Florence Lamberts 3VBh 23/09/2021
Psychosociale begeleiding en
empowerment
Les 1: 23/09/2021
Begripomschrijving
Ziekte en behandeling geven niet alleen aanleiding tot lichamelijke klachten maar ook vaak tot emotionele
problemen en sociale gevolgen. Dit maakt dat het beroeps-en competentieprofiel van een verpleegkundige een
generalistische opleiding nodig heeft, die de basis leggen voor verschillende rollen/taken en verantwoordelijkheden.
Lees defintie verpleegkundige p 7
- Totaalzorg (fysiek en psycho-sociaal) aan individuen van alle leeftijden
- Intrinsieke mogelijkheden van de patiënt
- Vertrouwensrelatie met de patiënt
- Beleving,verdediging of bevorderen van autonomie
Wat is psychosociale hulpverlening
Psychosociale hulpverlening is een begeleiding die vooral gericht is op het beïnvloeden van de wisselwerking tussen
de persoon en de omgeving.
- Persoon = zelfbeeld, subjectieve beleving, gedrag en denken
- Omgeving = relatie-communicatiepatroon
Met beïnvloeden word bedoeld het instandhouden, het ondersteunen, het herstellen, het verbeteren, het
bevorderen, het ontwikkelen en het herstructureren van de wisselwerking tussen de persoon en zijn omgeving
Als we het hebben over de cliënt en zijn/haar directe omgeving die in de probleme situatie betrokken zijn dan
spreken we over het cliënt/patiëntsysteem --> verwijst naar een continu,wederzijdse communicatie of beïnvloeding
Bijgevolgen spreken we over cliënt/patiënt-situatiegerichte hulpverlening. Psychosociale hulpverlening bestrijkt de
materiële en immateriële problematiek van de patiënt.
Bij de patiënt/cliënt-situatiegerichte hulpverlening richt de hulpverlener zich niet op het gezondheidsprobleem maar
richt zich eerder op wat mis gaat bij de patiënt/cliënt, in zijn situatie en in de onderlinge beïnvloeding van cliënt en
situatie
Bv: Alcohol-verslaafde patiënt heeft het heel moeilijk met naar de winkel te gaan door piep geluid van de kassa, door
een aantal keer naar de winkel te gaan kon de patiënt geholpen worden.
--> Hier werk je niet rechtstreeks rond zijn probleem (alcoholverlsaving) maar eerder rond een probleem dat hij
heeft met zijn omgeving (winkel), en de wisselwerking (zich enorm storen aan het piep geluid)
Psychosociale problematiek kan niet worden aangepakt buiten de patiënt omdat het op een zekere manier
verworven is met de patiënt. De patiënt kan in de psychosociale begeleiding aantonen wat er mis is met hem maar
ook aantonen wat hij in huis.
Psychosociale zorg is niet therapeutisch maar maakt deel uit van totaalzorg en de holistische visie die we hanteren.
De systeemtheorie
Deze theorie schets dat een mens niet los gezien kan worden van zijn context
- Context = omgeving, gezin, vriendengroep, sportclub etc
pag. 1
, Florence Lamberts 3VBh 23/09/2021
Mensen gedragen zich anders in verschillende situaties, hun omgeving beïnvloed hen
Bv: iemand gedraagt zich heel anders tegen zijn ouders dan tegen zijn docent
We zien vaak dat er eigenschappen aan mensen worden toegewezen maar deze komen alleen tot uiting in de juiste
context. Bij de systeemtheorie word er gekeken naar het grote geheel en niet naar de kleine onderdelen, deze
onderdelen kunnen niet los van elkaar gezien worden en beïnvloeden elkaar (wisselwerking en niet van elkaar te
scheiden)
De systeemtheorie gaat er vanuit dat alles aangeleerd is door de omgeving, alle eigenschappen van de mens
(nurture geen nature) Eigenschappen koppelen we dus niet aan mensen maar aan de omgeving
Bv: stoornissen die vaak als aangeboren worden omschreven kunnen contextueel afhankelijk zijn --> ADHD of ADD
kan per kind verschillende consequenties hebben, dit heeft meerdere factoren zoals voeding,opvoeding, of het kind
veel structuur heeft meegkregen etc….
