ACUTE ZORG
EHBP IN SPECIFIEKE SITUATIES
EERSTE HULP BIJ EEN SCHOKKENDE GEBEURTENIS
WAT IS EEN SCHOKKENDE GEBEURTENIS
Blootgesteld aan dood, ernstige verwondingen en/of seksueel geweld en hiervan psychische gevolgen
ondervindt
Vb. ongevallen, branden, overvallen
3 manieren
o Zelf meemaken
o Horen dat het een naaste is overkomen
o Intens blootgesteld worden (beroepsmatig)
Reageren= individueel verschillen
o Verdoofd gevoel; verward
o Niet goed beseffen (automatische piloot)
o Veel vragen
o Afschuw, angst, gespannen, boosheid, onmacht, verdriet, schaamte
o Positieve gevoelens: opluchting
o Herbeleving (vermijden van de situatie)
o Lichamelijke reacties
AH versneld
Verhoogde hartslag
Spierspanning
o Na verloop van tijd minder. Uitgesproken, geleidelijke aanpassing
o Vastlopen in het verwerkingsproces voortdurende
Negatieve gevoelens
Herbelevingen
Gespannen en waakzaamheid
Belemmering in het dagelijks functioneren
o Hoe ernstiger de gebeurtenis hoe groter de kans dat iemand vastloopt als hij zich probeert
aan te passen
o Een schokkende gebeurtenis kan bij mensen met een bepaalde kwetsbaarheid andere
ernstige psychische problemen veroorzaken, schokkende ervaring staat niet op de voorgrond
o Na verloop van tijd het leven te hervatten zonder professionele begeleiding, omgeving is
hierbij belangrijk
o Alert blijven voor iemand die problemen ondervindt bij de verwerking
HOE HELP JE IEMAND DIE EEN SCHOKKENDE GEBEURTENIS HEEFT MEEGEMAAKT
BEOORDELEN VAN DE SITUATIE
1
, Verandering in het denken
o Opdringerige gedachten/+ herinneringen aan de gebeurtenis
o Flashbacks
o Verwardheid
o Pieken
o Eigen gevoel of gedrag van anderen vreemd voelen/ onecht
o Ontkenning, ongeloof
o Problemen met geheugen en concentratie
Verandering in gevoelens
o Blijk geven van uitgesproken negatieve gevoelens
Gevoel van verbijstering
Zich angstig voelen
Machteloos
Neerslachtig en somber
Overdreven schuldig of waardeloos, zelfkritiek
Schaamte
Snel en vaak boos of geïrriteerd, woede
Achterdochtig opstellen, wantrouwig
Onzekerheid, veel vragen wat er gebeurt
o Onvoldoende positieve gevoelens
Minder zin hebben in en minder plezier beleven aan activiteiten
Geen energie hebben
o Vlakke gevoelens
Verandering in voorkomen en gedrag
o Vermijden herinneringen, gevoelens, gedachten
o Plots tranen, snikken, huilen
o Lichamelijke klachten
Verhoogde of verstoorde hartslag
Zweten, trillen
Ademhalingsproblemen
Spierspanning
Vermoeidheid
Duizeligheid, flauwvallen
Misselijkheid, maag- en darmklachten
Pijn in de borst, hoofdpijn
Koude rillingen of opwellingen van warmte
o Verandering in beweging
Meer of minder bewegen
o Slaapproblemen
Minder of onderbroken slapen
Nachtmerries
o Eetproblemen
Meer of minder eten
o Toename in gebruik van alcohol
o Minder presteren op school, werk
o Meer roekeloos gedrag vertonen
o Zich terugtrekken van familie, vrienden en sociale activiteiten
o Verbale of fysieke agressie
2
,BIJSTAAN EN ONDERSTEUNEN
Ga het gesprek aan
o Mijdt niet het gesprek
o Geef de persoon de kans om over zijn gevoelens en ervaringen te praten
o Gewoon zijn en luisteren
Voorzie tijd en ruimte om te praten
o Rustige omgeving
o Voldoende privacy
Blijf rustig
o Zelf rustig blijven
o Als je zelf in paniek raakt of boos wordt zal de persoon zich nog meer gaan stresseren
o Kalm blijven helpt om de persoon tot rust te brengen en schept vertrouwen
Erken de gebeurtenis en zag dat je bezorgd bent
o Op de hoogte van de gebeurtenis
o Toon medeleven
o Toon interesse en bereidheid
o Dwing nooit iemand om over de gebeurtenis te vertellen
o Vriendelijk
o Vb. ik heb gehoord dat je getuige bent geweest van een erg zwaar ongeval. Dat is heel erg
moeilijk. Ik wil er voor je zijn zo goed als ik kan en graag luisteren als je wil praten over
hetgeen je hebt meegemaakt
o Fout: je moet erover praten, anders zal je het nooit kunnen verwerken
Luister zonder te oordelen
o Luister geduldig en aandachtig
o Hou rekening met iedereen op zijn eigen manier omgaat met een schokkende gebeurtenis
o Oordeel niet over gedachten of gevoelens
o Minimaliseer niet
o Vermijd kritiek
o Parafraseer, herhaal
o Praat zelf niet te veel en laat voldoende ruimte voor stilte
o Vb. als ik het goed begrijp heb je voortdurend een gespannen gevoel sinds hetgeen gebeurd
is. Wil je hier meer over vertellen?
