M. Claerhout 2020-2021
TE KENNEN
DEEL 1
Académie Royale des Vereniging van professionele wetenschappers. Een organisatie opgericht
Sciences in de 17e E met als doel het wetenschappelijke onderzoek aan te
moedigen. L’Académie heeft ook een invloed gehad binnen evolutie van
wetenschappen. De Royal Society moest aandringen op de geldigheid van
amateurbijdragen, L’académie was zelfbewust een professioneler orgaan.
Agricola, G. Auteur van De re metallica (1555) -> te classificeren onder
ambachtstraditie. Toegenomen belang voor oa mijnbouw & mettalugie:
komt tot uiting in twee invloedrijke boeken: Biringuccio's De la Pirotechnia
& Agricola's De Re Metallica.
→ illustreerden duidelijk de relevantie van ambachtelijke kennis om
inzicht te krijgen in de aard van de wereld, versterkten de leringen van
humanistische pedagogen die pleitte voor de studie van handels- en
ambachtsgeheimen. & benadrukten ook het belang ervaring in het
fundament van kennis.
Aldrovandi, U. In de natuurgeschiedenis was er toenemend realisme in renaissance-
encyclopedieën van de natuurgeschiedenis bv. Aldrovandi. Hield zich niet
alleen bezig met alledaagse feiten over de gewoonten en de aard van de
dieren die ze bespraken, maar met de symbolische betekenissen die deze
dieren voor de ouden hadden of voor verschillende hedendaagse
volkeren.
Almagest Werk van Copernicus. Een van de belangrijkste wetenschappelijke boeken
uit de Oudheid die een geocentrisch model leverde. Belangrijk was dat het
een verklaring gaf voor de retrograde beweging van de planeten.
Archimedean/ Het zijn niet de phenomena, maar de noumena die onderling verbonden
Galilean bodies zijn door de causaal onverklaarde of zelfs onverklaarbare wetten. Geen
lichamen van de common sense wereld maar abstracte, Archimedische
/Galilese lichamen, zijn de relata of de fundamenten van de wiskundige
relaties die door de moderne wetenschap tot stand zijn gebracht. (Koyré)
Archimedes Een van de redenen achter het toenemende gezag van wiskunde in
kennisclaims met betrekking tot de empirische wereld was door de
herontdekking van een aantal belangrijke oude Griekse wiskundige en
fysische teksten geschreven door o.a. Archimedes (3e E vC) die zorgde
voor nieuwe bronnen voor debatten over het nut & vermogen vd wisk om
demonstratieve zekerheid te bieden
Aristotelische * In het midden staat de aarde en daarrond de sferen waarop
astronomie/ verschillende planeten zich bewegen. Aan de buitenkant/uiterste van het
Kosmologie zonnestelsel: het zogezegde imperium. ‘de verblijfplaats van God en alle
uitverkorenen’. Dus geocentrisme + Onderscheiding tussen de boven- en
ondermaanse sfeer + eindig universum
Biringuccio, V. Te classificeren onder ambachtstraditie. Toegenomen belang voor oa
mijnbouw & mettalugie: komt tot uiting in twee invloedrijke boeken:
Biringuccio's De la Pirotechnia & Agricola's De Re Metallica.
→ illustreerden duidelijk de relevantie ambachtelijke kennis om inzicht te
krijgen in de aard van de wereld, versterkten de leringen van
humanistische pedagogen die pleitte voor de studie van handels- en
ambachtsgeheimen. & benadrukten ook het belang ervaring in het
fundament van kennis.
,M. Claerhout 2020-2021
Brahe, T. Geo-heliocentrisme geïntroduceerd. In De stella nova (1673) doet hij een
aantal belangrijke observaties: supernova (= exploderende ster), kometen.
Dat is een bedreiging van het traditionele wereldbeeld. Want volgens dat
wereldbeeld kunnen er geen veranderingen zich voortdoen in het
bovenmaanse. Maw: er is wel verandering in het bovenmaanse en dat is
tegengesteld aan de andere klassieke denkbeelden.