Maw kan je als hulpverlener nooit uitgaan van enkel de diagnose je moet ook in aanraking komen met de omgeving
van de hulpbehoevende (genogram)
Contextuele benadering
Dit is een vorm van psychosociale hulpverlening die geënt wordt op de existentiële context van de cliënt
- existentiële context = grootfamilie en andere belangrijke relaties
In de contextuele benadering binnen de hulpverlening wordt een mens niet gezien als een op zichzelf staand
individu,maar als een persoon die deel uitmaakt van een groot netwerk van betekenisvolle familiale relaties die
meerdere generaties behelzen --> de wijze waarop deze familierelaties iemand gevormd en beïnvloed hebben werkt
door op alle terreinen van het leven
Empowerment
Het is een paradigma dat zowel een waarde,een ideologie als een doelstelling en een proces bevat (het sterker en
vaardiger maken van mensen) zodat ze een volwaardige plaats in de samenleving kunnen innemen en weer greep
kunnen krijgen op hun eigen leven. We leren mensen zelfstandig en onafhankelijk van dienst-en hulpverlening te
functioneren --> we vetrekken steeds van mensen hun competenties en hun omgeving niet zozeer vanuit hun
probleem
Via de empowermentbenadering gaat de negatieve aspecten van een situatie verbeteren door positieve krachten te
zoeken (focus op welzijn en krachten niet op problemen en risicofactoren)
Het is positief en pro-actief in tegenstelling tot het behandelings-of ziektemodel = reactieve benaderingswijze
Het gaat over
greep krijgen op eigen situatie (regie over eigen leven)
bewust worden van eigen capaciteiten en ontwikkelen van eigen krachten
benutten van sociale steunbronnen
waarderen van eigen beleving,ervaringen en betekenisgeving
respecteren van het tempo en keuzes
Het gaat over
Power from within = persoonlijk niveau,zelfwaarde,eigen ontwikkeling
Power with = steun van omgeving,familie,lotgenoten
Power to = macht om zaken te veranderen
Beïnvloeden van wet en regelgeving
Toegankelijkheid tot vvb gezondheidszorg
Sterker maken van die kwetsbare doelgroep
Binnen de pscyhosociale zorg zien we een contextuele benadering met de focus op empowerment
pag. 2
, Florence Lamberts 3VBh 23/09/2021
Kernwoorden
Begrip Definitie Voorbeeld
Aanklampende hulpverlening – Een werkwijze waarbij de maatschappelijk Mensen die nog niet inzien
bemoeizorg werker de potentiële en/of actuele cliënt actief dat de hulp die ze krijgen
opspoort, benadert en blijft contacteren vanuit broodnodig is, als
de overtuiging dat de cliënt zelf de stap naar de hulpverlener zelf afstappen
hulpverlening (nog) niet kan, wil of durft zetten op verslaafde en hen
terwijl er toch hulpverlening nodig is. informeren over spuiten ruil
en dit ook herhaaldelijk
blijven doenv(out-reachend
hulpverlening)
Aanvaarding Een basisattitude waarbij de social caseworker Het aanvaarden van cliënten
de cliënt respecteert om wie of wat hij is, ongeacht wie of wat hij is
ongeacht huidskleur, sekse, cultuur, gedrag, (huidskleur,cultuur,taal)
maatschappelijke positie, houding, visie, Rogers --> aanvaarden van de
(1972) heeft hier het over een persoon is iets anders dan
onvoorwaardelijke positieve houding. het gedrag van de persoon
Aanvaarden van de persoon is iets anders dan goedkeuren
het gedrag van de persoon goedkeuren.
Aanvaarding is niet grenzeloos.
Anamnese – intake Het exploreren van de aangemelde situatie Bevragen van een patiënt
waarin veelal gedetailleerd wordt teruggeblikt dmv een checklist
op de ontstaan geschiedenis van de klacht en (lengte,gewicht,allergieën)
waarbij meestal een vaste werkwijze en
hulpmiddel (checklist) worden gebruikt.
Assessment Een term die verwijst naar de eerste fase uit het /
casemanagement waarin niet alleen de vragen
en de behoeften worden geïnventariseerd, maar
ook de mogelijkheden van het sociaal netwerk.
Het is een verzamelnaam voor een aantal
activiteiten die vooraf gaan aan het opstellen
van een hulp-of dienstverleningsplan, waarin
men relevante informatie verzameld om tot
adequate beslissingen te kunnen komen. Soms
ook aangeduid met de term “inschatting” of
“taxatie”
Bavardage Of ‘korte babbel’. Een korte, informele babbel – Over koetjes en kalfjes
ook wel ‘small talk’ genoemd – om de praten om het ijs te breken
gesprekssfeer te faciliteren. Soms kan dit en verbinding te creeëren
informele gesprek op zich een eigen functie
hebben.
Belangenbehartiging Een geheel van activiteiten dat vooral gericht is Patiënt die zich zorg maakt
op het beïnvloeden van instituties zodat om thuissituatie --> jij speelt
wantoestanden kunnen worden opgeheven of hierop in en neemt contact
voorkomen. De maatschappelijk werker treedt op met de sociale dienst
hier op als verdediger van de cliënten, als een
collectieve pleitbezorger.
Bemoeizorg Een actieve, niet aflatende vasthoudendheid in /
het bereiken van mensen ( potentiële cliënten),
ook wanneer deze duidelijk geen hulpverlening
wensen. De hulp wordt als het ware
opgedrongen . Eventueel neemt de
maatschappelijk werker tijdelijk
verantwoordelijkheden over van de cliënt (zie
ook aanklampende hulp” en outreachende
pag. 3
