DIAGNOSTIEK EN
INTERVENTIES IN DE
ORTHOPEDAGOGISCHE
HULPVERLENING
Grondslagen
HANNE BOONS
2021-2022
,1 Introductiecollege
1.1 Opbouw van het opleidingsonderdeel
1.1.1 Modellen
• De studenten weten waarom het belangrijk is om in orthopedagogische diagnostiek en
interventies op een wetenschappelijk verantwoorde en systematische manier te werk te
gaan.
• De studenten kennen principes en modellen van diagnostische besluitvorming/de
interventiecyclus en kunnen deze toepassen en kritisch bespreken.
• De studenten kennen de effectladder als kader om de beschikbare evidentie met betrekking
tot interventies in te schatten en kunnen deze toepassen en kritisch bespreken
1.1.2 Methodieken
• De studenten kennen algemene methoden in orthopedagogische diagnostiek en interventies
en kunnen deze toepassen en kritisch bespreken.
1.1.3 Domeinen
• De studenten kunnen prototypische orthopedagogische vraagstellingen analyseren op het
niveau van het individu en zijn of haar omgeving.
• De studenten kunnen prototypische orthopedagogische interventies op het niveau van het
individu en zijn of haar omgeving selecteren.
1.1.4 Visies
• De studenten kennen belangrijke actuele visies op orthopedagogische diagnostiek en
interventies en kunnen vanuit deze visies reflecteren op orthopedagogische diagnostiek en
interventies.
• Zelfstudie
1.2 Lesmateriaal
• Slides + nota’s
• Handboeken
o Bosmans, G., Bijttebier, P., Noens, I., & Claes, L. (Red.). Diagnostiek bij kinderen,
jongeren en gezinnen. Leuven: Acco. Delen 1 + 2 + 3 + 4.
1
, o De Bruyn, E., Ruijssenaars, A., Pameijer, N., & Van Aarle, E. (Red.). De diagnostische
cyclus: Een praktijkleer. Den Haag: Acco.
• Reader
o Modellen (Interventiecyclus): pdf op Toledo + kopies via Cudi (binnenkort)
• Leerstof op Toledo
o Papers
o Visie-fiches (vanaf 5/10/2020)
o Integratie-oefeningen
1.3 Terminologie
1.3.1 Diagnostiek
• Diagnostiek is het proces van de verzameling, ordening en verwerking van de beschikbare
relevante gegevens vanuit de hulp- of zorgvraag van een natuurlijke persoon ten behoeve
van de zorg.
(decreet van 21 juni 2013, beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin)
• Handelingsgerichte diagnostiek is een cyclisch zoek- en beslissingsproces van het centrum
waarbij informatie over het individu en zijn omgeving wordt verzameld, geïntegreerd en
afgewogen met als doel de problemen, de onderwijsnoden of de hulpvragen te objectiveren,
te analyseren en te verklaren met het oog op adequate advisering voor het handelen. Voor
de analyse wordt gebruikgemaakt van wetenschappelijk verantwoorde methoden, en als die
voorhanden zijn, van vastgelegde standaarden.
(decreet van 27 april 2018, leerlingbegeleiding in het basisonderwijs)
• Essentiële kenmerken van diagnostiek:
o Hulp- of zorgvraag als uitgangspunt
▪ Vertrekpunt van diagnostiek zou altijd de hulpvraag als uitgangspunt moeten
hebben
▪ Niet enkel de klinische setting maar ook onderwijs krijgt een plaats
o Analyse (procesmatig)
▪ Methodische en systematisch te werk gaan
▪ Stap voor stap zorgvraag begrijpen
o Finaliteit is zorg waarmaken
▪ Zorg waarmaken
▪ Zicht hebben over wat er precies aan de hand is
1.3.1.1 … en aanverwanten
• (Psychologische) assessment is een cyclisch besluitvormingsproces waarbij een diagnostische
vraag gedefinieerd wordt en hypotheses geformuleerd en getest worden op basis van
verzamelde informatie om zo te komen tot een integratief beeld en indicatiestelling.
(Witteman, van der Heijden, & Claes, 2018)
o Onderscheid tussen assessment en diagnostiek:
▪ artificieel van aard
▪ maar context/specificiteit van belang bv. Jobassessment
• vooral klinische vragen en onderwijsvragen centraal stellen
▪ specificatie toegevoegd aan assessment
• Bij classificatie wordt er gezocht naar het algemene beeld en wordt een persoon op basis van
overeenkomsten met anderen beoordeeld en ingedeeld aan de hand van een bepaald
systeem.
(Kwaliteitscentrum Diagnostiek, 2020)
2
, o Onderscheid tussen classificatie en diagnostiek:
▪ classificatie is louter beschrijvend
▪ diagnostiek wil beschrijven, verklaren en/of indiceren
• ook beschrijven maar wil ook verklaren en indiceren wat een goede
vervolgaanpak zou zijn
• classificatie is onderdeel van diagnostiek
▪ bv. problemen met aandacht erbij te houden, kan moeilijk stil zitten → in de
DSM kijken naar ADHD
1.3.2 Interventies
• Interveniëren. Tussenkomen, bemiddelen.
(Van Dale, 2020)
• Interveniëren is op een systematische manier in een professionele context een duurzame
verandering trachten te bewerkstelligen waardoor problemen van personen in ernst,
frequentie of omvang verminderen of waardoor problemen hanteerbaar worden voor
personen.
(Maes, 2012)
o Het methodische zit hier weer in
o Modellen nodig om stapsgewijs verder te gaan
o Finaliteit: soms kunnen we een psychische aandoening niet genezen dus dan moeten
we de persoon leren omgaan met de aandoening
1.3.2.1 De orthopedagogische interventie
• De orthopedagogische interventie is gericht op verandering
o het voorkomen, verminderen of oplossen van problemen in opvoeding en
begeleiding
o het weer op gang brengen van een vastgelopen dialoog
o het realiseren van veranderingen die bijdragen aan een betere levenskwaliteit van de
betrokkenen
• De opvoedings- of begeleidingscontext is het kader voor de interventie
o interventies betreffen alle bij de pedagogische context betrokken personen
o interventies betreffen het in grotere systemen ingebedde cliëntsysteem
o opvoedingscontext kan heel breed gaan: leefgroep, leerkracht, gezin, institutie
(Maes, 2012)
1.3.2.2 … en aanverwanten
• Een behandeling is een doelgerichte interventie gericht op enerzijds het genezen van een
aandoening, anderzijds het bestrijden van (verergering van) symptomen van de aandoening
en het leren omgaan met (de gevolgen van) de aandoening.
Zorginstituut Nederland
o Therapie wordt hierbij gezien als een specifieke vorm van een behandeling
(gedefinieerd op basis van het doel of onderliggend theoretisch kader).
▪ Therapie is onderdeel van de behandeling
o De term training benadrukt dat de behandeling (adequaat gebruik van) één of
meerdere vaardigheden adequaat wil aanleren/versterken.
▪ Nog specifieker dan therapie
3