o Fout: waarom ben je langs daar gewandeld? Dat is toch vragen om problemen, was je niet
aan het opletten?
Bied steun en toon medeleven
o Laat gedachten en gevoelens beschrijven zoals hij dat wil
o Stel de persoon gerust
o Laat weten dat je er wil zijn voor hem
o Vb. het moet erg moeilijk zijn om die beelden telkens opnieuw te zien afspelen in je hoofd
o Fout: Ja maar, al bij al mag je blij zijn dat je nog leeft
Respecteer privacy maar beloof geen geheimhouding
o Niet verder vertellen zonder toestemming
o Uitzondering: de persoon schade aanricht aan zichzelf of anderen veiligheid primeert
Beperk advies maar zoek samen naar oplossingen
o Respecteer de manier waarop de persoon omgaat met de gebeurtenis
o Dring geen oplossingen aan maar zoek samen
3
, o Vb. iedereen verwerkt zoiets op zijn eigen manier. Neem je tijd en richt je op datgene dat
goed voor jou aanvoelt. Wat heeft je vorige keer geholpen toen je zo gestresseerd was
o Fout: als je er niet over praat, kan je het niet verwerken. Misschien moet je voorlopig maar
niet meer in een auto stappen
Bied praktische hulp aan maar begrens dit
o Vraag wat je kan doen of stel iets voor
o Zelf laten beslissen
o Niet opdringen
o Neem niet alles over
o Blijf de persoon aanmoedigen
Moedig hem aan over zijn gedachten en gevoelens te vertellen tegen mensen die dicht bij hem staan
o Nadat je een luisterend oor geboden hebt
Als de persoon niet meteen wil praten, respecteer dit dan
o Probeer niks op te dringen
o Zeg dat je later nog bereid bent om te luisteren en te praten
Blijf aanwezig
o Wees positief over de stappen die de persoon neemt
o De gebeurtenis krijgt plaats en een nieuwe betekenis in het verdere leven van de persoon
o Blijf in contact en steun op lange termijn
o Vb.: neem je tijd om het te verwerken. Ik vind dat je er zeer goed mee omgaat.
o Fout: het is toch al lang geleden. Het is tijd om het achter je te laten.
Blijf je rol als familielid, vriend, collega behouden
o Hou contact met de dagelijkse dingen
BIJSTAAN EN ONDERSTEUNEN ONMIDDELLIJK NA EEN SCHOKKENDE GEBEURTENIS
Zorg voor de veiligheid van jezelf, de persoon en anderen
o Veiligheid= belangrijk
o Rustige, veilige plek of verwijder gevaar
o Schakel de hulp in van anderen
o Bied fysieke eerst hulp als de persoon gewond is
Stel jezelf voor als je iemand helpt die je niet kent
o Stel jezelf voor
o Spreek de persoon aan met zijn naam
Zorg voor rust
o Rustig zijn is cruciaal
o Beweeg kalm en maak geen plotse bewegingen
Praat helder, zacht en duidelijk
o Korte en duidelijke taal
o Stemintonatie zacht en rustig
Luister zonder oordeel en bied steun
o Laat vrij vertellen en probeer zijn verhaal te begrijpen
o Erken zijn gevoelens en gedachten
o Toon medeleven
o Stel hem gerust dat zijn reacties normaal zijn
o Vb. ik begrijp dat je erg boos bent, he hebt heel wat meegemaakt
o Fout: je mag nog van geluk spreken. Het had veel erger kunnen zijn.
Geef eerlijke en correcte informatie
4
