Elias El Morabiti 2020-2021
Samenvatting Algemene Psychologie I Alle Lessen
1. Hoofdstuk 1: Wat is psychologie?
1.1Een definitie van psychologie
Psyche (ψυχή) = geest
logie< logos (λόγος: woord, gedachte, rede) = gebied van studie
Psychologie: Een wetenschap waarbij het gedrag bestudeerd wordt en
de gedragsevidentie gebruikt wordt om mentale of interne processen
te begrijpen die ten grondslag liggen aan dat gedrag.
We gaan gedrag wetenschappelijk meten: we gaan van
onmeetbaar/ niet-observeerbaar naar iets meetbaar
vb.: intelligentie
Door systematische observatie van meetbare kenmerken (het
gedrag) inzicht krijgen in de processen die niet rechtstreeks kunnen
worden geobserveerd (de interne processen)
‘observeerbaar’ is relatief = wat op een bepaald moment niet waar te nemen is, kan dat later wel
worden
“Wetenschap is een activiteit die gericht is op het begrijpen van de wereld om ons heen, het zoeken
van verklaringen voor verschijnselen die wij waarnemen”
Psychologie is NIET:
- Lekenpsychologie = gezond verstand, intuïties, volkswijsheden
- Pseudopsychologie = niet-onderbouwde psychologische aannamen die zich als wetenschappelijke
waarheid voordoen bv.: grafologie
Gemeenschappelijke opvattingen over menselijk gedrag en gemeenschappelijke ervaringen -- Genre
“Iedereen weet toch dat…”
- Volkswijsheden
Dus waarom hebben we de psychologie nodig? Intuïties kunnen verkeerd zijn
Grafologie: of schriftkunde is de pseudowetenschappelijke studie en analyse van handschriften en
schriftbeelden in relatie tot menselijke psychologie.
Een leesbare handtekening veronderstelt een persoon met veel zelfvertrouwen die goed in zijn vel
zit. Bv.: Steve Jobs
Een onleesbare handtekening wijst op een persoon die veel belang hecht aan privacy en moeilijk
te doorgronden is. Bv.: Adolf Hitler
1
,Elias El Morabiti 2020-2021
1.2 Ontwikkelingen die de psychologie mogelijk gemaakt hebben: filos. +
evolutieth.
1.2.1 Geschiedenis van de psychologie
Ebbinghaus, 19de E: Psychologie heeft een lang verleden maar korte geschiedenis
Waarom?
We doen al lang aan psychologie, maar erkennen het nog maar kort als een wetenschap
o Lang verleden: wortels in de filosofie; nadenken over menselijke geest
o Korte geschiedenis: Officiële start 1879 (19de E); oprichting 1ste psychologisch labo (WUNDT)
Waarom nu zo laat?
o Het vergde verandering in het mensbeeld
o Van immatriële ziel naar studieobject (=onmeetbaar meetbaar)
o Van nadenken over de geesten en totstandkoming van kennis tot wetenschappelijk
onderzoek van de geest
1.2.2 Ontwikkelingen in de filosofie
1ste invloedrijke geschriften over het functioneren van de mens: Griekse filosofen Plato en Aistoteles
(15de E) zij stelde zich vragen over het universum en de rol van de mens hierin
antwoord was dat de mens het enige wezen is met een rede die het mogelijk maakte om de
realiteit te begrijpen
Ptolemaeus: geocentrisme
Wij zijn het centrum van deze wereld. De wereld is voor ons gemaakt. De aarde is het middelpunt
van het universum
Plato: dualisme van lichaam en geest
Geest: Deel van de ware ideale wereld; de geest woont tijdelijk in het lichaam en keert na de dood
terug naar de kosmos. De ziel had kennis van de ideale wereld en de mens kon tot deze kennis
toegang krijgen door gebruik te maken van de rede
Lichaam: zichtbare, veranderlijke wereld, rondom ons, die volmaakte afspiegeling is van de ware
wereld. Het lichaam is enkel een omhulsel van de geest.
Geest en lichaam zijn dus twee aparte entiteiten van elkaar.
Mens = uniek wezen dat de wereld kan begrijpen via geest
Ware kennis = product van rede, intuïtie, goddelijke ingeving
Nadenken leidt tot inzichten hoe mens in elkaar zit.
