LES 1: I à EXAMENVRAGEN
A VRAGEN
Wie of wat zijn en wat is de betekenis van:
Begrip/ data/ definitie Uitleg -kort en bondig
Apollo (god) • Één van de belangrijkste godheden uit de Griekse mythologie
• God van de zon/ licht
• Van alle Goden was zijn eredienst het wijdst verspreid onder het Griekse
volk en genoot het hoogste aanzien.
• In de zogenaamde Apollo-tempel van Delphi gaf de priesteres Pythia
woorden van Apollo door. Apollo zou het orakel van Delphi hebben veroverd
door de draak Python te verslaan. Het orakel in Delphi was het belangrijkste
orakel van Griekenland.
11 september 2001 • 9/11
• Een viertal terroristische aanslagen die op de ochtend van dinsdag 11
september 2001 door middel van gekaapte passagiersvliegtuigen in het
nooroosten van de Verenigde Staten werden uitgevoerd. De Saoedi-
Arabische multimiljonair Osama bin Laden en zijn terreurorganisatie Al
Qaida worden voor deze aanslagen verantwoordelijk gehouden.
• 2 vliegtuigen boren zich door de Twin Towers van het World Trade Center in
New York. 3de vliegtuig in het Pentagon en een 4de storte neer in de buurt
van Shanksville.
Abortuswet • Wettelijk geregeld in 1990
à Abortus is in België toegestaan onder bepaalde
omstandigheden tot twaalf weken na de bevruchting of bij
zware gevallen.
• Koning Boudewijn weigerde om de abortuswet te bekrachtigen. Hij bevond
zich in de ‘feitelijke onmogelijkheid om te regeren” en werd voor 36uur van
zijn functie ‘ontheven’.
Albert I • Derde Konign der Belgen van 1909 tot 1934
(20ste eeuw) • Albert I was koning tijdens WO I en bleef de gehele oorlog bij zijn soldaten
in de buurt van de loopgraven.
Amerikaanse burgeroorlog • Was een vier jaar durend conflict van 1861 tot 1865 in de Verenigde Staten
(midden 19de eeuw) tussen de Noordelijke Staten (de Unie) en de Zuidelijke Staten (de
Confederatie)
• Eindigde in een overwinning voor de Unie waardoor de afschaffing van de
slavernij werd ingebracht.
Anuna De Wever • Belgische klimaat activiste, ze riep verschillende schilieren via sociale media
op om in Brussel te demonstreren voor het klimaat. “spijbelen voor het
klimaat”.
Bril • Werd uitgevonden in 1285
(einde 13de eeuw) • Kennis verzamelen, lezen en observeren, niet langer het privilege van jonge
mensen. 1 van de eerste brillen is te zien op een schilderij van Jan van
Eyck, de Madonna met kanunnik Joris van der Paele.
• Het is een optisch instrument dat voor de ogen gedragen wordt en de
amatropie (refractiefout) van het oog compenseert, waardoor de drager
scherper ziet.
1
,Buskruit • = een explosief mengels dat gebruikt wordt om projectielen af te schieten.
(19de eeuw) • Het maakte een einde aan de riddertijd of de Middeleeuwen omdat ridders
hun fuctie verloren, daarmee begon de Renaissance.
• Door de uitvinding van het buskruit werd de slagkracht van de
aanvalswapens flink groter zodat dikke stenen muren en traditionele
verdedingsmethoden steeds minder effectief bleken tegen een dorgedreven
belegering.
• 1832: Slag van het Beverhoutsveld,werd voor de eerste keer buskruit met
succes toegepast.
Bottinekes • = een intervetiegroep van de Antwerpse politie die ingrijpt bij crisissituaties.
Het BBT wordt voornamelijk ingezet binnen de poltiezone Antwerpen en in
bepaalde gevallen in de lokale politiezones in de regio Antwerpen. Het is
een soort lokale variant van de speciale eenheid (CGSU) van de federale
politie.
• Semira Adamu, de pijnlijke interventie van het Bijzonder Bijstandsteam
(BBT), bijgenaamd de Bottinikes, die de dood van Jonathan Jacob op hun
geweten hebben.
Bouwewijn • 1990-1993: was de 6de Koning van Belgie (met prins Karel ingebrepen) die
(einde 20ste eeuw) nogal in het licht kwam door de abortuswet die hij weigerde te bekrachtigen
op 3 april 1990 wegens zijn katholiek karakter.
• Hij verzocht vervolgens de regering om een rechtsgeldige oplossing aan te
brengen voor dit probleem. Eerste minister Wilfried Martens redeneerde
vervolgens dat de koning zich in de "feitelijke onmogelijkheid om te regeren"
bevond, zodat in Raad verenigde Ministers, conform de Belgische
Grondwet, de wet zelf kon ondertekenen. Hiervoor werd Boudewijn voor 36
uur van zijn functie 'ontheven'. Deze affaire wordt soms aangeduid als
de mini-koningskwestie, een verwijzing naar de Koningskwestie.
