ADOLESCENT TOT VOLWASSENE
1. INLEIDING
1.1. NORMALE ONTWIKKELING VAN DE ADOLESCENTIE
Adolescentie begint met puberteit = een lichamelijk rijpingsproces o.i.v.
hormonale veranderingen
Start = voor jongens en meisjes verschillend grote variatie
Ruwweg = 12j = begin adolescentie
Puberteit omvat 2-4j van adolescentie
Eindpunt adolescentie = discussiepunt
Juridisch = 18j
Maar men spreekt tot 21 jaar vaak van adolescenten, daarna van
jongvolwassenen
Volgens ontwikkelingspsychologie = adolescentie = een op zich staande
levensfase waarin identiteit wordt gevormd en basis wordt gelegd voor
latere ontwikkeling
Kernprobleem in deze levensfase:
Nieuwe ID opbouwen, terwijl hij/zij zelfbeeld voelt verbrokkelen
Voortdurende confrontatie met normen, waarden en gedragseisen
van de mpij die zich nu anders presenteert dan voorheen
Jongere moet zich leren losmaken van centrale hechtingsfiguren om
autonome persoonlijkheid te ontwikkelingen (= vaak ontstaan in dit
proces veel conflicten met ouders)
1.1.1. FYSIOLOGIE
Veel veranderingen
Fysiologische en psychologische revolutie
Primaire en secundaire geslachtskenmerken, groeispurt (snelle
toename in lengte en gewicht)
MEISJES: Groei borsten, uitgroei vulva en clitoris, verschijnen
schaamhaar, okselbeharing, toename vetweefsel en
verandering van vetverdeling en optreden menarche
(menstruatie)
JONGENS: Groei penis, groter worden testikels en scrotum,
verschijnen schaamhaar en baard, overige lichaamsbeharing
neemt ook toe, stem daalt, spiermassa neemt toe en er treedt
spermarche op
Bij jongens wordt puberteit meestal vastgesteld o.b.v. volumetoename
testikels
Leeftijd varieert sterk (gemiddeld 11j)
,Bij meisjes wordt puberteit meestal vastgesteld o.b.v. ontwikkeling
borsten
Wordt ingezet tss 9-13j gemiddeld 10j)
Meisjes starten gemiddeld een jaar sneller dan jongens met puberteit
Geldt ook voor leeftijd waarop groeispurt plaats vindt
Lichamelijke veranderingen hebben psychologische gevolgen
Men ziet lichaam veranderen van dat van kind naar dat van een
volwassene
Prettig, maar ook vreemd en soms overrompelend
Uiterlijke kenmerken worden in relaties met leeftijdsgenoten
belangrijker
Vgl en reacties leeftijdsgenoten = belangrijk
Toenemende belangstelling voor andere sekse
Lichamelijke veranderingen beïnvloeden zelfbeeld enorm
Vroege en late rijping
Meisjes
Vroege rijping = onvoordelig
Vaak onzekerder
Vaak meer psychopathologie
Minder tevreden met uiterlijk
Jongens
Vroege rijping = in sociaal opzicht voordelig
Veroveren betere plaats in pikorde
Zijn populair
Tevreden over uiterlijk
Hebben aanzien onder leeftijdsgenoten
Laat rijpen = nadelig
Minder prestige onder leeftijdsgenoten
Minder zelfvertrouwen
1.1.2. COGNITIE
Brein maakt indrukwekkende groei en herinrichting mee meer
denkkracht en volwassen gedrag
T.o.v. basisschool = logischer denken
Adolescent kan zich in eigen denken losmaken van eigen ervaringen
en concrete realiteit
Kan denken in abstracties en over hypothetische problemen (bv.
morele dilemma’s)
In staat te denken over eigen toekomst en situatie
Pubers kunnen steeds beter plannen, abstract denken en zich
inleven in een ander
, 1.1.3. SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING
Denken en voelen = beter op elkaar afgestemd
Lijkt soms niet zo pubers kunnen heel gevoelig reageren
o Verstandige deel ‘brein’ = nog niet volgroeid + niet zo
sterk verbonden met andere delen brein
Kan hierdoor niet zo goed weerstand bieden aan
sterke emotionele prikkels
Door hormonale veranderingen = brein = tijdje overgevoelig voor
hun omgeving
Steeds meer volwassen worden brein zorgt ervoor dat
zelfbeheersing toeneemt
Jongeren leren impulsen steeds beter controleren
Meer gericht op privacy
Andere gezinsleden zijn minder welkom in hun slaapkamer
Vrienden vervullen belangrijke rol vriendschappen kunnen hier
zeer hecht zijn
Adolescenten maken vaak deel uit van groep leeftijdsgenoten
Meestal gevormd door overeenkomstige belangstellingen,
opvattingen, kenmerken, …
1.1.3.1. EXPERIMENTEREN
Door vele veranderingen = verlangen naar spanning, sensatie, nieuwe
ervaringen = stijgt
Pubers = sneller verveeld
Hoe hoger ze scoren op ‘sensatiezoekersmeetlat’, des te groter de kans op
betrokken raken bij geweld, onveilige seks, …
Jongeren die sinds begin puberteit sensatiezoekers zijn = blijven dit gans
de puberteit
Komen vaak ook meest in problemen
Gebruiken vaker drugs, zijn vaker agressief, …
Vaak jongeren die vroeg puberden
1.1.3.2. SEKSUELE ONTWIKKELING
Andere sekse = belangrijker
Ado doet ervaringen op in leggen contacten, maken afspraken en
aangaan verkering
Seksuele ervaringen komen algemeen in loop van adolescentie aan
de orde
Gem. leeftijd eerste maal geslachtsgemeenschap = 17,3j
Cultuur, … beïnvloedt dit
Bijna de helft van de meisjes en alle jongens hebben rond de leeftijd
van 18j ervaring met masturbatie
Veel jongeren experimenteren ook met leeftijdsgenoten van eigen
sekse
