HOOFDSTUK 8: ZIEKTE
1. WAAR OF NIET WAAR?
* Is Covid19 een ziekte?
* Is depressie een ziekte? Aandoening?
* Is obesitas een ziekte?
* Is dwerggroei een ziekte?
* Is rood haar (ginger) een ziekte?
ð Hangt af van uw definitie van ziekte
CONCEPTUELE ANALYSE
ALGEMEEN BREED CONCEPT OPDELEN IN VERSCHILLENDE ANDERE CONCEPTEN DUS NIET OVER ZIEKTE MAAR OVER BELANGRIJKE
COMPONENTEN VAN ZIEKTE MOOI CONCEPTUEEL ONDERSCHEIDEN EN KIJKEN WELKE DE VOLDOENDE EN NOODZAKELIJKE
VOORWAARDE ZIJN OM VAN ZIEKTE TE SPREKEN.
1. CONCEPTEN
* Filosofie = conceptuele analyse.
* “What are we talking about when we talk about X”
* Wat is X?
- Grote, relevante, dingen die diepe rol spelen in werkelijkheid
* Kennis, rechtvaardigheid, vrijheid …
* Moet enige relevantie hebben (moet een ‘diepe’ rol spelen in ons begrijpen van werkelijkheid)
2. ANALYSE VAN ‘FILOSOFIE’, ‘WETENSCHAP’, ‘HANDICAP’, ‘ZIEKTE’
* Wat zijn noodzakelijke en voldoende voorwaarden voor het correcte gebruik (de correcte
toepassing) van een term/concept?
- Intuïtief: ziekte is een schadelijke toestand die veroorzaakt wordt door iets dat mis is met het
lichaam of geest van de zieke persoon, “indien de persoon niet lijdt is die niet ziek”
- Voldoende voorwaarde = een voorwaarde die op zichzelf voldoende is, je hebt voldoende
informatie om iets te definiëren
- Noodzakelijke voorwaarde = een voorwaarde die noodzakelijk ergens bij hoort, maar op zich
niet voldoende is om een begrip te beschrijven
3. 4 POSITIES IN HET DEBAT
* Normativisme: een ziekte is een onwenselijk of schadelijke toestand
* Naturalisme: een ziekte is een ontsporing van een natuurlijk proces, een disfunctie
- Hybride: ziekte als een schadelijke disfunctie
* Pluralisme: er zijn meerdere concepten van ziekte
* Eliminativisme: we moeten af van de concepten van ziekte en gezondheid
39
, 4. NORMATIVISME
* Ziekte als ‘afwijking van de normaliteit’
* E.g.
- Homoseksualiteit → er is iets misgegaan in ontwikkeling met de genen of chromosomen ‘gay
genes’ → ze waren ervan overtuigd dat homoseksualiteit een ziekte is
- Drapetomanie: ziekelijke afwijking die slaven hebben die in opstand komen of proberen te
vluchten van zijn meester → bekeken dit als ziekte (ze keken in bloed om afwijking te vinden)
- Zou obesitas als een ziekte beschouwen want is niet deel van de normaliteit
* Ziekte is dus erg context-gebonden
* Probleem normativistische opvatting: ziekten vormen een deelverzameling van een grotere
verzameling van toestanden die we problematisch vinden, en het is onduidelijk waarom we niet
al die toestanden als ziekte beschouwen
- VB: hufters, lelijkaards, terroristen → geen ziekte
- Kritiek afwenden → bijkomende voorwaarde om als ziek te worden bestempeld =
behandelbaarheid
- Probleem bijkomende voorwaarde, VB: plastische chirurgie voor lelijkheid → waarom is het
dan toch geen ziekte??
5. NATUURLIJK/ONNATUURLIJK EN NORMAAL/ABNORMAAL?
* In fysica (en chemie): geen onderscheid tussen normale en abnormale bewegingen (wel bij
Aristoteles)
* Wel onderscheid in biomedische tussen fysiologie (normale manier van bewegen) en
pathofysiologie (problematische manier van bewegen)
* Wat zorgt voor onderscheid?
- Iets objectiefs (wetenschappelijk oordeel)= naturalisme
→ VB: het niet normaal vinden als je een zwarte zwaan ziet
- Een waarde (waardeoordeel, subjectief als jij iets niet normaal vindt) = normativisme
→ VB: het niet normaal vinden als iemand een fiets steelt
- Beide = hybridisme
6. NORMAAL ALS ONWENSELIJK
* Norm is gewoon een menselijke (sociale) norm, heeft niets te maken met natuur
- Normen gaan voortkomen uit onze waardeoordelen
- Uit evolutietheorie bepaalde normen afleiden: omdat we op deze manier geëvolueerd zijn
moeten we zo zijn
* Wat onwenselijk/afstotelijk/slecht is, is ziek.
* Problemen:
- Vele onwenselijke toestanden/handelingen kunnen gezond zijn:
§ Misdaden gaan we als onwenselijk beschouwen, maar we gaan de misdadiger niet ziek
noemen
§ Je kan ongewenst zwanger zijn, maar daarmee is de zwangerschap nog geen ziekte
- Bepaalde ongezonde toestanden kunnen gewenst zijn:
§ Een klompvoet is een ernstige ziekte, maar kan zeer gewenst zijn wanneer dit wil zeggen
dat je uit je legerdienst mag treden
§ Groep krijgen voor een examen en daardoor uitstel krijgen
§ Omwille van religie zijn er mensen die religieuze wanen hebben die wij als ziekte
beschouwen, maar voor hun is het helemaal niet onwenselijk
40