• Na rellen in Leopoldstad in januari 1959 besloot België Congo snel
te dekoloniseren, in de lijn van het versneld onafhankelijk verklaren van
Engelse en Franse kolonies.
Burgerwacht • Voorlopig bewind roept Belgische onafhankelijkheid uit (1830): oprichting
(midden 19de eeuw) van de burgerwacht.
• Bestond uit mannen tss 21 en 50 jaar (vooral jonge vrijwilligers)
• Een burgerwacht is een uit gewone burgers samengestelde groep die (al
dan niet met instemming van de overheid en al dan niet gewapend en
geüniformeerd) de openbare orde en veiligheid handhaafd, plunderingen
verhinderen, behoud van eigendom, …
• Na 1831 wordt burgerwacht overbodig en te duur, dan ontstaat ook de
Belgische staatsveiligheid.
• Het is in die context dat de Liberale regering van Charles Rogier de sinds
1831 in slaap gedommelde Burgerwacht nieuw leven inblaast in 1848 en
hen op zondagmorgen (tot ongenoegen van de kerk) laat oefenen. Dat leidt
echter niet tot militaire expertise noch tot discipline onder deze bewapende
mannen. De bevolking noemt hen een 'operetteleger’ en sommige van hun
interventies lopen uit de hand.
Charles Darwin • Hij was een Engelse autodidact op gebied van natuurlijke historie, biolgie en
(19de eeuw) geologie. (1802-1882)
• Darwin ontleent zijn roem aan zijn theorie dat evolutie van soorten wordt
gedreven door natuurlijke selectie. Die theorie stelde hij op door zijn
onderzoeksreizen naar Zuid-Amerika/ Australië/ Zuid-Afrika waar hij dieren,
planten, fossielen en geologie bestudeerde.
• Evolutieleer botst met de kerk
• Darwins evolutietheorie vormt tegenwoordig, samen met de erfelijkheidsleer
van Mendel, de basis van alle biologische theorieën.
2
,Charlotte corday • Ze vermoordde op 13 juli 1793 revolutionair, links-extreme politicus en
journalist Jean-Paul Marat in zijn bad. Marat op zijn beurt wordt
medeverantwoordelijk geacht voor de vervolging van en moord op
duizenden vermeende tegenstanders van de Franse Revolutie.
• Ze werd geëxecuteerd onder de guillotine.
Collaboratie • = een concept dat plaatvond in WO II onder het bewind van Koning Leopold
III. Tijdens de oorlog had je mensen die meededen met de nazi en ook
joden opspoorden, dit waren de collaborateurs.
• Leopold III, zond persoonijk een brief uit naar de Duitse opperbevel waarin
hij de overgave van zijn leger betekende en zo de hele terugtocht in gevaar
bracht.
• Andere gebeurtenissen plaatsen Leopold in een nog slechter daglicht. Zo is
er ook de ontmoeting tussen Leopold en Hitler te Berchtesgaden eind 1940.
• Ook hertrouwt Leopold in 1941 met Lilian Baels, iets dat vooal bij de
conservatieve bevolking in slechte aard valt.
• Leopold blijft overigens vasthouden aan de neutraliteit van België en weigert
de internationale verbintenissen van de regering te erkennen.
• = samenwerken met de vijand
Delfine Boël • Boël claimt een buitengerechtelijke dochter te zijn van de voormalige koning
Albert II van België. Albert heeft ht vaderschap erkend nog ontkend. Albert II
moet nu onder dwangsom DNA afstaan om dit te bevestigen of te
ontkrachtigen.
• Ze is een Belgische kunstenares. In haar werken, meestal uitgevoerd in
papier-maché, verwerkt ze persoonlijke thema’s.
Elvis Presley • Hij was een Amerikaanse zanger en acteur. Hij stierf in 1977.
(eind 20ste eeuw) • Hij wordt ook vaak The King of Rock and Roll of kortweg The King genoemd
en geldt als één van e meest signifiatne culturele iconen van de 20ste eeuw.
Friedrich Nietzsche • Was een beroemde en invloedrijke Duitse filosoof en dichter.
• Zijn kennisleer is perspectivistisch, er is volgens hem geen vaststaande
objectieve waarheid. Het perspectief is alleen tijdelijk waar voor diegene die
het perspectief ontworpen heeft.
Gabrielle Petit • Eerste vrouw die een standbeeld krijgt in België
(20ste eeuw) • Doodgeschoten voor een Duits vuurpeleton in 1916
• Was een Belgisch verzetheldin en spionne uit de Eerste Wereldoorlog, ze
werd opgesloten in de gevangenis van Sint-Gilles. Rond haar dood voor het
vuurpeloton werd een nationale cultus gecreeërd.
