Resume
Samenvatting Geestelijke Gezondheidszorg BaSW
- Établissement
- Katholieke Hogeschool VIVES (VIVES)
samenvatting Geestelijke Gezondheidszorg. Lesnotities + PowerPoint + boek 'psychiatrie een inleiding'.
[Montrer plus]
Livre connecté
Titre de l’ouvrage:
Auteur(s):
- Édition:
- ISBN:
- Édition:
Aperçu du contenu
Geestelijke gezondheidszorgNotities les + PowerPoint + handboek
Inhoud
DEEL 1. MIEKE VERHAEGHE ................................................................................................................... 5
1. Voorkomen en determinanten van psychische problemen ........................................................... 5
1.1 Het vóórkomen van psychische problemen ................................................................................. 5
1.1.1. Wat zijn psychische problemen/psychiatrische aandoeningen? .......................................... 5
1.1.2. Hoe kunnen we dit tellen? .................................................................................................... 5
1.1.3. Hoeveel mensen hebben een psychische ziekte?................................................................. 5
1.1.4. Welke aandoeningen komen het meest voor? ..................................................................... 6
1.1.5. Welke verschillen vinden we tussen mensen? ..................................................................... 6
1.2 Determinanten van psychische problemen .................................................................................. 6
1.2.1 Verschillen tussen (categorieën van) individuen (sociale stressmodel Pearlin) .................... 6
1.2.2 Verschillen tussen samenlevingen ......................................................................................... 9
A. Anomietheorie (Merton) ...................................................................................................... 10
B. Le suicide (Durkheim) ........................................................................................................... 10
C. Verschillen tussen samenlevingen. Vlaanderen/Nederland ................................................. 11
D. The spirit level. Wilkinson & Pickett. Verschillen per staat in Amerika. Link sociale
ongelijkheid. .................................................................................................................................. 11
E. Paul Verhaeghe. Maatschappelijke analyse van de 21e eeuw. ............................................ 11
F. Dirk De Wachter – Borderline times ..................................................................................... 12
2. Geestelijke gezondheidszorg ........................................................................................................ 13
2.1. Een beknopte geschiedenis ....................................................................................................... 13
2.2. Actuele tendensen ..................................................................................................................... 15
2.3. Een blik op het huidig landschap ............................................................................................... 16
3. Zorggebruik ................................................................................................................................... 17
3.1. Een ‘mismatch’ tussen behoeften en gebruik? ......................................................................... 17
3.1.1. Over-use en medicalisering? ............................................................................................... 17
3.1.2. Under-use en toegankelijkheid ........................................................................................... 17
3.2. ‘Actuele’ vraagstukken ............................................................................................................... 18
3.2.1. Deïnstitutionalisering .......................................................................................................... 18
3.2.2. Stijging gedwongen opnames ............................................................................................. 18
3.2.3. Moeilijk doorverwijsbare patiënten ................................................................................... 18
3.2.4. Wachtlijsten GGZ ................................................................................................................ 18
1
, 3.2.5. Geïnterneerden................................................................................................................... 18
4. Maatschappelijke reacties op psychische problemen .................................................................. 18
4.1. Het begrip stigmatisering ....................................................................................................... 18
4.1.1. 3 deelcomponenten van Stigma (Corrigan) ........................................................................ 18
4.2. Het publiek stigmaproces ...................................................................................................... 18
4.2.1 Het publiek stigma ........................................................................................................ 19
4.2.2. Labelingstheorie Thomas Scheff ......................................................................................... 19
4.3. Subtielere stigmaprocessen ................................................................................................... 20
4.3.1. Confrontaties in het dagdagelijkse leven............................................................................ 20
4.3.2. Stigmaverwachtingen (Bruce Link) ..................................................................................... 20
4.3.3. Zelfstigma (Corrigan)........................................................................................................... 21
