment, torsie weerstand,
trek sterkte en corrosie
• Karakteristieken handvijlen
o 3 series, elks met dezelfde volgorde in
kleuren codes
(wit- geel- rood- blauw- groen- zwart)
▪ 15-40
▪ 45-80
▪ 90-140
o Vijlen hebben coniciteit, apicaal is het
smaller=> tapering van 0,02mm/mm
o Werklengte= 16mm (voor elke vijl zo, ook
voor de langere)
o Vb K-file 30
▪ Alle nodige info staat op handvatje!
▪ Nummer= maat tip
▪ Vierkantje= duid op cross sectie van vijl (andere cross sectie/dwarsdoorsnede duidt
op andere flexibiliteit en sterkte)
▪ Silicone rubber stop= kunnen we langs vijl bewegen om lengte aan te duiden
5
, • Classificatie van hand instrumenten
o Afhankelijk van het GEBRUIKTE METAAL
▪ Carbon steel => wordt niet meer gebruikt!
▪ Stainless steel
∙ Betere fysische en mechanische eigenschappen, meer resistent tegen
corrosie en deformatie, universeel gebruikt vandaag de dag
∙ Vijlen steriliseren?=> niet aangeraden, maar kan voor 1 of 2 keer zonder al te
veel gevolgen, meer kan leiden tot slijtage, corrosie en algemeen mindere
werking van de instrumenten
∙ Conventioneel stainless steel
o K-file en Hedström (K-reamer, maar wordt niet meer echt gebruikt)
o Alle nodige info staat weer op handvaten!
∙ Flexibel stainless steel
o Flexicut, K-flexofile, K-flex, flexoreamer, flex-R-file
o Gaan ruit cross sectie hebben, zorgt voor meer flexibiliteit=> handig bij
kanalen die aparte vorm hebben! (cuting efficiency anders, maar nog
goed genoeg)
o Hebben geen actieve tip!
∙ Verschil tss gewoon en flexibel te zien op uiteinde van handvatje
∙ Grootste verschil tussen K-files en K-flexofiles
o Grootste verschil is hun doorsnede=> vierkant vs ruit, hierdoor gaat
kern doorsnede van flexofile net iets smaller zijn en dus flexibeler
o Flexofiles hebben een botte, niet actieve punt, wat minder agressief
gaat zijn dan de scherpe punt van de gewone K-files. Flexofiles gaan
dus minder snel een ledge vormen
o Flexofiles hebben geen 3de serie=> te dik om nog flexibel te maken
▪ Titanim-aluminium instrumenten
▪ Nickel-titanium instrumenten
∙ Worden beiden niet meer echt gebruikt bij handinstrumenten
o Afhankelijk van de vorm van de DOORSNEDE/CROSS SECTION
▪ K-reamer= driehoekig (wordt niet meer gebruikt)
▪ K-file= vierkantig
▪ K-flexofile= ruitvormig
▪ Hedström= rond (met klein scherp uitstekend puntje=> grote cutting efficiency!)
o Toegevoegde instrumenten
▪ C+ file en C-pilot
∙ Zijn nog kleiner dan 15 (10, 8 en 6), deze wel van carbon steel
∙ Zijn al flexibeler dus hebben geen flexofile versie, altijd vierhoek cross sectie
∙ Hebben een verhoogde taper (geen 2%)=> zorgt voor hun stijfheid
∙ Voorzichtig gebruiken=> maken makkelijk perforaties, ledges of afwijkingen
6
