Hoofdstuk 1: De weg naar het
gerechtelijk recht
1 De weg naar het gerechtelijk recht
1.1 Seinen en sollen
Seinen = hoe iets is, de louter feitelijke toestanden.
Sollen = hoe iets hoort te zijn. Het is een bevel/verbod, een bindend voorschrift waaraan de mens
zich moet houden en het heeft betrekking op de rechten.
Bijvoorbeeld: Men mag niet iemand vermoorden maar misschien was op het moment van de
feiten de moordenaar er niet bij met zijn gedachten. (zijn er bepaalde omstandigheden die het misdrijf
geen misdrijf meer maken)
Bijvoorbeeld: Jarne heeft niet zo een goede band hebt met zijn schoonmoeder en hij wil een
bloempot naar beneden gooien die recht op haar hoofd terechtkomt. Wetenschappers
vanuit het standpunt van “sein” zullen berekenen met welke snelheid en welke kracht hij die
bloempot naar beneden moet gooien. Terwijl vanuit het standpunt van “sollen” zal men
nagaan of het wel juridisch verantwoord/correct is om een bloempot op je schoonmoeder te
werpen.
Een regel = een bindend voorschrift waaraan de mens zich behoort te houden. Het kan een bevel of
een verbod zijn.
Regels worden gesteld door:
- Geweten = het gevoel van wat goed en wat kwaad is
Bijvoorbeeld: Jarne heeft een vriendin en is naar de Meifoor geweest met een ander meisje
en heeft daar samen oliebollen gegeten. Volgens zijn geweten mocht dit niet omdat hij een
vriendin heeft.
- Moraal = als het wel aannemelijk is in de maatschappij, is het wel toegelaten. Ze bepalen hoe
mensen zich moeten gedragen.
Bijvoorbeeld: Jarne is getrouwd maar papt ondertussen nog aan met 4 andere vrouwen en
dat is in de gemeente geweten. Is dit moraal aanvaardbaar.
- Geloof = de geloofsregels
Bijvoorbeeld: het geloof dat men na de dood naar de hemel of hel gaat.
Bijzondere categorie zijn de rechtsregels.
1
,1.2 Rechtsregels
De rechtsregels of wet sensu lato moeten aan 3 voorwaarden voldoen:
1 Betrekking op uiterlijke gedrag van de mensen in de maatschappij. Het gaat niet over je
intenties/gedachten
Bijvoorbeeld: Jarne denkt eraan om zijn buurman te voormoorden, deze gedachte
vormt nog geen rechtsregel, hierop kan hij niet gestraft worden.
2 Wordt in de maatschappij uitgevaardigd door een persoon/personen die gezag hebben over
degenen die aan die regel onderworpen zijn
3 Naleving van die regel kan door de gezaghebbende autoriteit of overheid worden
afgedwongen
Dit kan ook manu militari = met de hand van de militair. Als men zich niet aan de
regels houdt kan men verplicht worden ze na te komen zelfs a.d.h.v. de gewapende
wacht.
De wetgever maakt regels. Iemand die zich hier niet aan de regels houdt wordt terechtgesteld in de
rechtbank, dit is verplicht. Als deze persoon dit weigert dan moet men hem verplichten met bijstand
van een gerechtsdeurwaarder en eventueel politie.
Summum iusus summo maiore: hoe meer wetten we maken, hoe meer onheil het brengt.
1.3 Rechtstaat
Rechtstaat = een staat die geregeerd wordt door de regels van de wet, staat waarin de rechtsregels
altijd worden nageleefd. De wet mag nooit worden overtreden.
Patere legem quam ipse fecisti = respecteer de wet die jezelf gemaakt hebt.
The rule of law = de maatschappij wordt niet geregeld door persoonlijke voorkeur van de
gezaghebber maar door een geheel van onderling consistente rationele wetten waaraan de machten
en de wetgever aan onderworpen zijn.
- Wetten die strijdig zijn met de wetten van het Europees Hof worden in feite “nietig”
verklaard.
- Democratische rechtstaat = de rechtstaat respecteert de democratie. Het is de democratie
die de regels maakt maar de democratie moet de rechtstaat respecteren
2
, - De wet wordt gemaakt door verkozen in de democratie. De rechtstaat is belangrijker dan
democratie maar in feite zijn ze even belangrijk (het is de democratie die de regels
oplegt/maakt.)
- Een meerderheid binnen de democratie kan de rechtstaat niet afschaffen.
Democratie = staat waarin de volksvertegenwoordigers verkozen worden door het volk aan de hand
van verkiezingen
- Heeft betrekking op de bron van de wet, hoe de wetgeving tot stand is gekomen
- Verwijst naar de formele aard van de wetgeving
1.3.1 Principes van rechtstatelijke wet en rechtstaat
DE WET
- Moet gelden voor iedereen maar iedere wet is een uitzondering op het gelijkheidsprincipe.
- Neutraal: onpartijdig en onpersoonlijk
- Er mogen geen wetten gemaakt worden naar concrete omstandigheden of personen
Bijvoorbeeld: men mag geen wet maken die de verjaring van de zaak Dutroux
opschort.
SCHEIDING DER MACHTEN (Montesquieu)
Pour arrêter le pouvoir il faut que le pouvoir arrète le pouvoir. Geen van de drie machten mag op
elkaars grondgebied komen. De minister van Justitie mag zich dus niet bemoeien met een vonnis die
een rechter uitspreekt.
Het subjectief recht is de aanspraak die een persoon in een bepaalde situatie aan een objectieve
rechtsregel ontleent.
WETGEVENDE MACHT
Regels gelden voor iedereen, onpartijdig en onpersoonlijk.
DE UITVOERENDE MACHT
Heeft een invloed. Dit is de regering (de ministers en de koning) en zij maken uitvoeringsbesluiten op
om wette te kunnen uitvoeren.
Bijvoorbeeld: in een bepaalde regering komen de groenen aan de macht, ze verkiezen een
wetstelsel omtrent milieu. Het wetstelsel is nog niet afgerond op het moment er een nieuwe
partij aan de macht komen; de blauwen. Die willen deze wet niet uitvoeren en zullen het ook niet
uitvoeren.
3
, DE ONAFHANKELIJKE RECHTERLIJKE MACHT
Een onafhankelijke rechter heeft alle macht in het dossier dat aan hem wordt voorgelegd. De rechter
zal in de concrete zaak de wet toepassen en zal in die concrete zaak oordelen.
Hij kan enkel binnen die concrete zaak oordelen. Hij is totaal onafhankelijk en onpartijdig in zijn
oordeel van de zaak, niemand kan hierin tussenkomen. Daarnaast mag de rechter geen algemene
regel uitspreken (art.6 Ger.W). Hij mag dus nooit een eigen algemene regel maken. Als hij dit wel doet
dan mag men zijn beslissing casseren.
De rechterlijke macht is volledig onafhankelijk. Ze moeten zich niet verantwoorden over de inhoud
van hun arresten.
Brandbluswetgeving = een wet die gemaakt wordt om een bepaalde zaak te redden die op verjaring
stond.
De rechter zal recht doen = hij zal de algemene wet toepassen op de concrete aanspraak die aan zijn
beoordeling wordt onderworpen.
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur EstéeG. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €11,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
