Groei en leerlijn: Pedagogisch Luik, Wiskunde en Nederlands
Evalueren in de kleuterklas
Evaluatie als leerinstrument in de kleuterschool
Wat is de functie van evaluatie voor leerling en leerkracht?
− Nagaan of doelen bereikt werken
− Meer info over hoe je leerlingen extra kan uitdagen of ondersteunen
− Biedt een kans tot reflectie op eigen aanbod en gedrag
o Ben ik wel nog goed bezig?
o Sluiten activiteiten en hoeken aan bij behoeften van de kleuters?
Harmonische ontwikkeling en breed evalueren
Welke 3 elementen vormen een belangrijk doel voor het keuteronderwijs maar zijn ook
basisvoorwaarden om tot een harmonische en brede ontwikkeling te komen.
− Positief zelfbeeld
− Initiatief nemen
− Gemotiveerd zijn.
Maar wat is een harmonische ontwikkeling en een brede ontwikkeling?
Harmonische ontwikkeling:
− Kinderen moeten een evenwichtige ontwikkeling hebben op affectief, sociaal,
motorisch en cognitief vlak.
− Vaak omschreven aan de hand van de 3 pijlers: hoofd, hart en handen.
En wat is de link met breed evalueren?
Wat bedoelen we met breed evalueren?
− De leerling als geheel, alle sterkten, talenten, vaardigheden worden
meegenomen.
o Verschillende momenten/ situaties/ leergebieden/ bronnen/
evaluatie-instrumenten
Evalueren, hoe doe je dat nu concreet
Wat zijn de 3 verschillende evaluatie-instrumenten?
− Observatie (eventueel observatiesystemen)
− Zelfevaluatie- instrumenten
− Toetsen
Observatie
Wat is observatie?
− Gericht, systematisch kijken, én vastleggen wat je ziet.
Door welke 3 kenmerken onderscheidt observeren zich van kijken?
− Gericht kijken -> één concrete vraag of focus
− Systematisch kijken -> checklist, observatie instrument of beoordelingssysteem
− Vastleggen -> registreren hoe vaak er bv. conflict is, score toekennen
aan welbevinden,
,Groei en leerlijn: Pedagogisch Luik, Wiskunde en Nederlands
Geef de 4 stappen van observeren:
1. Bepaal wat je wil zien
- één kind, één vaardigheid, samenspel, één hoek, één leerlijn
2. Kijken, luisteren, kijken
- geen afleiding (bv. speciale ketting of klembord); wat doen of zeggen ze?
3. Observaties verwerken
- neerschrijven wat je ziet in een kindvolgsysteem
4. Actie ondernemen
-neem actiepunten op in je planning voor de dag nadien
Zelfevaluatie
− Kan door aan te geven of een kleuter een activiteit leuk vond. Door bv een groene of
rode duim op te steken.
− Bv. wasknijpermuur, hoe hoger wasknijper, hoe leuker activiteit
Toetsen
− Schoolrijpheidstoets
− Taaltest
Voordeel:
− Objectief
− Niet beïnvloed door eerdere ervaringen van de leerkracht.
− Snelle manier om vaardigheden of kennis in kaart te brengen.
Wat is een kindvolgsysteem?
− Een systeem dat toelaat om de totale ontwikkeling van kinderen gedurende hun
schoolloopbaan in kaart te brengen.
− School kiest zelf welke toetsen/ observatiesystemen ze binnen een kindvolgsysteem
wenst te gebruiken.
Wat is het doel van een kindvolgststeem?
− Je moet met zo weinig mogelijk middelen een zo breed mogelijk beeld krijgen van
individuele kinderen en hun ontwikkeling.
,Groei en leerlijn: Pedagogisch Luik, Wiskunde en Nederlands
Schoolrijpheid
Klaar voor het eerste leerjaar?
De waarheid komt uit de kindermond. Wat kunnen we concluderen op de uitspraken van
kinderen die naar het eerste leerjaar moeten?
