2021-
2022
Verpleegkundige
aandachtspunten
FLORENCE LAMBERTS
,Florence Lamberts 3VBh 27/09/2021
Oncologie
Inleiding
Belangrijke cijfers
- Kanker komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen
- Kanker treft voornamelijk oudere personen
• 68% vrouwen
• 80% mannen
• Minder dan 1% van alle kankergevallen komt voor bij kinderen
- het aantal kankergevallen stijgt over de hele wereld
- gegevens over kanker worden in België goed geregistreerd --> zie fig 1
Overlevingscijfers
- overlevingscijfers voor kankers zijn de laatste jaren gemiddelde drie keer zo snel gestegen tov vroeger
- vrouwen hun overlevingskansen liggen hoger dan die van mannen
- de overlevingskansen van individuele patiënten hangt van een heleboel factoren af
• om welke kanker gaat het?
• Waar zit de tumor precies?
• Hoe ver is de ziekte gevorderd?
• Hoe oud is de patiënt?
Wie is de zorgvrager
- Jaarlijks 800 nieuwe gevallen bij jongeren tss 15-29 jaar
- ½ mannen en 1/3 vrouwen krijgt vroeg of laat kanker, meestal 60+’ers.
- Vijfjaarsoverleving = gemiddeld aantal mensen dat 5 jaar na de diagnose kanker nog leeft, is afhankelijk van
• type kanker
• Prognose word bepaald door hoe omvangrijk de ziekte op dat moment is
• hoe jonger, hoe hoger (meer bij vrouwen)
• tumor- en stadiumafhankelijk
• Hoe vroeger men een tumor ontdekt, hoe beter de kans op overleving
Alarmtekens
- Veranderend stoelgangspatroon
- Veranderende moedervlek: vorm, kleur, omlijning
- Knobbel voelen in de borst
- Ongewoon vocht/stoelgangsverlies
- Wonde die niet geneest
- Onverklaarbaar gewichtsverlies/ metabole tekenen
- Lang aanhoudende hoest/ heesheid
Waar vind je de oncologische patiënt?
Verschillen in ras, geslacht, continent, leeftijd
pag. 1
,Florence Lamberts 3VBh 27/09/2021
Etiologie
Soorten Preventie
Preventie = op voorhand iets ondernemen om problemen achteraf te voorkomen
Preventieve gezondheidszorg kan dus omschreven worden als het deel van de gezondheidszorg dat maatregelen en
acties omvat die tot doel hebben de gezondheid te bevorderen, te beschermen of te behouden
We maken onderscheid tussen 3 soorten preventies
Primaire preventie Voorkomen dat mensen zien worden of een aandoening ontwikkelen
Bv: vaccinatie ter voorkoming van baarmoederhalskanker of rookstopconsultaties bij nog
gezonde rokers
Secundaire preventie Ziekten vroegtijdig opsporen om een ernstigere ziektetoestand te vermijden
Bv: borstkankerscreening voor vrouwen tussen 50 en 69 jaar
Tertiaire preventie Voorkomen dat een al aanwezige ziekte zich opnieuw manifesteert of leidt tot nog
zwaardere complicaties, vaak door aanpassen van de levensstijl
BV: stoppen met alcoholconsumptie en roken bij succesvol behandelde patiënten met
een kno-tumor
Beïnvloedende factoren in het ontstaan van kanker
Van alle risico risicofactoren die invloed hebben op het ontwikkelen van kanker zijn roken en onevenwichtige
voeding de belangrijkste in de geïndustrialiseerde landen (2/3 van het sterftecijfer door kanker)
Kernpunten
- Screening heeft als doel een bepaalde ziekte in een vroeg stadium te ontdekken om zo een behandeling te
kunnen instellen met een hogere kans op genezing
- Screening is duur en heeft vaak een bescheiden opbrengst
- In België bestaat een georganiseerde screening naar borst/baarmoederhals en darmkanker
Factoren die je kan beïnvloeden
1. Leeftijd
De incidentie van kanker neemt toe met de leeftijd
- Op moment van de diagnose vaak +60 jaar --> daarom vaak een ouderdomsziekte genoemd
- Bij mannen stijgt de incidentie voornamelijk vanaf 55 jaar bij vrouwen vanaf 40 jaar
- Op 65 jaar is het risico op ontwikkelen van kanker tweemaal hoger bij mannen dan bij vrouwen
- Type kanker dat voorkomt varieert ook sterk naargelang de leeftijd