4.3.4. Vergelijkende samenvatting tussen de 3 stigmaprocessen ................................................ 21
4.4. Het voorkomen van stigmatisering bij het Belgisch publiek ............................................. 21
4.5. Stigma-ervaringen van Vlaamse zorggebruikers.................................................................... 21
4.6. Gevolgen van stigmatisering .................................................................................................. 22
4.6.1 Voor de zorggebruiker ......................................................................................................... 22
4.6.2. Voor het hulpverleningsproces ........................................................................................... 22
4.6.3. Voor de potentiële zorggebruiker ....................................................................................... 22
4.6.4. Algemeen ............................................................................................................................ 22
4.7. De aanpak van stigmatisering ................................................................................................ 22
4.7.1. Bij zorggebruikers................................................................................................................ 22
4.7.2. Bij organisaties .................................................................................................................... 22
4.7.3. In de samenleving ............................................................................................................... 22
DEEL 2. PSYCHOPATHOLOGIE. EVERT VAN QUATHEM ......................................................................... 24
1. Psychopathologie .......................................................................................................................... 24
2. Inleiding: visie op afwijkend gedrag.............................................................................................. 24
2.1. Normaal vs abnormaal gedrag ............................................................................................... 24
2.2. Zes criteria afwijkend gedrag ................................................................................................. 24
2.3. Classificatiesysteem DSM....................................................................................................... 25
3. Stoornissen die ontstaan in de kindertijd ................................................................................. 25
3.1. ASS autismespectrumstoornis .......................................................................................... 25
3.1.1. Algemeen ...................................................................................................................... 25
3.1.2. ASS volgens DSM-5: ...................................................................................................... 26
3.1.3. ASS geclassificeerd op grond van een reeks gemeenschappelijke kenmerken: ........... 26
2
, 3.2. ADHD aandachtsdefiëntie-/hyperactiviteitsstoornis (gedragsprobleem) ........................ 27
3.2.1. Inleiding......................................................................................................................... 27
3.2.2. Wat is het aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis of Attention Deficit Hyper-
Activity disorder? .......................................................................................................................... 27
3.2.3. Kenmerken ADHD ......................................................................................................... 28
4. Stemmingsstoornissen .............................................................................................................. 28
4.1. Depressieve stemmingsstoornis ....................................................................................... 29
4.1.1. Kenmerken depressieve stemmingsstoornis ................................................................ 30
4.1.2. Welke factoren spelen een rol bij het ontstaan van depressieve stoornissen? ........... 31
4.1.3. Welke behandelingen zijn er voor depressieve stoornissen?....................................... 32
4.2. Bipolaire stemmingsstoornissen ....................................................................................... 34
4.2.1. Manie versus hypomanie .............................................................................................. 34
4.2.2. (Hypo)manie versus depressie ...................................................................................... 34
5. Persoonlijkheidsstoornissen ..................................................................................................... 35
5.1. Drie clusters ...................................................................................................................... 35
5.1.1. Cluster B: Borderline persoonlijkheidsstoornis............................................................. 36
5.1.1.1. Kenmerken Borderline persoonlijkheidsstoornis ..................................................... 36
5.1.1.2. Behandelingen Borderline persoonlijkheidsstoornis ................................................ 36
6. Schizofreniespectrumstoornissen ............................................................................................. 37
6.1. Inleiding............................................................................................................................. 37
6.2. Schizofrenie ....................................................................................................................... 37
6.2.1. Ontstaan, verloop en kenmerken van een schizofreen proces .................................... 37
6.2.2. Oorzaken, theoretische perspectieven van een schizofreen proces ............................ 38
