Samenvatting economie
2021-2022
Océane Van Rossom
1e bachelor rechten – semester 1
,1. INLEIDING
Moderne economieën: veel diversiteit! Die verschillen kunnen op lange termijn
gevolgen hebben.
Hoewel China tot 1970 bij de armste landen hoorde, kent het nu een grote
opmars. [Napoleon: “Let China sleep, for when she wakes up, she will shake the
world.”]
Hoe creëren we het best welvaart en hoe wordt deze verdeeld?
Evolutie BBP: tot 1800 een stationaire economie (vlakke grafiek), het
welvaartsniveau bleef hetzelfde
Vanaf 1800 stijgt het BBP per hoofd in westerse landen landen zoals Mexico
bleven stationair tot 1900 en kende pas de laatste 100 jaar een grote sprong
(blijft achterop tov rijke westen)
Na 1800 manifesteerden zich de eerste industrielanden. Steeds grotere kloof
tussen arm en rijk, bv. Mexico <-> VS. Hoewel Mexico over de technologieën
beschikt, is het toch arm
Ook in China explosie van BBP per hoofd rond de 11e eeuw was het 1 vd meest
ontwikkelde landen (op vlak van meetkunde, wiskunde, bouwkunde). Europa was
bang van China, men zocht er beter geen conflict mee
Hoe gebeurd een welvaartssprong vanaf 1800 in het westen? Wat is er gebeurd
in het westen?
Industrialisering door de industriële revolutie, hierdoor een grotere
opdeling tussen het westen en de periferie die achterop blijft
1800-1850: technologieën stelen, algemeen verspreide kennis (over
stoommachines, weefgetouwen…)
Stoommachine is dus geen Britse uitvinding, rond 1800 was dit geen nieuwe
innovatie, Grieken gebruikten de stoomtechnologie al
Waarom is in Groot-Brittannië de industriële Revolutie als eerste begonnen?
Stoommachines bestonden al, maar leverden een laag rendement op,
James Watt heeft door gebruik te maken van nieuwe technologieën een
verbeterde stoommachines gemaakt, zijn technologie werd gebruikt in
‘moderne’ fabrieken (vb: textielsector). Daardoor konden grote
hoeveelheden geproduceerd worden en werd massaconsumptie mogelijk.
De rest van de wereld keek ernaar en schoot pas later in actie.
DUS door technologie verandert de wereld en brengt het welvaart mee
Het antwoord voor meer welvaart in armere landen te bekomen is door
welvaart te creëren door middel van technologie (oppervlakkig)
Complexer verhaal
Eerste fabrieken in IR waren niet afhankelijk van stoommachine, fabrieken zijn
dus geen uitvinding door de stoommachine (het bestond al eerder). Fabrieken
werden rond 1750 machinaal aangedreven en in 1769 werd er onder meer
gebruik gemaakt van waterkracht of paarden als krachtbron.
Fabriek was een uitvinding voor de organisatie van werk, katoen- en
textielhandelaren wantrouwden thuiswerkende spinners en wevers en brachten
,Samenvatting economie 2021-2022
daarom mensen samen in werkplaatsen met goed toezicht organisatorische
voordelen
Pas tegen 1790 gebruikten de eerste textielfabrieken effectief stoommachines
Van waar komt de stoommachine?
Britten waren er veel mee bezig
Ontbossing in Engeland niet genoeg hout meer dus ontginning
steenkool, stoommachine was nodig om water uit de mijnen weg te pompen
James Watt beschrijft in zijn brieven dat verschuivingen in de inzichten in
sociaal- economische verhoudingen leidden tot de ontwikkeling van
fabrieken in Engeland en tot vernieuwingen in de techniek zoals het gebruik van
stoommachines en mechanische weefgetouwen
De eerste IR was in de eerste plaats geen technische revolutie
maatschappelijke/organisatorische revolutie
Waarom in Groot-Brittannië?
De snelle ontwikkeling in Engeland weerspiegelt het succes van de nieuwe
organisatievormen in de industrie, en de vrijheid van mijneigenaren en
fabrieksbazen om hun doelen na te streven zonder veel sociale of politieke
beperkingen. De staat/overheid liet industriële innovatie toe waarbij iedereen
aanvoelde dat deze de maatschappij zou veranderen
Leviathan van Thomas Hobbes (1651): wat heeft de mens nodig om vooruitgang
te kunnen ervaren?
