MEDIACULTUUR
Effectstudies: wat doet media met mensen?
Cultuurstudies: wat doen mensen met de media/wereld?
o Populaire cultuur: wat doen mensen met media?
Mensen zijn actieve, betekenis-gevende wezens
en cultuurscheppers
INLEIDING
WAT IS CULTUUR?
Cultuur = gedeeld stelsel van waarden, normen, symbolen, taal, en producten
o Bron van consensus
o Bron van conflict
o Bron van sociaal handelen
In tegenstelling tot andere dieren (instinct) is de Homo Sapiens een cultuur-scheppend wezen
Functie van cultuur = orde scheppen en betekenis geven aan de chaotische/betekenisloze wereld
o Verschilt per tijd, plaats en varieert per groep
o = sociale constructie
• Wij maken het
• Het maakt ons
o Er is geen ‘waarheid’ buiten de culturele betekenissen van mensen
o Cultuursociologie: bestudeert gedeelde culture betekenissen en gevolgen voor het handelen
WAT IS MEDIACULTUUR?
1. Hoogcultuur: de aristocratie, elite, kunst en geïnstitutionaliseerde smaak
• ‘Je bent lid van de hogere cultuur’
2. Volkscultuur: het gewone volk, arbeiders, folklore en niet-geïnstitutionaliseerde smaakt
• Vanuit het oogpunt van de hoogcultuur anders en slechter
• ‘Je bent lid van de culturele onderklasse’
20ste E: een nieuw beschavingsoffensief
VOLKSCULTUUR MEDIACULTUUR
1
, o Opkomst en verspreiding van de massamedia
o Opkomst en verspreiding van het massaconsumentisme
Mediacultuur = volkscultuur gemedieerd door media en markt
= massacultuur
o Culturele waarden worden bereikt via de media en het volk
MAAR sinds de opkomst van ‘mediacultuur’ is er sprake van morele kritiek/paniek
o Cultuurpessimisme: einde hoogcultuur, authentieke kunst en beschaving
• Standaardisering – Benjamin: Foto’s doen de schilder zijn identiteit en authenticiteit verliezen
• Commodificatie – Adorno: Commercialisering en platheid
• Infantilisering – Postman: Mediacultuur is slecht, we kijken enkel nog TV
• Vervreemding – Baudrillard: we leven in een wereld van simulaties
o De kritieken hebben niet met politieke standpunten te maken, ze komen zowel vanuit linkse als vanuit
rechtse hoek.
De kritieken zijn wel verbonden met sociaal-culturele posities!
ASPECTEN VAN MEDIACULTUUR
o Productie, ideologie en ongelijkheid
• Walt Disney, News Corporation, Time Warner, Sony… produceren cultuur
• Kritisch perspectief: mainstream mediateksten reproduceren bestaande ideologieën
Deze (re)productie van ideologie heeft een stratificerend effect
Bv. De genderverhoudingen in Disneyfilms brengen ongelijkheid en een vertekend beeld
met zich mee.
o Tekst, genre en culturele betekenis
o Produceert de ‘cultuurindustrie’ het verlangen/perceptie en gedrag van het volk?
Bv. Uncle Tom’s Cabin: deze roman weerspiegelt de weerstand tegen racisme die leeft onder het volk
afschaffing slavernij in VS + invloed op ‘Civil war’
o Consumptie, identiteit en gemeenschap
o Identiteit: van traditie naar individueel project
• Primaire socialisatie: ouders, school
• Secundaire socialisatie: interactie met de media
Consumptie van muziek, mode, series, films… via TV, radio…
Identificatie met celebrities als significante andere
o Gemeenschap: van traditioneel naar lichte keuzegemeenschap
• Van persoonlijke leefstijl naar het institutionele domein: media werd eerst enkel geïntegreerd
in het persoonlijke leven, maar nu ook in instituties
Bv. Gamification of education: a.d.h.v. van digitale spelletjes leren
Bv. Celebrity politics: politici gebruiken celebs tijdens hun campagnes om aan populariteit te
winnen
2
,RELEVANTIE VAN MEDIACULTUUR
Rol van de mediacultuur in de
Constructie van identiteit
Gemeenschap
Het institutionele en publieke domein
3
, HOOFDSTUK 1: MEDIACULTUUR EN MORELE PANIEK
MORELE PANIEK OVER MEDIACULTUUR IN DE SAMENLEVING
Goethe - Die Leiden de Jungen werthers
o Goethe is nu een exponent van de hoogcultuur, maar dat is niet altijd zo geweest
• In zijn boek pleegt het hoofdpersonage Werther zelfmoord door liefdesverdriet
• De media brengen echte zelfmoorden in verband met de roman van Goethe
Massahysterie over de ‘effecten’ van deze roman op zijn lezers
Terugkerende fenomeen: de opkomst van nieuwe mediavormen gaat steeds gepaard met morele paniek
Frank Furedi – Angst voor het ‘media-effect’ op publiek’
o Elite in Engeland 18e E
o Bibliophobia: angst voor het ‘copycat-effect’
• Bang dat de lezer het onderscheid tussen realiteit en het verhaal niet meer zal kunnen maken
o Strips ‘50
• Vooral misdaad en horrorverhalen worden ‘aangeklaagd’ in de media
• De volwassenen eisen zelfs dat gewelddadige strips afgeschaft worden omdat ze bang zijn dat
jongeren het gedrag uit de strips zullen imiteren
Generalisering vanuit een specifieke klacht naar een hele generatie
o Horrorfilms ‘80
• Aanleiding: ‘The Driller Killer’ en ‘Cannibal Holocaust’
o Rap ‘90
• Angst voor een pornoficatie van de samenleving: geweld, geld, dominante vrouwen,
onderdanige vrouwen…
• Welke effecten heeft deze rap? Angst voor imitatiegedrag bij jongeren
o Rockmuziek & games
• De ‘Columbine Shootings’: 2 jongeren schieten leerlingen en leraars door op school
Oorzaak bij games en muziek?
o Morele paniek over games:
• Maatschappelijk debat: destructieve effect van games
“We are training our kids to kill” (https://www.youtube.com/watch?v=-XtWV-
tIeVg)
• Wetenschappelijke basis?
Causation vs. correlation: enkel sprake van correlatie en een veronderstelling van
causaliteit (welke richting?)
Geen bewijs voor directe relatie tussen het spelen van videogames en geweld
Hypodermic needle theory ’50 = achterhaald model
Monocausale verklaring complex samenspel van variabelen
Niet enkel de game, maar ook opvoeding, zelfbeeld… spelen en rol in het
gewelddadige gedrag
Agressie-games wordt vaak onderzocht a.d.h.v. lab studies, MAAR agressie en
geweld zijn niet hetzelfde!
= problematische generalisering!
4