Bv: bij kinderen zien we vaak hersentumoren en hematologische aandoeningen terwijl we bij
adolescenten vooral testiskanker en melanoom is
2. Roken
Stoffen in sigarettenrook kunnen het DNA beschadigen en dat kan tot verschillende soorten kanker leiden
- In de meeste landen is tabak verantwoordelijk voor 1/3 van alle kwaadaardige tumoren
- Roken is de belangrijkste oorzaak van longkanker maar is ook verantwoordelijk voor een geheel aan
andere kankers + rokende vrouwen hebben ook vaak baarmoederhals-en vulvakanker
--> Roken beïnvloed het afweersysteem waardoor een hpv-infectie die geassocieerd is met het
ontstaan van deze kanker moeilijk bestreden kan worden door het lichaam
- Kankerverwekkende stoffen komen in het bloed terecht --> kan leiden tot myeloïde leukemie
- Gemiddeld leven rokers vijftien jaar minder dan niet-rokers
3. Alcohol
Onderzoek toont aan dat overdadig alcoholgebruik kan leiden tot verschillende types van kanker zoals
mond, keel, slokdarm, borst en darmkanker (hoe meer alcohol men drinkt,hoe hoger het risico)
- Het schadelijke effect van alcoholische dranken is te wijten aan de stof ethanol
- Ethanol word geclassificeerd als een carcinogeen (stof die kanker veroorzaakt)
pag. 2
, Florence Lamberts 3VBh 27/09/2021
4. Voeding
Men is het erover eens dat een gezond en gevarieerde voeding samen met voldoende beweging en een juist
gewicht de kans op kanker met 30 a 40 % verminderd
5. Groenten en fruit
Groenten en fruit hebben een beschermend effect tegen kanker --> de anti oxidatieve werking van bepaalde
voedingsstoffen in groenten en fruit ligt aan de basis van dat beschermend effect
- Het oxidatieproces produceert vrije radicalen --> die doen cellen verouderen en op lange termijn
kunnen ze schadelijk zijn voor ons lichaam (verhogen het risico op chronische ziekten)
- Bepaalde substanties vertragen en verhinderen de oxidatie van de cellen van ons lichaam =
antioxidanten
--> antioxidanten geproduceerd door ons organisme zijn niet efficiënt genoeg, antioxidanten in ons
voedsel kunnen de schade die voorkomt uit oxidatie helpen afremmen
- Belangrijkste antioxidanten en hun dragers
• Vitamine C: citrusvruchten,kiwi,meloen,aarbei
• Vitamine E: tarwekiemen,noten en granen
• B-caroteen: gele,oranje en donkergroene groenten
• Selenium: graanproducten,vis,gevogelte en vlees
• Zink: lever,vlees,peulgewassen,melkproducten
- Momenteel zijn er nog geen aanwijzingen dat de extra inname van deze voedingsstoffen bovenop
een gezonde gevarieerde voeding zou leiden tot een lager risico op kanker
6. Vetten
Van alle voedingsinvloeden op het ontstaan van kanker is de invloed van vetten ongetwijfeld de meest
bestudeerde
- Er zou een verhoogd risico op borst-en darmkanker zijn bij de inname van verzadigde vetten
7. Rood vlees en bereide vleeswaren
De consumptie van rood vlees en bereide vleeswaren staan op de lijst van kankerverwekkende
voedingsstoffen
- Er is overtuigend bewijs dat de overconsumptie ervan gerelateerd is aan een verhoogd risico op
colon-slokdarm-pancreas-long-maag-baarmoederslijmvlies-en prostaatkanker
- Consumeren van mate met deze producten is de boodschap
8. Overgewicht
Overgewicht staat na roken op de tweede plaats in de lijst van leefgewoontes die leiden tot een verhoogde
risico op kanker
- Het is niet duidelijk of het risico verhoogd wordt door de vet inname of de zwaarlijvigheid die
hiermee gepaard gaat
9. Lichaamsgewicht
Fysieke inactiviteit vorm de derde belangrijkste factor die het risico op kanker verhoogt
- Uit onderzoek blijkt dat naast een gevarieerde en vezelrijke voeding en regelmatige
lichaamsbeweging ook bescherming biedt tegen onder andere colon-en borstkanker bij
premenopauzale vrouwen
pag. 3