Herbert George Wells • Was een Brits schrijver, die bekend was voor zijn sciencefictionverhalen en
-romans. In het bijzonder The War of the Worlds (oorlog der werelden), The
Invisible Man (de onzichtbare man) en The Time Machine (de tijdsmachine)
Howard Koch • Amerikaanse screenwriter en toneelregiseur (1901-1995)
(20ste eeuw) • Werd verbannen uit Hollywood in 1950, omdat hij te communistisch was
Orson Welles • Amerikaanse film- en toneelregiseur, acteur en scenarioschrijver die
wereldberoemd iwerd in 1938 door de radio—uitzending van The War of
The Worlds. Hiermee liet hij de wereld weten wat er fout kan lopen als men
te goedgelovig is en onbetrouwbare info voor waar aanneemt.
(grote paniek in USA, menden dachten dat marsmannetjes echt bestonden)
3
, Jean-Paul Marat • Was een in Zwitserland geboren fysicus, arts, sociaal filosoof, politicus,
(einde 18de eeuw) vrijmetselaar en journalist ten tijde van de Franse Revolutie. (1789) Hij
stond bekend om zijn vurig karakter en onbuigzame houding tegenover
“vijanden van de revolutie” en tegenstanders van hervormingen ten bevoege
van de zwakkeren in de samenleving.
• Samen met Danton en Robespierre oefende hij enkele jaren lang grote
invloed uit. Marat verspreidde zijn gedachtengoed door politieke toespraken,
het schrijven van essays en als journalist.
• Zijn vurige, constant veroordelende houding maakte hem populair bij het
volk en maakte hem tot een verbindende factor tussen het volk en de
jakobijnen, de radicaal-linkse groepering die onder leiding van Roberspierre
aan de macht was en die voornamelijk bestond uit leden van de
bourgeoisie.
• Hij werd vermoord door Charlotte Corday terwijl hij in bad zat
Jonathan Jacob • Was een agressieve drugsverslaafde die doodgeslaan werd door de
Bottinekes in zijn cel. (2010)
• De omstandigheden van zijn dood werden eerst in de doofpot gestoken
maar kwamen later aan het ligt door het programma Panorama.
Jozef Stalin • Kwam in 1922 aan de macht als secretaris generaal van de
(20ste eeuw) Communistische partij van de Sovjet-Unie en overleed in 1953.
• Hij was een van de bolsjewistische revolutionairen die meehielp met de
oktoberrevolutie in Rusland.
• Hij was een Sovjet-Russisch politicus die in de jaren 20 dictatoriale macht
over Sovjet-Unie kreeg, tot zijn dood.
• Onder Stalins bewind versnelde de industrialisatie van de Sovjet-Unie en
groeide het land uit van een achtergebleven boerermaatschappij tot een
wereldmacht.
• Door zijn daadkrachtige en centrale optreden, zijn succesvolle bestrijding
van het analfabetisme, het verslaan van nazi-duitsland, de elektrificatie van
zijn land en een zorgvuldige geregisseerde volksverening rond zijn peroon
is hij nog altijd populair bij grote delen van de Russische bevolking.
• Aan de andere kant bewerkstelligde zijn meedogenloze totalitaire bewind
tevens, direct en indirect, vele miljoenen slachtoffers onder de Russen en
andere volkeren. Massa’s mensen stierven tijdens hongersnoden. Politieke
tegenstanders werden op grote schaal “weggezuiverd” en gedeporteerd
naar de goelags. Velen stierven daar onder erbarmelijke omstandigheden.
• In totaal lopen schattingen van het aantal mensen dat tijdens het bewind
van Stalin aan onnatuurlijke dood stierf uiteen van 9miljoen tot 20miljoen.
Klimaatmars • Vind plaats onder het bewind van Koning Filip. Schoolstaking voor het
(januari 2019) klimaat, ook bekend als Spijbelen voor het klimaat of Klimaatmars voor een
betere toekomst. Er waren 70 000 deelnemers in Brussel.
• Is een actie van scholieren, waarmee zij regeringen oproepen om
maatregelen tegen de opwarming van de Aarde te nemen. Deze actie werd
georganiseerd door Youth for Climate.
Koning Filip • Geboren in 1960 en sinds 2013, 7de koning der Belgen
• Hij is de oudste zoon van koning Albert II en koningin Paola. Heeft in de
abdijschool zevenkerke in Sint-Andries gezeten.
Koude oorlog • Ontstond op het einde van WO II 1944 wanneer Churchill en Stalin een
overeenkomst sloten over Roemenië.
• De Koude Oorlog was een periode van gewapende vrede tussen de
communistische en de kapitalistische wereld in de tweede helft van de 20e
eeuw. Het kapitalistische westerse blok werd geleid door de Verenigde
Staten (VS).
• Het gaat niet gepaard met echte gevechten, maar vooral met machtsvertoon
en overal de beste in willen zijn. De grote atoomarsenalen worden ook
aangemaakt en de maanlandingen gebeuren ook in deze periode. De
wereld zat toen vol met spionnen.
• Omvat 4 periodes: Heropbouw, zilveren jaren 50, gouden jaren 60 en de
crisis in de jaren 70, 80
4