Bouwwetenschappen en
Materiaalleer
SAMENVATTING BOEK: BOUWSTENEN, DOOR
KATHLEEN VERLÉE
,Hoofdstuk 1: Cement
1. Geschiedenis van cement
- Cement : afgeleid van de Latijnse term ceamentum (mortel of bindmiddel van metselwerk).
Vandaag, verwijst het naar hydraulische bindmiddelen (verharden als ze in contact komen
met water).
- Grieken : eerste bouwers die kalk maakten door het bakken van kalksteen. Romeinen
verbeteren dit waardoor hydraulisch bindmiddel ontstond ( tussenvorm van kalk en
cement). Hierdoor konden grote constructies gebouwd worden, waarvan sommige 20
eeuwen intact bleven.
- 18de eeuw : voor het eerst hydraulische kalk geproduceerd (dicht bij modern cement).
- 1817 : Fransman Louis Vicat ontdekt chemische principes van cement en bepaald
fabricageregels voor hydraulisch cement. Vader van het moderne cement.
- 1824 : Engelsman Joseph Aspdin neemt patent op portlandcement ( branden van kalksteen
en klei in steenkoolovens). Gaf het de handelsnaam Portland door gelijkenissen met
tuursteen van Portland.
- Einde 19de eeuw : modern beton op basis van portlandcement op grote schaal in
bouwindustrie. Tot vandaag veelgebruikt in cementindustrie.
2. Definitie van cement
Cement is een zeer fijn mineraal poeder dat als hydraulisch bindmiddel wordt gebruikt.
- Bindmiddel omdat het samen met water een pasta vormt die verse granulaten doet
samenkitten tot mortel of beton.
- Hydraulisch bindmiddel omdat het zal uitharden na contact met water, door
hydratatiereacties en processen.
- Zo ontstaat cementsteen, met grote mechanische sterkte die niet meer terug oplost
in water.
3. Toepassingen van cement
Meerdere toepassingen (figuur 1.1, pg 26) :
• Uitvoeringen van funderingen en verhardingen
• Uitvoeren van structuren (gewapend beton)
• Maken van mortel ( metselmortel, voegmortel, buitenpleisters)
4. Bestanddelen van cement
Een cement bestaat altijd uit een portlandcementklinker eventueel aangevuld met een van
de hoofdbestandsdelen. Mate van aanvulling varieert naar gelang van het soort cement.
Bestanddeel Samengevat Samengevat
Portlandklinker Basisbestanddeel van K
cement. Geproduceerd uit
kalk en kalksteen.
Hoogovenslak Restproduct van S
, staalindustrie.
Puzzolaan bestanddeel Natuurlijke en kunstmatige V of W
puzzolaan : V : silicium houdend
Natuurlijke vlieggas
puzzolaan W : calcium houdend
Kunstmatige vliegas
puzzolaan : vliegglas D
en silica fume
Kalksteen Natuursteen of CaCO3 L of LL
5. Fabricatie van cement
Voor cement worden bestanddelen vermengd, gedoseerd en vermaalt tot gewenste fijnheid.
Zo verkrijgt men een kant-en-klaarpoeder dat voldoet aan de eisen van cementnorm.
6. Indeling van cement
Verschillende types met subtypes en weer een sub onderverdeling in druktesterkteklassen.
7. Verschil tussen cement, mortel, specie en beton
Begrippen worden vaak verkeerd gebruikt, namelijk als synoniemen. Het zijn afzonderlijke
mengsels.
Cementlijn of cementpasta is een mangesle die bestaat uit cement en water.
Mortel is een homogeen mengsel van cement, zand en water. Mortel wordt gebruikt als bij
metselwerk, bepleistering en dekvloeren.
Beton is een homogeen mengsel van cement, granulaten, zand en water, en is een
bouwmateriaal dat stortklaar of als gefabriceerd product kan worden geleverd. In de nog
plastische fase spreken we van betonspecie. Beton wordt in plastische vorm op de
bouwplaats afgeleverd. Als het vrhard is, spreken we van beton.
8. Kwaliteitsgarantie van cement
Door kwaliteitsgarantie is men zeker van de kwaliteit van het product, wat van belang is bij
cement.
Cementen die in Belgie worden geproduceerd voldoen aan de Europese norm NBN EN 197-1.
Een door de overheid erkende organisatie reikt een certificaat uit met CE-Markering. Een
stap verder is, dat men kan gekozen worden voor een BENOR-Merk. Een vrijwillig merk dat
verhoogde controles garandeert en waarbij men een constante samenstelling verkrijgt.
9. Cement voor verschillende toepassingen
Wat het best passende cement is, hangt af van de omgevingsfactoren. Vooral afhankelijk van
de toepassing en omgevingstemperatuur.
Funderingen: Courant CEM II/B-M 32,5 N
, Verhardingen in beton: Courant CEM II/B-M 32,5 N
Dekvloeren (‘de chape’): Courant CEM II/ B-M 32, 5 N
Elementen in gewapend beton: Courant CEM I 52, 5 N
Metselmortel: Courant CEM II/B-M 32, 5 N
Voegmortel: Courant: CEMI 52, 5 N
Vloertegels plaatsen Courant CEM II/B-M 32, 5 N
10. Duurzaamheid van Cement
Momenteel al cementzakken op de markt die de hoeveelheid afval en stof verminderen
doordat men de zakken direct, met zak, in de betonmixer kunnen worden gegooid.
Grootste bijdrage van CO2 is door portlandklinker (K). Cement- en betonindustrie proberen
om naast reductie, ook fossiele brandstoffen en portlandklinker gedeeltelijk of volledig te
vervangen.
Hoofdstuk 2: Beton
1. Definitie van Beton
Beton is een verhard mengsel van cement, grof toeslagmateriaal (grind) en fijn
toeslagmateriaal (zand) en water. Verder kunnen vulstoffen en hulpstoffen zijn toegevoegd.
Bij de volumedelen van grind, zand en water wordt de verhouding 3:2:1 aangehouden. Dus
voor elk deel cement, dubbel zoveel zand en driedubbel aantal grind. (figuur 2.2)
2. Toepassing van Beton
Bij infrastructuurweken: bruggen en tunnels, waterzuivering, bestrating en de
openbare weg.
Bij gebouwen: funderingen (grote krachten opgenomen), voor constructieve
doeleinden wordt staal in beton verwerkt, ruwbouw, wanden, vloeren.
Geprefabriceerde betonelementen: kelders en regenwaterputten, wanden, holle
vloerelementen, breedplaatvloeren.
Geprefabriceerde voorgespannen betonnen balken toegepast als draagstructuur in
woningbouw, alternatief voor stalen I-liggers.
Geprefabriceerde gewapende betonnen balken voor het overspannen van deur- of
raamopeningen.
Afwerking en binneninrichting
3. Bestanddelen van beton
Elk van de bestanddelen draagt vanwege de afzonderlijke eigenschappen iets bij aan het
uiteindelijke resultaat van beton.
Toeslagmaterialen zijn materialen die samen met cementlijm (water en cement) het
uiteindelijke beton vormen.
Cement ‘lijmt’ grind aan elkaar. Term ‘toeslagmateriaal’ veronderstelt dat het materiaal zelf
niet deelneemt aan de reactie. Meestal steeachtige materialen (zand en grind). De grootste