Kerk: - Hier werd al het denkwerk gedaan, kennis van Oude Grieken werd gerecycleerd
- Door de grote invloed van de kerk wordt God gezien als waarheid en bron van kennis
De wetenschappelijke revolutie = Europa, 16de E: vorm van kennisvergaring die uniek is in de wereld
namelijk de overtuiging dat ware kennis gebasered is op systematische observatie en actief ingrijpen
in de wereld oude wijsheden blijken niet noodzakelijk correct
2
,Elias El Morabiti 2020-2021
Ontstaan door:
o Ontdekkingsreizen
o Confrontatie westerse wereld met Islamitische en Chinese beschaving
o Oprichting universiteiten
o Verminderde macht RK kerk
o Boekdrukkunst
o …
Katalysator:
Discussie rond uitspraak van het geocentrisme. Grondlegger Copernicus berekeningen die niet blijken
te kloppen.
16de E: Copernicus’ Heliocentrisme: het heliocentrisme stelt dat de zon het middelpunt van het
universum is, waar alles om heen draait, of op z’n minst het middelpunt van het zonnestelsel, waar
de planeten omheen draaien.
Wetenschappelijke studie als nieuwe bron van kennis = observatie en experimenten
Descartes - Rationalisme: 17de E plaatste als eerste het eigen, onafhankelijk denken van de
Griekse filosofen terug op de voorgrond.
Dualisme: scheiding van de 2 onafhankelijke elementen lichaam en geest (Plato)
Rationalisme: ware kennis is gebaseerd op de rede, die door het toepassen van de logica nieuwe
informatie afleidt uit bestaande
Nativisme: verwijst naar de overtuiging dat de mens aangeboren kennis heeft, die het uitgangspunt
vormt van alle andere, afgeleide kennis (Plato, kerk, Aristoteles) De kennis komt dus tot stand van bij
de geboorte, het is van bij de geboorte aanwezig
Lichaam is een soort machine die wetenschappelijk onderzocht kan worden
Geest niet, is centrum vrije wil en rede
Hobbes, Locke & Hume - Empirisme: 17-18de E
Empirisme = Kennis komt niet tot stand via aangeboren ideeën en afgeleide inzichten maar via
zintuiglijke ervaringen
Geest = tabula rasa (gladgestreken wastablet, onbeschreven blad)
Inhoud geest via zintuiglijke ervaringen = kennis door observatie
Hoe? Door associaties
Kennis is product van ervaring
Inhoud geest kan onderzocht worden
3
, Elias El Morabiti 2020-2021
1.2.3 Evolutietheorie
Charles Darwin: 19de E
o Succesvolle voortplanting bij kenmerken aangepast aan de omgeving
o Mens staat op de hoogste trap van de evolutie
Als ook mensen product zijn van de evolutie, kan men hun gedrag bestuderen op
wetenschappelijke manier, net zoals dieren
Maatschappij is eindelijk klaar om menselijke geest te beschouwen als studieobject dat kan
bestudeerd worden op wetenschappelijke wijze
(samenvatting) DUS: ontwikkelingen die de psychologie mogelijk gemaakt hebben:
o 1ste invloedrijke geschriften van de Griekse filosofen Plato en Aristoteles: menselijke rede >
observatie
o Na val RR werd de RK kerk de hoeder van kennis in de westerse wereld
o Wetenschappelijke revolutie
o Groeiende invloed wetenschap klassieke culturen VS NW cultuur
o Evolutietheorie Charles Darwin
1.2.4 Beginjaren van de psychologie
Wilhelm Wundt: 1832 - 1920
o Medische opleiding
o Grondlegger academische psychologie
o 1ste psychologische labo te Leipzig, 1879 (DUI) = startpunt psychologie
o Wetenschappelijk onderzoek naar de menselijke geest:
bewustzijn:
In welke mate moeten kleuren van elkaar verschillen om als 2 kleuren gezien te
worden?
Hoe lang duurt het vooraleer we op een geluid kunnen reageren?
…
introspectieve methode
Wundt gaf deelnemers twee prikkels, deelnemers bepaalde in welke mate ze verschilde of hetzelfde
waren.
Introspectie: (kijken naar uzelf) kijken naar eigen bewustzijn door objectieve, nauwkeurige
rapportering gevoelens, gedachten, herinneringen etc…
Innere Wahrnehmung: nadenken over het eigen psychische functioneren zoals filosofen
Experimentelle Sebstbeobachtung: proefopzet (=volgens Wundt enige toelaatbare vorm)
Wundt werd in veel handboeken beschreven als enkel geïnteresseerd in het structuralisme (=eerste
psychologische school), omdat het beeld van hem in Amerika grotendeels bepaald werd door de
psychologiehandboeken van Titchener.
4