6.2.3. Behandelingen van schizofrenie ................................................................................... 39
6.2.4. Hulpverlening ................................................................................................................ 40
6.2.5. Andere diagnoses .......................................................................................................... 40
7. Angststoornissen en obsessieve-compulsieve stoornis ............................................................ 40
7.1. Angststoornissen............................................................................................................... 40
7.1.1. Paniekstoornis ............................................................................................................... 41
7.1.1.1. Theoretische perspectieven paniekstoornis .................................................................... 42
7.1.1.2. Behandelmethoden paniekstoornis................................................................................. 43
7.1.2. Fobische stoornis .......................................................................................................... 43
7.2. OCD Obsessief-compulsieve stoornis .................................................................................... 47
8. Dissociatieve stoornissen, somatische-symptoomstoornis en verwante stoornissen ............. 49
8.1. Dissociatieve stoornissen .................................................................................................. 49
8.1.1. Dissociatieve identiteitsstoornis ................................................................................... 50
3
, 8.1.2. Dissociatieve amnesie ................................................................................................... 51
8.1.3. Depersonalisatie-/derealisatiestoornis ......................................................................... 51
8.1.4. Theoretische perspectieven van dissociatieve stoornissen .......................................... 52
8.1.5. Behandeling van Dissociatieve stoornissen................................................................... 53
8.2. Somatisch-symptoomstoornis en verwante stoornissen .......................................................... 53
8.2.1. Somatische symptoomstoornis ...................................................................................... 54
8.2.2. Ziekteangststoornis ........................................................................................................ 54
8.2.3. Conversiestoornis ............................................................................................................ 55
8.2.4. Nagebootste stoornis ...................................................................................................... 55
8.2.5. Theoretische perspectieven en verwante stoornissen .................................................... 55
8.2.6 Behandelingen van een somatisch-symptoomstoornis en verwante stoornissen .......... 57
9. Middelgerelateerde en verslavingsstoornissen ........................................................................ 57
9.1. Inleiding............................................................................................................................. 57
9.2. Gebruik en misbruik ............................................................................................................... 58
9.3. Verslavende middelen ........................................................................................................... 59
9.3.1. Dempende middelen .......................................................................................................... 59
9.3.2. Stimulantia .......................................................................................................................... 60
9.3.3. Hallucinogene middelen ..................................................................................................... 60
9.4. Theoretische perspectieven van middelgerelateerde stoornissen ....................................... 61
9.5. Behandeling van middelgerelateerde stoornissen ................................................................ 64
10. Niet-middelgerelateerde vorm van verslaving: gokstoornis ...................................................... 70
10.1. Symptomen van een gokverslaving ..................................................................................... 70
10.2. Oorzaken van een gokstoornis............................................................................................. 70
10.3. De behandeling van een gokstoornis ................................................................................... 70
4
, DEEL 1. MIEKE VERHAEGHE
1. Voorkomen en determinanten van psychische problemen
Stellingen:
• ‘Een psychiatrische aandoening hebben, kan iedereen overkomen’.
o JA. Iedereen komt wel eens in aanraking met zaken die oorzaken kunnen zijn:
medicatie, rouw...
o Zaken die oorzaken kunnen zijn, zijn zodanig breed. Dit maakt preventie moeilijk.
• ‘Iedereen heeft evenveel kans om een psychische aandoening te krijgen.’
o NEE. Is afhankelijk van erfelijkheid, draagvlak, jeugd, geluk...
o Altijd combinatie van biologie (basis), psychologie (triggers) en het sociale (triggers)
1.1 Het vóórkomen van psychische problemen
1.1.1. Wat zijn psychische problemen/psychiatrische aandoeningen?
• Hoeveel mensen zijn psychisch ziek?
o What’s in a name/label? Vanaf wanneer spreken we van een psychische ziekte?
o Vanaf er een diagnose gesteld is door een psychiater. Dit op basis van de symptomen
van de cliënt en hoeveel last hij ervan ervaart. Kan hij zijn dagdagelijkse activiteiten
nog doen?
1.1.2. Hoe kunnen we dit tellen?
• Er zijn allerlei registratiesystemen, maar niet iedereen durft de stap te zetten. Zij blijven dus
onder de radar. Kunnen we eventueel wel via onderzoek en interviews achterhalen.
