3DE JAAR, SEMESTER 1
INTERVIEW – EN
OBSERVATIEVAARDIGHEDEN
, DEEL 1: INTRODUCTIE KWALITATIEF ONDERZOEK
Studiemateriaal (zie canvas):
o ‘1. -at is kwalitatef onderzoeke’. Door Mortelmans (2013).
o ‘Issues of evaluaton’. Door Tindall(1994).
o ‘6. Ethiek van het onderzoek’. Door Mortelmans (2013).
Enkele voorbeelden:
o Beleving dan de Vlaamse psychiatrische hulpverlening door allochtone Marokkaanse vrouwen
(VUB masterproef)
o De leefwereld van Vlaamse jongeren in het secundair onderwijs, o.a.Toestontwijkend gedrag
(Laermans, Vanhove Smeyers, 2002)
o Percepte van berichtgeving over rampen door het Vlaamse televisiepubliek (VUB masterproef)
o Hoe gaan 1ste generatestudenten om met behaalde onvoldoendes in de januari-zitjde
1.1 Wat is kwalitatief onderzoek?
Het is moeilijk om een duidelijke en stabiele defnite van kwalitatef onderzoek te geven.
Denzin Lincol (1994, p.2): “... qualitatve researchers study things in their natural setngs, attemptng to
make sense of or interpret phenomena in terms of the meanings people bring to them. Qualitatve
research involes the studied use and collecton of a variety of empirical materals— case study, personal
experience, introspectve, life story, interview, observatonal, historical, interactonal, and visual texts—
that describes routne and problematc moments and meaning in individuals’ lives.”
Kwalitatief onderzoek= verzamelen en verwerken van kwalitateve gegevens via verschillende methodes.
o Doel:BEGRIJPEN
Niet beschrijven maar inzicht krijgen in dingen.
O.a.: relates, processen, reactes, ervaringen, gevoelens, ...
Bv: hechtngsproces, verwerking trauma, beleving dienstverlening, stadia in
pestgedrag, ...
Voorbeelden in het werkveld:
Observeren en interviewen van een depressieve cliënt
Observeren welke effecten medicatie heeft op het gedrag van patiënt X
Observeren van een leerling met ADHD
Observeren hoe een leidinggevende zich tov haar medewerkers gedraagt
Observeren van een groepsdiscussie tijdens teamontwikkeling
Selectie-interview met een sollicitant
1.2 Kenmerken kwalitatief onderzoek
Mortelmans (2013, p. 21):
1. De vraagstelling en het doel van het onderzoek
o Vraagstellingen gaan over complexe thema’s of betreffen sociale processen
o De dagelijkse werkelijkheid van de onderzochten staat centraal (niet de onderzoeker!)
Emic-benadering (focus op onderzochten) en geen etic-benadering (focus op
onderzoeker)
2. Het onderzoeksdesign is...
o Flexibel:het onderzoeksdesign moet zo open mogelijk zijn, zodanig dat men kan inzicht krijgen
in hoe mensen betekenis geven aan hun omgeving en hoe de omgeving die betekenisgeving
mee vormgeef. Kwalitatieve onderzoekers houden er niet van om alles op voorhand te veel
vast te leggen.
o Gericht op studie in een natuurlijke omgeiving
o Gericht op een ‘holistisch’ begrijpen van de context
Er is een voortdurende interacte tussen het onderzoek en de context. De context is
niet voorgevormd of constant zoals in kwanttatef onderzoek wordt verondersteld.
1
, Het onderzoeksdesign moet in staat zijn om het onderzoeksonderwerp op een
systematsche, allesomvattende en gei ̈ntegreerde manier te benaderen. De
onderzoeksvraag dient als een kompas, zonder op voorhand alle zijwegen en
ontdekkingen uit te sluiten.
3. De dataverzamelingsmethode
o Uitgebreid gamma aan dataverzamelingsmethoden (interview,observates,...)
o Vaak een combinatie van meerdere methoden in éen ́ onderzoek (meestal is er één methode
wel dominant aanwezig)
o Gebruik van methoden is flexibel (overschakelen van methode komt vaak voor)
o De dataverzameling impliceert vaak een inteens en/of langdurig conteacte met het veld (face-
to-face)
4. De analyse
o Gebeurt (eerder) op basis van teeksteen dan op basis van cijfers
Bv: uitgetypte interviews of veldnota’s bij observates
o Doelanalyse:
Betekenis achterhalen
In de diepte te begrijpen en niet representatef te beschrijven (niet veralgemenen
maar focussen op een bepaalde context/case)
Centraal in de analyse staan de processen je probeert inzicht te krijgen in
bepaalde processen
5. Rapportering
o De onderzochten worden beterokken bij (de lezing van) de resultaten(i.t.t.kwantitatief
onderzoek waarbij de respondenten in vele gevallen via de pers de resultaten vernemen)
o De rapportering probeert de context van het geheel weer te geven
o De invloed van de onderzoeker op zijn onderzoeksopzet wordt expliciet in rekening genomen
o Uitgebreider dan bij kwantitatief onderzoek (doorheen de beschrijving die je geeft,moet het
materiaal moet ‘spreken’, conclusies moeten onderbouwd worden d.m.v. citaten)
Evers (2007):
Natuurlijke setting, ‘capture life as it is experienced’
Onderzoeker als ‘meetinstrument’
o Men is zich sterk bewust van de rol die de onderzoeker speelt, de eigen waarde en inzichten
die een kwalitateve onderzoeker met zich meedraagt en de invloed die de onderzoeker heef
op de omgeving die hij bestudeert.
