PSYCHOPATHOLOGIE
BEGRIPPEN
Psychopathologie
De wetenschap of studie van het geestelijk of psychisch lijden
(Psychopathie: term bedacht door een forensisch psychiater om een ernstig antisociaal gedrag te
diagnosticeren)
Psychiatrie:
De wetenschap of studie van het geestelijk of psychisch lijden
Dit is niet de naam voor de instelling
Psychopathologie versus psychiatrie
Psychopathologie is enkel de kennis van het menselijk lijden en psychiatrie is de kennis en de kunde
dus wat doe je met al die kennis. Psychopathologie: beschrijving, ordening en (empirisch) onderzoek
Psychopathologie: Het herkennen en ontleden van verschijnselen volgens niet individu gebonden
regels en begrippen. Het is een ervaringswetenschap en bevat zeer uitlopende invalshoeken
Psychiatrie: Een patiënt/individu staat centraal op wie men bepaalde wetenschappelijke kennis
toepast
Bij psychiatrie heb je een stukje intuïtie nodig. het gevoel dat je hebt dat er iets niet klopt. Obv
buikgevoel ga je opzoek naar wat er aan de hand is en bij psychopathologie moet je gaan kijken naar
een schaal, welke symptomen heb je,..
Psychopathologie is een ervaringswetenschap.je bestudeert de mens maar die is subjectie en objectief
van kennen. Je sluit subjectieve interpretaties uit maar wat je bestudeerd is ook een stukje van jezelf
Pathologie is niet gelijk aan de persoon zelf!!! We moeten kijken naar vreemd gedrag. Iemand is meer dan
enkel de pathologie zoals talenten, opvoeding, psychisch lijden, keuzes, vrienden,….
Er wordt vanuit uiteenlopende invalshoeken gekeken, maar er worden wel gelijkaardige termen gebruikt maar
waarbij de betekenis anders is. dit wordt opgelost door 2 verschillende benaderingen:
- Psychopathologie: Traditioneel Europese benadering vertrekt vanuit algemene psychische processen
om de pathologische varianten te analyseren. Dit helpt je om te observeren. En na te gaan welke
stoornis er zou zijn. Wanneer iemand niet toerekeningsvatbaar is wordt gekeken via deze benadering.
- Amerikaanse benadering vertrekt vanuit een groep psychologische verschijnselen. Dit helpt om
conclusies te trekken over wat het team communiceert
GESCHIEDENIS
- Oudheid is er een opsplitsing in 2 modellen:
o Hippocrates: zei melancholie (depressie) is een teveel aan levenssappen (te veel zwarte gal)
o Cicero: zei melancholie is veroorzaakt door woede vrees en verdriet
- Tot de 17e eeuw
o gestoord gedrag werd godsdienstig /demonisch betekent. (bezetenheid, straf God).
o Iemand die psychische lijden had werd verklaard door de godsdienst bv bezeten door de
duivel. Er was geen opvang enkel uitsluiting uit de maatschappij
- Na de 17e eeuw:
o natuurwetenschappelijke benadering (geestesziekte/krankzinnigheid)
o Start van de medicalisering: gestoord gedrag als ziekte
- 19e eeuw:
1
, o Geestesziekten nemen een aparte plaats in de ziekteleer (nosologie)
o 1e classificatiesysteem: Kraepelin
- Eeuwwisseling (19e-20e):
o Met Freud psychopathologie in een geesteswetenschappelijk kader (psychodynamiek ligt aan
de basis van normale en afwijkende gedragingen)
o Ontstaan verklaringsmodellen
- Beweging: anti-psychiatrie Jaren 60
o Verzetten zich tegen de grote instituten om psychiatrische patiënten te behandelen. Ze
hadden iets tegen het etiketteren,
ze zeiden doordat je iemand psychotisch noemt wordt die ook zo. Je zet ze apart dus ze zijn slachtoffer
van een maatschappelijke discriminatieproces
Uit deze geschiedenis blijven vele termen “hangen” die vaak doorheen de geschiedenis van betekenis
veranderd zijn. Bv neurose
ABNORMAAL/ZIEK
Wanneer is er spraken van een stoornis binnen de psychopathologie?
“abnormaal” verschijnsel (afwijkend van de norm). dit is niet genoeg om te spreken van
psychopathologie !!!!!!!!!!!!
o bv meer dan de helft gebruikt slaapmedicatie en jij niet dus dan ben je abnormaal
Als het ongemak/lijden/bezorgdheid teweegbrengt bij iemand en/of omgeving (storend)
Deze 2 zijn noodzakelijk om te spreken van psychisch lijden
Als het gestoord gedrag een aantal kenmerken vertoont die ook bij andere personen als gestoord zijn
ervaren en omwille van deze herkenbaarheid zijn te beschrijven en ordenen binnen het
begrippenkader van de psychopathologie.
Daarom moeten stoornissen geordend en beschreven zijn
MEDISCH MODEL
systematiek van werkwijze = medisch model:
descriptieve diagnose:
o hierin beschrijf je welke symptomen aanwezig zijn, welk gedrag, wat ze voelen ,.. vastgesteld
zijn en deze elementen samen kunnen beschreven worden tot 1 term
etiologische en pathogenetische diagnose
o etiologisch: je beschrijft wat de bron is en de oorzaak van de pathologie
o pathogenetische: de motor van de pathologie, die beschrijft op welke manier de angst zich
verder zet, beschrijft het mechanisme van de angst.