Butterfield, H. In het artikel van Hall word verwezen naar Butterfield ‘Whig interpretation
of History (of Science)’. Dat is eigenlijk een oudbollige manier aan
geschiedenis doen waarbij men eigenlijk het verleden benaderd uitsluit-
end vanuit het heden. Dus een manier van geschiedschrijving doen waarbij
men eigenlijk het verleden niet bestudeerd zoals het zich min of meer
heeft voorgedaan, maar enkel obv wat bij hedendaagse belangrijk vinden.
Circulaire inertie Bij Galileï vinden we de idee van circulaire inertie. Dat betekent dat
lichamen die een cirkel beschrijven géén kracht nodig hebben om in hun
baan te blijven. (Newton vertrok vanuit de idee van rechtlijnige inertie, volgens de welke
lichamen die een rechte baan beschrijven géén kracht nodig hebben om deze baan verder
te zetten. Volgens Newton hebben lichamen die een cirkel beschrijven wel een kracht nodig,
namelijk een kracht die dat lichaam continu naar het middelpunt van de cirkel 'aantrekt'.)
Copernicus, N. Beweerde dat het systeem van Ptolemaeus problematisch is op het niveau
van fysieke interpretatie wanneer gezien door realistische lenzen + lijdt
aan praktische problemen (datum van Pasen). Hoewel C. in bepaalde
opzichten conservatief was, was hij een radicale vernieuwer vanwege zijn
realistische houding in De revolutionibus de orbium coelestium (1543)
volgens welke zijn heliocentrische systeem overeenkomt met hoe de
planeten in het zonnestelsel bewegen.
Crisis of European Dit is een verwijzing naar een boek van Paul Hazard die de auteur is van
Conscience ‘La crise de la conscience européenne’. Volgens Harzard ontstond er tijdens
die periode een soort van crisis in het Europese bewustzijn en die vormde
in feite de eerste stap naar de Verlichting. Crisis geïntroduceerd door een
#verschillende factoren: de renaissance (en in het bijzonder de ontdekking
van de nieuwe wereld) & de reformatie
different Element in het systeem van Ptolemaus. Zijn hulpcirkels, bedoeld op de
schijnbare bewegingen van de planeten aan het hemelgewelf te kunnen
verklaren. De aarde staat net buiten het centrum van de different. Een
planeet draait op een epicyclus dat op een punt rond de different zich
bevind. Zowel de different als de epicyclus die draaien rond en dan krijg je
van die lusachtige vormen.
Destructie van de Er kwam een eind aan het idee dat de kosmos een eindig en gesloten waar
kosmos alles perfect hiërarchisch is. Volgens Koyré: 1 van de componenten van de
essentie van verandering samen met de infinitisering en geometrisatie van
de ruimte (de ruimte wordt een Euclidische ruimte) -> deze elementen
behoren tot la physique classique
Dijksterhuis, E.J. Auteur van Mechanization of the World. Internationaal erkend als een
klassieker over de opkomst van de wetenschap in het Westen van de
oudheid tot Isaac Newton. → uitleg mechanisering van de wereld. Alles
wordt materie en kan interageren met elkaar
Empirisme/ Baconiaanse wetenschappen en empirisme worden dichter bij de
Baconiaanse renaissancemens gezien; bij de magiër en de alchemist. Koyré had een
wetenschappen heel negatieve houding tov Bacon en de Baconiaanse wetenschappen, dus
volgens Koyré wetenschappen die volgens observatie en experimentatie te werk gaan
zonder dan eigenlijk al allereerst te vertrekken van mathematische,
formele concepten.
