ONDERZOEKSMETHODOLOGIE
Introductie
Handboek: Bryman, Social Research Methods, 4th of 5th edition, Oxford 🡪 te verkrijgen in
VUBthiek
Wat is onderzoek?
= Systematisch proces van vragen stellen, vragen beantwoorden, aantonen dat je antwoorden
valide zijn
In de sociale wetenschappen: sociologie, communicatiewetenschappen, politicologie,
criminologie
In exacte wetenschappen: fysica, scheikunde, wiskunde
In de geesteswetenschappen: geschiedenis, letteren en wijsbegeerte
Hoe worden onderzoekstopics bepaald?
● Op basis van maatschappelijke problemen en vragen
● Op basis vd houding van sociale wetenschappen tov bestaande sociale theorieën
● Bestaande kennis over bepaalde fenomenen
● Houding van de onderzoeker van de theorie
● Onderzoek beschouwen als iets los van de sociale wereld of als een integraal deel
ervan
Belang van onderzoeksvragen
● Sturing
● Je blijft gefocust
● Waar je onderzoek over gaat
● Types van onderzoeksvragen: beschrijvend, exploratief, verklarend, design onderzoek
Het belang van kennis over onderzoeksmethoden
Je gaat opzoek naar bewijzen voor bepaalde beweringen
Je gaat op een bepaalde manier kritisch kunnen kijken naar onderzoek van anderen
Uit nieuwsgierigheid, de wereld willen begrijpen, omgeving transformeren 🡪 belang waarom
we aan onderzoek doen
Types van sociaalwetenschappelijk onderzoek
Fundamenteel/theoriegericht vs praktijkgericht/beleidsgericht
Verkennend, beschrijvend, verklarend 🡪 doel
Kwalitatief vs kwantitatief 🡪 de manier waarop
Transversaal/cross-sectioneel vs longitudinaal 🡪 de tijd van het onderzoek
Inductief vs deductief 🡪 waar start je als onderzoeker
,Deductie = als je van een theorie vertrekt, je gaat een hypothese vormen => wijze van redenen
waarbij uit bestaande ‘ware’ kennis door logisch redeneren proberen nieuwe kennis af te
leiden. Je trekt hierbij vanuit algemene uitspraken conclusies over specifieke situaties
Inductie = Als je van een waarneming/observatie vertrekt, de waarschijnlijkheid dat zal
plaatsvinden, gegeneraliseerde gevolgtrekkingen uit waarneming => redeneringswijze waarbij
aan de hand van voldoende nauwkeurige waarnemingen tot algemeen geldende uitspraken
wordt gekomen
Theorie = verhalen over hoe en waarom verschijnselen optreden 🡪 ze belichten en verlichten
verschijnselen die men zonder theorie niet zou opmerken, ofwel onbegrijpelijk zou vinden
Realiteit data = theoretici leggen focus op ideeën en concepten
Cultivatie theorie = hoe beïnvloedt de gewelddadigheid van TV op de persoonlijkheid van
mensen
Het belang van concepten
Concepten zijn de hoofdingrediënten van theorieën
Vb: macht, bureaucratie, status, culturele kapitaal
Concepten helpen je onderzoek te verduidelijken
In communicatiewetenschappen is veel onderzoek gelinkt aan concepten die je niet zo kan
observeren zoals macht, attitude etc.
Onderzoeksproces
⮚ Literatuuronderzoek
⮚ Concepten en theorieën
⮚ Onderzoeksvragen
⮚ Steekproeven
⮚ Data verzameling
⮚ Data-analyse
⮚ Rapportering
Vaak een warrig onderzoek 🡪 flexibiliteit is vaak nodig, onderzoeksvragen en plannen moeten
worden bijgestuurd, kennis over methoden en techniek is daarbij enorm belangrijk
Onderzoeksmethode = techniek om data te verzamelen. De keuze van de
onderzoeksmethode reflecteert keuzes over het type van instrumenten of technieken die
hiervoor gebruikt worden – vb: gestructureerde topiclijst voor interviews, vragenlijst, …
,LES 2
Methodologische denkkaders
Topje van de ijsberg = verschillende methoden
Vandaag bespreken we alles wat eronder ligt
Overzicht verschillende onderzoeksmethoden:
● Gestructureerde interviews
● Zelf in te vullen vragenlijsten
● Gestructureerde observaties
● Kwantitatieve inhoudsanalyse
● Online/ visuele etnografie
● Interviewen voor kwalitatief onderzoek
● Focusgroepen
● Conversatie analyse
● (kritische) Discourse analyse
● Kwalitatieve inhoudsanalyse
● Mixed methods
Imec = jaarlijks overzicht over bevragingen van verschillende onderwerpen
Televisie is heel erg afgenomen→ je kan alles online bekijken
Perceptie van stereotyperingen in reclamebeelden (VB: vrouwen die meer bloot worden
weergegeven dan mannen)
1. Ervaart u de advertentie in vrouwenmagazines al stereotiep?
2. Heeft dit gevolgen voor u denkt u? Zo ja, dewelke
3. Heeft dit een invloed op uw eigen lichaamsbeeld denkt u?
4. Vindt u dat de weergave van vrouwen in de media goed overeenkomen met de
realiteit?
5. wat vindt u van seksueel getinte afbeeldingen van vrouwen?
een onderzoeksdesign biedt een begeleidend kader voor het uitvoeren van de
onderzoeksmethode en het analyseren van de verzamelde data
Methode
Methode: geen neutrale rol
Gelinkt aan visies op de sociale realiteit en hoe ze kan bestudeerd worden
Onderzoek kan ingegeven worden door:
● Een theorie
● Een sociaal probleem
● Interesse
→ gelinkt aan relevantie: maatschappelijk, wetenschappelijk, persoonlijk
, Onderzoeksparadigma
Het paradigma is de breedste eenheid van consensus binnen de wetenschap en dient om
een wetenschappelijke gemeenschap (of deelgemeenschap) te onderscheiden van de
andere.
Het is een cluster van overtuigingen en dictaten die voor wetenschappers in een bepaalde
discipline beïnvloedt wat er moet worden onderzocht , welke vragen moeten worden gesteld,
hoe ze moeten worden gesteld, en welke regels moeten worden gevolgd bij het interpreteren
van de verkregen antwoorden.
Kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksparadigma
Kwantitatief:
● focus op nummers en cijfers
● je start meestal van een theorie → je gaat het gedrag van mensen bestuderen
Kwalitatief:
● onderzoek met woorden te omschrijven, via gesprekken, observaties met mensen.
● meer focus op het betekenis geven van mensen
● Dichter bij de mensen staan, in direct contact met respondenten
in realiteit is niet alles zoals hierboven vermeld staat, het wordt te simplistisch voorgesteld
De relatie tussen theorie en praktijk
Theorie = verhalen over hoe en waarom verschijnselen optreden → via deductie of inductie
Rationalistische benadering = beginnend van bij ideeën THEORIE → Deductie
Denkrichting die stelt dat ware kennis deductief tot stand komt en de rede de voornaamste
bron van kennis is (Descartes)
Uit rationele overwegingen en theorieën moeten hypothesen afgeleid worden die dan
getoetst worden in de wereld
Deductieve benadering