− Bang zijn,
− Onbekend
− Niet mogen spelen
− Slim zijn,
− Boze en strenge juf
Welke vragen kunnen we onszelf stellen als we nadenken over de overgang tussen kleuter
en lager onderwijs.
− Wat verwachten we?
− Wat vinden we belangrijk?
− Zijn we er ons voldoende bewust van dat kleuters zo bang zijn voor de overstap?
− Weten leerkrachten dat kleuters hen boos en streng vinden?
− Mag er inderdaad niet gepraat worden?
Is er echt zo’n groot onderscheid tussen de kleuterklas en het eerste leerjaar
Hoe kinderen leren
Kleuters:
− Incidenteel leren
o Leren door te spelen en niet door wat hen uitgelegd wordt.
o Toevallig
o Zonder gerichte inspanningen
o Leren door actief bezig te zijn: spelen bewegen, maar niet onmiddellijk
resultaat.
Lager onderwijs:
− Intentioneel leren
o Bewust een bepaalde vaardigheid, kennis of begrip aanleren.
o Gaat samen bij kinderen van 6 à 7 jaar.
o Leren ook door duidelijke afgebakende leeropdrachten.
De leergebieden
Voor kleuters:
− Lichamelijke en motorische ontwikkeling erg belangrijk, dus veel aandacht voor
beweging.
− Veel aandacht voor harmonische ontwikkeling
o Er wordt gekeken naar de totale ontwikkeling van de persoonlijkheid van de
kleuters en alle ontwikkelingsdomeinen krijgen evenveel aandacht.
▪ Emotionele, Motorische, sociale en cognitieve
Voor lager onderwijs:
− Nadruk op intellectuele/ cognitieve aspect van de ontwikkeling.
, Groei en leerlijn: Pedagogisch Luik, Wiskunde en Nederlands
Mag ik alles vs. Moet ik alles?
Kleuterklas:
− Spel centraal en leren al doende
− Ook ruimte voor leergesprek bv. kringgesprek, voorleesronde, …
− Mag en moet taakjes
− Ook specifieke verplichte activiteiten om bepaald ontwikkelingsaspect te stimuleren.
Conclusie
− Kleuters leren incidenteel door te spelen, bewegen, ontdekken, ervaren.
− Vanaf eerste leerjaar intentioneel en ‘op papier’.
− Er is na kleuterklas vee te weinig aandacht voor de niet-cognitieve factoren. Naast
overbrengen van kennis zou er meer aandacht moeten zijn voor beweging,
creativiteit, emotionele groei, muziek,
− Er is nood aan veel meer integratie en overeenkomst tussen het kleuter en lager
onderwijs!
De zoektocht naar schoolrijpheid
Afbakening begrip schoolrijpheid
Geef de 2 betekenissen van schoolrijpheid:
− Het is een moment waarop een peuter voor het eerst in het onderwijs stapt of voor
het eerst naar school gaat.
− Kan gaan over de fase waarin kleuter rijp is om naar lagere school te gaan.
Geef de definitie van schoolrijpheid volgens Pianta en Paro:
− Het geheel van kind- en omgevingsfactoren op het einde van de derde keuterklas die
schoolsucces in de latere schoolloopbaan van een kind voorspellen.
Hoeveel kinderen zijn schoolrijp?
− 75% -> Schoolrijp
− 20% -> Extra zorg nodig
− 5% -> Na kleuterklas onderwijsvertraging (bv. jaar overdoen)
Wat is schoolrijpheid
Schoolrijpheid is:
1. Schoolrijpheid omvat verschillende aspecten
2. Schoolrijpheid is een proces, geen momentopname
3. Schoolrijping is niet enkel een kwestie van biologische rijping, maar ontwikkeling
steeds in interactie met de omgeving.
Schoolrijpheid omvat verschillende aspecten
Welke aspecten omvat schoolrijpheid?
− Cognitief
− Dynamisch- affectief (sociale en emotionele vaardigheden)
− Psychomotorisch (bewuste bewegingen)
=> Een harmonische ontwikkeling staat centraal!