, M. Claerhout 2020-2021
Ingenieurs volgens Koyré had een heel negatieve houding tov Bacon en de Baconiaanse
Koyré wetenschappen, dus wetenschappen die volgens observatie en
experimentatie te werk gaan zonder dan allereerst te vertrekken van
mathematische, formele concepten. Maar hij verwerpt ook de handlui,
ingenieurs, renaissancefiguren etc. Dat zijn allemaal dingen die hij niet
belangrijk vindt en waar hij geen aandacht aan schenkt.
epicyclus Ptolemaus wou de idee redden dat planeten een uniformele cirkelvormige
beweging maakten. Enerzijds door die epiclyclus te introduceren, dus de
equant planeten beschrijven cirkelvormige banen maar ze bewegen ook uniform.
Als we kijken naar de beweging van de epicyclus, dan is die opzich
genomen niet uniform. Wanneer je kijkt vanuit een denkbeeldig punt, het
zogenaamde puctum aeqant (het gelijkmakende punt), dan zien we dat
vanuit dat punt het middelpunt van die epicyclus zich uniform beweegt
error according to Hij suggereerde dat de fouten en doodlopende wegen waarin de
Koyré wetenschap is gelopen vaak meer leerzaam voor ons kunnen zijn bij het
begrijpen van de denkprocessen die toen aanwezig waren. Koyré erkent
expliciet het belang van fouten in de geschiedenis in veel van zijn werken,
en het opsporen van fouten neemt een bijzonder prominente rol in zijn
Galileo Studies
experimenten Experimenten zijn ondergeschikt aan wiskundige, conceptuele structuren;
volgens Koyré de antwoorden op experimentele vragen zijn geschreven in de wiskunde
Hij stelt zelfs dat experimenten pas geformuleerd worden je eigenlijk eerst
hebt de taal leren spreken van de natuur -> taal van de physique classique
-> taal van de wiskunde. Dus eerst moet je die taal machtig worden en pas
dan kun je aan experimenten gaan doen. Maw: eerst moet het
conceptuele /mathematische gegeven zijn vooraleer je op een
betekenisvolle manier aan experimentatie kunt gaan doen
Functie van de In de klassieke oudheid dacht men dat planeten 2 eigenschappen hadden
nl. zij beschreven perfecte cirkels & zij beschreven die beweging ook
equant uniform. En het model van Ptolemaus is eigenlijk het laatste redmiddel
geweest om eigenschappen in stand te kunnen houden. Nl. de planeet
draait rond een perfecte cirkel op de epicylcus en het punctum aequant is
een punt en hij introduceerde dit punt door een aantal observaties uit
Babylonië die hij niet kon integreren in het bestaande model. En hij heeft
dus punctum aequant geïntroduceerd en dat is nu het punt, als je om dat
punt de planeet zou observeren, dan zul je merken dat de hoeksnelheid
waarbij het middelpunt van de epicylus draait tov de aequant, dat die zich
uniform beweegt.
Galenus Galenus was de meest vooraanstaande medische autoriteit van de ME
geweest, maar net als de humanistische heropleving in de astronomie,
werd deze antieke wijsheid in vraag gesteld. Van Wesel bekritiseerde
Galenus (2e-3e E nC) obv nauwgezet onderzoek naar menselijke lijken.
Galenus, een component van de anatomie, bestudeerde alleen zoogdieren
en apen meer in het bijzonder en zijn werk bevatte +- 200 fouten.
Galilean Platonism Klassiek platonisme houdt in aan de verscheidene vormen die we in de werkelijkheid kunnen
observeren een soort van grondideeën aan de grondslag liggen die eigenlijk dan in de
werkelijkheid geconcretiseerd worden. Waar het om gaat in het platonisme van
Galileo, is dat hij de achterliggende wiskundige structuren probeert naar
boven te brengen & dat hij ook probeert bepaalde storende factoren te
verwijderen (bv. In het geval vd valwet – de lucht) en zo idealiseert hij de
werkelijkheid eigenlijk. Die 2 componenten: het idealiseren & het belang