• Begrippen
o Epidemiologie. Tak van de wetenschap die zich bezighoudt met het tellen van het
voorkomen van bepaalde ziektebeelden.
o Prevalentie. Hoeveel iets voorkomt.
▪ Periodegebonden (bv hoe vaak iets voorkwam afgelopen jaar)
▪ Lifetime (hoeveel mensen het ooit in hun leven hebben)
o Incidentie. Het aantal nieuwe gevallen.
o Etiologie. De oorzaak/oorsprong van ziektebeelden bestuderen.
1.1.3. Hoeveel mensen hebben een psychische ziekte?
• Van de 11miljoen Belgen, hebben jaarlijkse 800 000 een psychiatrische aandoening.
• In de loop van hun leven, krijgen 2 200 000 (1 op 5) Belgen een psychiatrische aandoening.
• Het Vlaams/Belgisch suïcidecijfer ligt 1,5 keer hoger dan het gemiddelde binnen de EU.
• We zien een stijging in het aantal mensen die de diagnose ADHD krijgen. Maar dubbel
antwoord!
o Niet perse meer ADHD, maar
▪ Meer kennis over ADHD
▪ Door lange wachtlijsten gaat men sneller over tot diagnose
▪ Nu meer labelen, vroeger ‘ambetante kind’
▪ Meer testen door meer middelen
o De samenleving is anders dan vroeger, er is meer druk op kinderen, dus hierdoor
meer ADHD.
5
, • De overheid doet heel weinig aan preventie. Enkel het economische aspect van de psychische
ziektes kan de politici overtuigen om zich in te zetten voor preventie. Nog nooit zaten zoveel
mensen thuis met depressie, dit kost heel wat aan invaliditeitsuitkeringen.
1.1.4. Welke aandoeningen komen het meest voor?
• Stemmingsgerelateerde aandoening (depressie). 15%
• Angstgerelateerde aandoening. 13%
• Alcoholgerelateerde aandoening. 8%
• Borderline problematiek.1%
• Psychose. 1%
1.1.5. Welke verschillen vinden we tussen mensen?
• Kloof arm/rijk. Sociale achtergrond heeft invloed op kwetsbaarheid.
• Alleenstaanden, mensen met migratieachtergrond en mensen die op zoek zijn naar zichzelf
op vlak van gender en seksuele identiteit zijn kwetsbaarder.
→ Belang van cijfers en onderzoek: weten zo waarop in te spelen op vlak van preventie.
1.2 Determinanten van psychische problemen
• (Risico)factoren die mee kunnen bijdragen met de ontwikkeling van psychische problemen.
BV. Economische/financiële crisis, tewerkstelling, gezin, werkdruk, biologie,
levensomstandigheden, individualisering van de samenleving....
• Op micro-, meso- en macroniveau. Dus we moeten breder werken dan de cliënt zelf en zijn
problemen (micro: psycholoog), we moeten ook kijken naar de omstandigheden en context
(taak sociaal werker). We moeten op maatschappelijk niveau werken, niet op individueel
niveau. De samenleving is erg bepalend, sociale context.
1.2.1 Verschillen tussen (categorieën van) individuen (sociale stressmodel Pearlin)
• Waarom krijgt de ene een psychiatrische aandoening en de ander niet? Waarom is de ene
vatbaarder? Welke factoren spelen een rol?
• Het fysieke en mentale hangen heel nauw samen.
o Van angst kan je maag- en darmstoornissen krijgen
o Stressfactoren hebben mee invloed op de ontwikkeling van schizofrenie.
• Symptomen: samenhang van sociale, biologische en psychologische factoren:
6
, • Verklaringsmodellen
o Eerst was er de levensgebeurtenissen schaal als verklaringsmodel. Men zag dat
bepaalde fysieke ziektes kunnen uitgelokt zijn door bepaalde levensgebeurtenissen.