o De onderzoeker bein̈ vloedt de data hij zal krijgen. Je gedrag als onderzoeker bepaalt hoe het
interview verloopt en hoe iemand zal antwoorden op de interviewvragen. Je mag niet gaan
sturen als onderzoeker.
Dubbel Interpretatief karakter
o Je interpreteert zelf data maar die interpretate kan bij iedereen anders zijn.
o we willen dingen interpreteren, begrijpen
o zelf de situatie begrijpen + begrijpen hoe anderen dit ervaren
Rapport = ‘Verhaal’ schetst gedrag en meningen van mensen, zoals de onderzoeker het ook heef
aangevoeld/beleefd
o Opeenvolging van citaten, verhaal niet sec zoals bij kwantitatief
Focus op specifieke situaties/individuen generaliseerbaarheid is niet noodzakelijk
Vaak inductieve werkwijze
o Alles start met een idee/onderzoeksvraag (breed) en je gaat dit testen a.d.h.v. data waardoor
je een hypothese krijgt.
o Inductie= data hypothese= we starten met een brede onderzoeksvraag. Door het onze
observate en de data die we verzamelt hebben, krijgen we een specifeke hypothese.
(kwalitatief)
Bv: hoe reageren leerkrachten op storend gedrage is er een verschil tussen
vrouwelijke en mannelijke leerkrachten in het reageren op storend gedrage
2
, o Deductie= hypothese data= we kijken vanuit onze theorie met specifeke hypothese naar
onze data. (kwantitatief)
1.3 Kwalitatief VS kwantitatief onderzoek
De strijd tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek is al aan de gang sinds het ontstaan van de sociale
wetenschappen.
o Is kwantitatief onderzoek niet te positivistisch,
o Is kwalitatief onderzoek onwetenschappelijk, journalistek, soft, onbetrouwbaar?
1. Is kwalitatief onderzoek wel wetenschappelijk?
Onwetenschappelijk omdat het geen exacte wetenschap is, maar het doel is ook niet
om studieresultaten te repliceren of representatef te zijn voor een grote populate.
Met kwalitatef onderzoek willen we dingen begrijpen.
2. Kwalitatieve onderzoeksresultaten zijn niets meer dan persoonlijke opinies
van de odnerzoeker of zijn respondent
Kwalitatief onderzoek stelt de opinies van de onderzochte centraal. Men is zich ervan
bewust dat men niet louter de dersoonlijke inteerdreteaties van mensen overneemt,
maar dat men als onderzoeker actef interpreteert en beïnvloedt. Daarom dient de
onderzoeker controles in te bouwen om onderzoeker-efecten zo veel mogelijk uit te
schakelen.
3. Kwalitatief onderzoek is ‘soft’ onderzoek
Soft verwijst naar onnauwkeurigheid en onzorgvuldigheid en het feit dat de data
komen van de persoonlijke opinies van respondenten. Hard staat voor cijfers en
kwantfcering. Het gebruik van deze termen is echter simplistsch en wetenschappelijk
onwaardig. Sofe data kunnen bijzonder interessante resultaten opleveren die je met
cijfers niet kan uitdrukken.
4. Kwalitatief onderzoek is niet gebaseerd op een toevalssteekproef en
bovendien zijn de steekproeven nogal klein
Kwalitatief onderzoek is niet gebaseerd op een toevalssteekproef (random sample) en
bovendien zijn de steekproeven nogal klein. De theoretisch geselecteerde steekproef
zorgt juist voor de generaliseerbaarheid van de resultaten, omdat de onderzoeker
tussentijdse analyses maakt en deze test op het veld door nieuwe interviews die
gestuurd worden door de resultaten van eerdere interviews. Op die manier worden
hypothesen grondiger getest dan met een toevalssteekproef mogelijk zou zijn. De
steekproef is klein omdat de werkwijze geen grote steekproeven vereist.
o Wanneer je als onderzoeker nauwgezet omgaat met de procedurele kant van het kwalitatef
onderzoek, sta je stevig in je schoenen tegenover allerhande kritek.
Holloway -heeler (p. 16)
3
