1. Beïnvloeden van functies
1.1. Laesie-studies
• Bestuderen relatie natuurlijk voorkomende letsels - gedrag
• vb. 1861: Louis Victor Leborgne, bijnaam “Tan”:
• normaal intelligent
• verbaal begrip
• maar: kon enkel “tan” zeggen.
• De Fransman Paul Broca kon op basis van dissectie van Leborgnes brein en
gelijkaardige gevallen een sterke correlatie aantonen tussen:
• “expressieve afasie”, het selectieve onvermogen om zich verbaal uit te
drukken bij gepreserveerd verbaal begrip
• schade in de linker anterieure hersenhelft (“zone van Broca”)
• vb.: https://www.youtube.com/watch?v=JWC-cVQmEmY
• Wernicke afasie: https://www.youtube.com/watch?v=3oef68YabD0
• Wat toont dit aan?
• Staat deze regio in voor het gedrag “praten”?
• Taal “zit” niet in een bepaalde plaats in de hersenen; menselijk linguïstisch
gedrag omvat verscheidene functies, die ondersteund worden door
dissocieerbare cerebrale structuren
1
, Nadelen:
• Geen informatie over functioneren voor laesie
• Schade vaak niet beperkt tot één welbepaalde structuur
• → moeilijk precieze verbanden vaststellen
• Geen experimentele controle functies; worden niet doelgericht beïnvloed;
(correlationeel)
• Sommige regio’s veel vatbaarder voor vb. beroerte of impact-laesie dan andere
• Vroeger: noodzaak autopsie (→ lang wachten, drop-out)
1.2. experimentele ablatie
• = Weefsel doelbewust vernietigen
• Veelvuldig toegepast bij mensen
• Lobotomie: verwijderen van (vooral) witte stof in frontale kwab
• Toegepast als behandeling, o.m. bij kinderen met gedragsproblemen
• +/- 40.000 lobotomieën in VS alleen!
• 1949: Nobelprijs voor António Moniz voor toepassing bij psychoses
• Resectie van bepaalde delen van de hersenen nog steeds toegepast voor
klinische doeleinden (vb. epilepsie)
• Experimentele toepassing vandaag vooral bij dieren
1.2. experimentele ablatie
1. Radiofrequente (RF-) laesie
• Draadvormige electrode wordt in de hersenen gebracht, geïsoleerd behalve
punt
• Hoog- (radio-) frequente wisselstroom door de draad
• Vernietigt alle weefsels in nabijheid van de electrode (cellichamen én axonen)
• Dan gedragsobservatie, achteraf verificatie locatie laesie
• Plaatsing stalen draad dmv. stereotactisch apparaat
• Fixeert schedel
• Coördinaten van doelregio bepaald obv. anatomische referentiepunten
(vb. bregma) en stereotactische atlas (/scan)
• Toestel brengt electrode / buisje / neurostimulator obv. coördinaten
naar gewenste doelregio
2
,1.2. experimentele ablatie
2. Excito-toxische laesie
• Cannula (dun metalen buisje) wordt ingebracht
• Infusie van exciterend aminozuur (vb. kaïnezuur) loopt
door het buisje in de hersenen
• Vernietigt cellichamen door overstimulatie, spaart
nabijgelegen axonen
hippocampus rat
1.2. experimentele ablatie
3. Immuunmethodes:
• Toxische proteïne (vb. saporine) wordt gekoppeld aan
antilichaampjes
• Antilichaampjes binden selectief aan bepaalde eiwitten, die
enkel voorkomen in specifieke neuronen
• selectiviteit, niet enkel obv. locatie
• vb. eliminatie (verwijdering) van cholinerge
neuronen in de basale voorhersenen van ratten laat
toe mechanismen van AD te onderzoeken
1.2. experimentele ablatie
Nadelen:
• Al deze methoden zijn onomkeerbaar
→ impliceert between-subjects methodes
• Al deze methoden produceren bijkomstige schade
→ noodzaak adequate controleprocedures (“sham” laesie)
• Veroorzaken leed
Voordelen:
• Deze methoden laten onderzoeken van causale verbanden toe
1. Beïnvloeden van functies
1.3. tijdelijke beïnvloeding
1. Lokale anesthesie (chemische inhibitie):
• Lokale injectie
• vb. muscimol
• GABAA agonist
• voorkomt doorgeven actiepotentialen in welbepaalde regio
→ tijdelijke verstoring van activiteit in deze regio
3
, 2. Elektrische stimulatie
• inplanting elektrode die cellen exciteert dmv. elektrische stimulatie
• techniek cfr. RF-laesie
• activeert zowel cellichamen als passerende axonen in desbetreffende regio
• ongeacht of deze een inhiberende / exciterende rol in hun netwerk hebben,
betrokken in diverse neurotransmittersystemen
→ weinig specifiek / geïsoleerd, weinig ecologisch valide
• klinische toepassingen (deep brain stimulation) bij ziekte van Parkinson, OCD,
Tourette syndroom, chronische pijn, …
3. Chemische stimulatie
• infusie door al dan niet tijdelijke cannula (cfr. excito-toxische laesie)
• exciterende aminozuren
• kaïnezuur
• glutamaat
• stimuleren specifieker (enkel soma en dendrieten)
• ongeacht of deze een inhiberende / exciterende rol in hun netwerk hebben,
betrokken in diverse neurotransmittersystemen
→ weinig specifiek / geïsoleerd, weinig ecologisch valide
4. Optogenetica (wordt niet gedaan bij mens)
• Maken gebruik van lichtgevoelige proteïnen:
• Channelrhodopsine-2 (ChR2)
• uit groene algen
• wanneer geraakt door blauw licht: influx van positief geladen
(Na, K, Ca²) deeltjes → depolarisatie (excitatie) van de cel
• Natronomonas Pharaonis Halorhodopsin (NpHR)
• bacteriële oorsprong
• wanneer geraakt door geel licht: influx van negatief geladen (Cl)
deeltjes → hyperpolarisatie (inhibitie) van de cel
• Genetisch gewijzigde virussen worden geïnjecteerd
• Infecteren neuronen
• Zorgen voor productie lichtgevoelige proteïnen
• Aan- of afgezet middels licht:
• Oppervlakkige cortex: led-lampjes in gaatje in de schedel
• Dieper gelegen kernen: optische vezels ( soort elektrode)
5. Non-invasieve hersenstimulatie
• Transcraniële magnetische stimulatie (TMS)
• exciteren of verstoren functie van een bepaalde regio
• dmv. sterke magnetische pulsen
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Salihahadd. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.