Zo geven ze allerlei gebeurtenissen stresspunten. BV het overlijden van je partner is
100 stresspunten. Het aantal stresspunten bepaalt je kans op een psychische ziekte. -
→ +300 punten = 80% kans op het ontwikkelen van een aandoening.
o Maar voldeed niet. Houdt geen rekening met het feit dat iedereen de gebeurtenissen
anders ervaart en met de draagkracht, context, het netwerk en de copingsstrategieën
van mensen.
o Zo kwam men met het sociale stress model van Pearlin als verklaringsmodel
• Stressoren.
o Hoe meer stressoren, hoe groter kans op psychische ziekte: differentiële blootstelling
o Niet noodzakelijk negatieve gebeurtenissen
o Stressoren op verschillend niveau: micro, meso en macro.
o Link met rollen dat iemand opneemt
▪ Role overload. Binnen een rol wordt teveel van je verwacht.
▪ Role conflict. Je verschillende rollen botsen (extern).
▪ Role captivity. Je bent gevangen in je rol (bv van langdurig werkloos).
▪ Role restructuring. De rollen keren zich om (Je moet deel van de rol van je
zieke papa overnemen.)
7
, • Distress
o Indicatoren van stressgevoelens/onwelbevinden
o ‘Psychische ziekte’: voor welke aandoeningen wel/niet?
o Ook ruimer: ook fysieke aandoeningen
• Copingstrategieën
o Hoe meer en betere copingsstrategieën, hoe kleiner kans op psychische ziekte:
differentiële kwetsbaarheid.
o Coping is een dynamisch en flexibel proces.
o Emotiegericht. Omgaan met de gedachten en emoties die de stressor oproept, het
emotionele effect van de stressor verminderen. Door…
▪ De dreiging van de stressor als minder ernstig in te schatten ‘deze vorm van
kanker is niet zo erg bij jonge mensen’.
▪ Een meer positieve herbeoordeling van de situatie ‘het kan me alleen maar
sterker maken’. Dit kan helpend zijn in situaties waarin mensen weinig aan de
situatie kunnen veranderen en ze de situatie moeten aanvaarden.
o Probleem-/oplossingsgericht. Beste buffer want werkt best op LT (empowerment).
Pakt de stressor rechtstreeks aan. Bv wanneer je geconfronteerd wordt met kanker,
ga je opzoek naar info over succesvolle behandelingen. Je gaat op zoek naar nieuwe
hobby’s....
• Sociale steun
o Hoe meer sociale steun, hoe kleiner kans op psychische ziekte: differentiële
kwetsbaarheid.
o Netwerken vs steun. Ervaren mensen het als hulp of als controle?
o Soorten steun: emotioneel, instrumenteel, adviserend...
o Bronnen van steun: (in)formeel
o Rol van wederkerigheid: verwachte vs niet-verwachte
• Personal resources: self-efficacy en zelfwaardering
o Hoe meer personal resources, hoe kleiner kans op psychische ziekte: differentiële
kwetsbaarheid.
o Draag- en veerkracht en je zelfbeeld hebben een belangrijke invloed op hoe je met
gebeurtenissen om gaat.
o Gevoel van controle <-> gevoel dat het buiten jezelf liegt en je er niet aan kan
veranderen.
• Differentiële blootstelling
o Hoe meer stressoren, hoe groter de kans op psychische ziekte
o Als MW op inspelen door rolconflicten aan te pakken, en levensgebeurtenissen aan
te pakken (bij ontslag helpen naar nieuwe duurzame tewerkstelling).
• Differentiële kwetsbaarheid
o Hoe meer mediatoren, hoe kleiner de kans op psychische ziekte
o Als MW vooral hierop inspelen, is meest evident: netwerk vergroten, zelf
probleemoplossende strategie helpen ontwikkelen.
→ Zelf in gelijke situatie hebben personen een verschillende kans.
→ Mogelijke verklaringen voor verschillen in distress.
8
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Amber2029. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,34. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
53068 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans