Eline Bunnik
Psychopathologie en psychiatrie deel 2
P0W61a – AJ 2021-2022
1 Multilevel – multifactoriële etiopathogenese
Examen: 20 mp vragen, met giscorrectie. Vooral de terminologie goed kennen, complexe namen van
bv genen niet. Figuren die info geven over onderzoeken moeten we niet kennen, MAAR wel de uitleg
(dus gewoon niet de figuur moeten kunnen reproduceren).
Samenvatting van hoe we moeten kijken naar
kinderen en jongeren met problemen.
Transactioneel model over de tijd.
Bepaalde jongeren stellen bepaalde
gedragingen en hierin heb je veel individuele
verschillen. De vraag is dan hoe dit komt?
- genetische opbouw: wij hebben allemaal
een unieke DNA sequentie en hierin zitten
talenten en beperkingen die voor iedereen
anders.
- de genetische opbouw vertaalt zich ook
ergens in ons lichaam: zoals spierkracht of
lenigheid
- we hebben dan ook lichamelijke vertalingen
als het gaat over mentale veerkracht,
psychische coping en dergelijke → deze gaan
voor een stuk meebepalen of we later in de
problemen komen en op welke manier
- we bevinden ons ook in een omgeving (zit
alles in wat we meemaken). Hier zitten ook
biologische fenomenen in zoals wat we eten.
Deze omgeving bepaald ook mee wie we kan
zijn en deze gaan voortdurend in interactie
treden met wat we meemaken.
Mentaal welzijn: het grootste deel van de
veratling van de genetica zit in onze hersenen
(maar ook niet alles, er zijn delen van ons
stress-systeem dat ergens anders in ons
lichaam zit)
1
, Eline Bunnik
1.1 Ontwikkeling: transactionaliteit
Gen-omgevingssamenspel doorheen de tijd
o In transactie hebben we een voortdurende uitwisseling tussen wie het kind in
wording is met zijn specifieke voorbeschiktheid en zijn omgeving.
Zo kunnen we elk ontwikkelingsdomein gaan bestuderen. Alle functies waar we als persoon
beroep op kunnen doen voor ons mentaal welzijn, zijn hier mee afhankelijk van.
Belangrijk om te onthouden dat de kinderen en jongeren nog in ontwikkeling zijn dus als we
werken met kinderen en jongerne werken we in het hier en nu! Volwassenen zijn vaak bezig met
verwerken van dingen van vroeger dus kijken terug.
FYSIEKE ONTWIKKELING
o Lichamelijke ontwikkeling
o Bewegingsstelsel
o Voortplantingssysteem
o Hersenontwikkeling
o Stressverwerkingssysteem
o Autonoom zenuwstelsel
FUNCTIONELE ONTWIKKELING
o Motoriek
o Sexualiteitsbeleving
o Cognitie & communicatie
o Emotieregulatie
o Sociale relatievorming
o Persoonlijkheid / identiteit
o Moraliteit
=> ANDERE MOGELIJKHEDEN OP ANDERE LEEFTIJDEN
1.2 Kinder- en jeugdpsychiatrische beelden
DSM is een classificatiesysteem, maar de beschrijvingen hebben wel hun waarde → want via deze
beschrijvingen komt de wetenschap tot stand. Oftewel doen we dit op een dimensionele manier (alle
variaties in de bevolking en hoe komt het dat deze er zijn) of we kunnen er classificerend naar kijken
dus een bundeling van mensne die het meest problemen hebben met een klinisch beeld en gaan
daar kijken waar ze verschillend zijn van andere mensen en hoe kunnen we dit begrijpen.
“Dis”functionele ontwikkeling: functionele ontwikkeling in disbalans met verwachtingen,
waardoor problemen optreden
Elke problematiek is MULTILEVEL – MULTIFACTORIEEL – veel niveaus waar we op kunnen
kijken. DUS nooit 100% genetisch in de psychiatrie.
We kijken dus naar dit soort processen:
2
, Eline Bunnik
o Genetische varianten
o Gen-omgevingsinteracties en –correlaties
o Neuro-anatomische / neurofysiologische / neuro- endocrinologische /
neurotransmissie – varianten
o Stressverwerkingsproblemen
o Biologische omgevingsimpact (voeding, verontreiniging, ACEs (Adverse Childhood
Experiences), stress (studie, sociaal, familiaal) en bedreiging, …)
o Negatieve leereffecten (opvoeding, leeftijdsgenoten, sociale media, …)
Problematieken in de DSM lijken zwart – wit (bv hij heeft ADHD), maar bijna alle psychiatrische
beelden hebben een dimensionele verdeling in de bevolking.
Kunnen categoriaal of uiterste van een continuüm (dimensionaal) zijn
Dimensionale distributie kan nog steeds een
“taxon” herbergen
o In de dimensionaliteit kan het ook zo zijn
dat er twee volledig andere groepen onder
zitten die zich dan ook volledig anders
gedragen
o Mensen kunnen categoriaal afwijkende
kenmerken hebben dan de rest van de
bevolking
o Tweede foto: de rode en groene halfweg gedragen zich dimensioneel hetzelfde maar
toch vertoont de ene die kenmerken van een categorieel anders onderliggend proces
o BV je kan klein of groot zijn, maar als je heel groot bent kom je wel op bepaalde
vlakken in moeilijkheden (dan moeten er aanpassingen in je omgeving gebeuren
zoals grotere deuren). Dit zijn ook categoriale aanpassingen voor iemand die aan het
uiteinde van de dimensie zit.
Curve: een paar mensen die alle symptomen hebben en veel mensen die 3-4 symptomen
hebben
o Waarom focussen we dan op de extremen? Soms moet je ja-nee beslissingen nemen
o Bv medicatie; je kan niet zeggen dat je halfweg zit met symptomen en daarom halve
medicatie geven DUS de beslissing om met therapie te starten is altijd ja nee
o Dus ookal bestudeer je een dimensie, je zal altijd ja/nee beslissingen moeten nemen
(en die beslissingen zijn niet dimensioneel en moeten we dus afkapmomenten
inlassen)
2 Psychopathologie en Psychiatrie Deel II
Kinder- en jeugdpsychiatrische beelden vanuit ontwikkelingspsychopathologisch perspectief
Met nadruk op
o genetische & neurobiologische factoren
o gen-omgevingssamenspel over de tijd
o medisch-psychiatrische aspecten van behandeling
o transdiagnostische processen
OMDAT: andere OPO’s inzoomen op niet-biologische risicofactoren, diagnostiek en
psychotherapeutische invalshoeken voor behandeling
2.1 Ontwikkelingspsychopathologie & Kinderpsychiatrie
Deel 1
o Internaliserend
o Externaliserend
o Biologische risicofactoren
3
, Eline Bunnik
Deel 2 - PB
o Emotieregulatie
o …
Deel 2 – MD
o Tics & Tourette
o Gedragsstoornissen
o Eet- en somatisch-symptoomstoornissen
o Stress & trauma
o Angst- en stemmingsstoornissen (HS)
o Obsessief-compulsieve stoornis
o (Eerste) psychose
o …
2.2 Over stoornissen
Disorder (in medische terminologie) = verschillende definities:
o a disturbance of normal functioning of the mind or body
▪ het gaat gewoon over een verstoring in het gewone functioneren van
lichaam en geest
o a set of problems, which result in causing significant difficulty, distress, impairment
and/or suffering in a person's daily life
o may be caused by genetic factors, disease, or ‘trauma’
Disorder ≠ Disease
Disease = a particular distinctive process in the body with a specific cause, symptoms and
course
Ziekte kan leiden tot stoornissen, stoornissen kunnen leiden tot ziekte, maar ze vallen niet
samen
3 Gedrags”stoornissen”
(neuro)biologische aspecten
Casus 1: Kenny 17j
Opgepakt door de politie (schulden bij verschillende banken, leningen aan dealers)
Aangesloten bij hooliganclub en deelname aan bosgevechten
Thuis al jarenlang in ruzie, hebben het opgegeven
Lijkt niet uit fouten te leren…
Schoolverzuim, vechtpartijen, geschorst (BUSO)
Opvliegend, op spoed na kort en klein slagen van zijn kamer
Casus 2: Geoffrey 10j
Verblijft in een voorziening van jongerenwelzijn
Thuissituatie is te onveilig
o Vader is chronisch werkloos, alcoholmisbruik en gewelddadig
o Moeder is onmachtig, chronisch vermoeid
Explosief, vechtersbaasje, pesterijen
Klein hartje, maar wantrouwig
Spreekt recent over suïcide
Residentie haakt af…
Casus 3: Evert 14j
Door jeugdrechter verwezen naar GI De Grubbe
Recidiverend contact met de politie
o Chanteert andere jongeren
o Dwingt meisjes tot seksueel contact
Weet te charmeren
4