Prognose
o Pad naar het herstel
Therapie
Preventie:
o zorgen da mensen ergens terecht kunnen, dat mensen sporten,… het voorkomen dat er
psychiatrische problemen komen
2
,DIAGNOSE
Griekse Diagnosis: het nauwkeurig leren kennen
1. Het proces van vaststelling, herkenning, onderscheiding en omschrijving van stoornissen (symptomen,
syndromen, ziekten)
2. Het eindresultaat/conclusie van dit proces
Onderzoeksmethoden
1. Somatisch onderzoek
o Verder onderzoeken voordat je een label geeft bv ipv dementie verder onderzoeken en dan
kom je te weten dat het een hersentumor was
2. Psychometrische instrumenten
o Mogelijke instrumenten om varianten te behandelen en op te meten, aspecten meten
3. Diagnostisch interview
o Praten met de client om de subjectieve klachten in beeld te brengen. Slaap patroon, hoe sta
je in het leven/ hoe denk je over het leven,…
CLASSIFICATIE
Doel: orde maken in de chaos van waarnemingen
Categoriale classificatie:
o hier horen psychopathologie maar dit maakt het heel moeilijk
o als je bepaalde criteria hebt dan ben je dit
Dimensionele classificatie:
o werkt niet met het alles of niets categorisatie, bv alles van groen hoort bij de groene
categorie en hier in kan je dan een schaal maken bv licht groen tot donker groen. Je maakt
dan een dimensie en er zijn hierin veel variaties
Prototypische classificatie
o je beschrijft het ultieme voorbeeld wat bij de categorie thuis hoort Bv Psychopathie: er zijn 20
kenmerken die bij een psychopaat aanwezig zijn
o complex uitschrijven van het prototype, bv kledingstuk: welke kleur, welke stof,…
Categoriale indeling
duidelijk afgebakende klassen zonder overlap met een alles of niets verschil (cfr de ziekteleer binnen
de geneeskunde)
Psychiatrische syndromen (as I DSM IV)
Psychische stoornissen zelden strikt af te bakenen -> daarom is dimensionele classificatie beter
Tot de jaren ’70 verschillende classificatiesystemen gekleurd door ideeën over het ontstaan van psychische
stoornissen. Het delen van wetenschappelijke kennis over psychopathologie werd hierdoor geremd
Ze maakte een ordening van stoornissen die a-theoretisch is (niet gekoppeld aan verklaringsmodellen) en
steunend op heldere, ondubbelzinnig criteria. Zodat men duidelijk kon zeggen over welke stoornissen het ging
Men= APA American Psychiatric Association
3
, DSM IV-TR / DSM 5
DSM is in de Jaren 70 ontstaan
DSM= Diagnostic and Statistical Manual
Dit is het meest gebruikte en sterkst verspreide handboek
De DSM is gebaseerd op consensus van Amerikaanse psychiaters. Om de 5 à 10 jaar wordt tijdens een
grote vergadering besloten of diagnoses worden gewijzigd, of verwijderd, of dat nieuwe diagnoses
worden toegevoegd. Dat leidt dan weer tot een nieuwe versie van het handboek.
Tegenhanger: ICD-10
o International Classification of Diseases door de Wereldgezondheidsorganisatie
Eigenschappen:
- Louter beschrijvend
- Niet langer categoriaal maar een brug tussen categoriaal en dimensionaal
- Statistisch instrument (vandaar de codering via cijfers) elke pathologie heeft een cijfer, zodat ze dit
statistisch kunnen weergeven
3 delen van DSM:
1. Uitleg en instructies voor het gebruik van de DSM 5 en een verantwoording, voor ons niet relevant
2. Beschrijving van de 20 categorieën en de stoornissen
3. - Nieuwe stoornissen die mogelijks meer onderzoek nodig hebben (lage validiteit)
- Dimensionele maten voor de ernst van symptomen voor 13 symptoomdomeinen
- WHODAS en ICF (vroegere GAF)
Verschil met DSM4: dsm 4 was meer assig
De stoornissen worden onderverdeeld in 5 dimensies, die in de DSM assen worden genoemd:
1. klinische syndromen. Hierbij gaat het om omschreven symptomen die in een bepaalde ernst en duur
aanwezig moeten zijn.
2. persoonlijkheidsstoornissen. Hierbij gaat het om stoornissen in de persoonlijkheid. Dan spreken ze
van een as 2 problematiek
3. lichamelijke toestand. Hier worden lichamelijke ziekten, aandoeningen of handicaps beschreven die
van belang kunnen zijn voor de psychische stoornis en de behandeling.
4. psychosociale problemen. Hier gaat het om negatieve levensgebeurtenissen, huisvestingsproblemen,
economische problemen, studie- of werkproblemen, problemen in gezin of familie.
5. globale beoordeling van het functioneren. Het functioneren op verschillende levensgebieden wordt
globaal beoordeeld met 1 cijfer. Hoe “gezonder” hoe meer punten ( 1-90) geeft aan wnr de persoon
dringend acute zorg nodig hebben
overlap en bijkomende stoornissen (comorbiditeit)
Door het assensysteem in de DSM is het mogelijk dat iemand als diagnose zowel een as I als een as II
stoornis krijgt. Voor meerdere stoornissen op as I is minder ruimte in de DSM. In de praktijk levert dat
problemen op, omdat bijvoorbeeld angststoornissen vaak samenhangen met alcoholmisbruik en
4