Overal in Europa waren er conflicten aan de gang geen vooruitgang
Mensen snakten naar vrede, stabiliteit en klimaat dat ondernemerschap en
innovatie mogelijk maakt niet mogelijk waar onzekerheden, geweld en
conflicten zijn
Hobbes stelde dat we een staat nodig hadden die de eigendomsrechten
kon beschermen, vrij initiatief toeliet en macht bezat (gevaar: misbruik)
Despotic leviathan: sterke staat die alles controleert, tegen technologische
innovatie is, geen ruimte biedt voor private initiatief (bewuste keuze) (vb:
China)
Shackled leviathan: luistert naar de bezorgdheden van de bevolking, die
zich kan manifesteren (Europa)
Boodschap van het complexe verhaal
Technologie verandert de maatschappij, maar heeft een voedingsbodem
nodig, het moet interageren met maatschappelijke ontwikkelingen.
Technologie alleen is niet de ultieme oplossing. Vrijheid en individueel initiatief
zijn essentieel voor innovatie. De IR is vooral een maatschappelijk
veranderingsproces
Let op voor eenvoudige lineaire verhalen met oorzaak en gevolg
Warren Weaver: 3 soorten problemen
- Simpele problemen met oorzaak en gevolg (lineair) (instinctief zoeken we
makkelijke problemen op)
- Problemen door complexiteit zonder organisatie: moeilijk te doorgronden
(vb: hoe armoede elimineren?)
1
, Samenvatting economie 2021-2022
- Complexe problemen die te organiseren zijn: vb: klimaatverandering, we
weten hoe CO2 ontstaat (de bronnen) en wat er moet veranderen
Brengt rijkdom welzijn/geluk/tevredenheid?
Inkomen heeft er zeker iets mee te maken, hoe hoger het inkomen, hoe
hoger onze ‘well-being’
Rijke maatschappij biedt bescherming en kan veel onzekerheden
elimineren
Maar ook tussen rijke landen onderling veel verschillen
Fundamenten van het kapitalisme: private eigendom, private bedrijven met
beperkte aansprakelijkheid en vrij ondernemerschap
Conclusie: er is meer dan één economisch systeem om welvaart te maken
Is economische welvaart belangrijk?
We zien in welvaartslanden (rijke landen) dat er een hogere
levensverwachting is Logische verklaring: hygiëne en uitbouw van de
moderne systemen van de gezondheidszorg
Opmerking: levensverwachting daalt bij blanke Amerikanen en stijgt bij afro-
Amerikanen
Ons welbevinden (‘well-being’) neemt toe naarmate we rijker worden. Geld
maakt dus wel gelukkig
Blue Zones: opvallend veel oude mensen (90-100-jarigen) met goede gezondheid
Georganiseerde complexiteit
Heeft niks te maken met inkomen, maar levensstijl (heb je zelf in handen)
Zowel in rijke als in minder rijke landen zijn zowel de levensverwachting als het
welbevinden relatief
Evolutie van de atmosferische CO2-concentratie: economische rijkdom = CO2-
intensief (blijft 100 jaar in de atmosfeer hangen)
Verklaring: de productie van economische welvaart is zeer energie-
intensief en we gebruiken voornamelijk fossiele brandstoffen
Welvaartsexplosie en evolutie in CO 2-concentratie kennen op hetzelfde moment
een sterke stijging (vanaf 1800) fossiele technologieën
Toekomstige generaties zullen geconfronteerd worden met ingrijpende
klimaatveranderingen we moeten hard werken aan een duurzamere economie
2. WELVAART EN MARKTEVENWICHT
Bedrijven vinden het moeilijk om geschikte werknemers aan te trekken
enorme groei knelpuntberoepen, de open vacatures worden niet ingevuld
Veel in de dienstensector en informaticasector
Wat is een goede economie?
Wanneer deze vandaag welvaart creëert en ook investeert in de
toekomstige creatie van welvaart. Onderwijssystemen (en hun kwaliteit) zijn
2