UNIVERSITEIT ANTWERPEN
VOLKENRECHT EN VOLKENRECHTELIJKE INSTELLINGEN
ACADEMIEJAAR 2021-2022
PROF. KOEN DE FEYTER D.L.Y.
, Samenvatting D.L.Y.
INTRODUCTIE
VOLKENRECHT EN VOLKENRECHTELIJKE INSTELLINGEN
1. De oorlog in Afghanistan en het internationaal recht
1.1. Twin towers (9/11 2001)
● Snelle verantwoordelijkheid bij Al Qaeda
○ Netwerk van mensen met een bepaalde religieuze overtuiging, in aantal landen aanwezig, terreur →
tegen vijanden van hun eigen ideologie
● Internationaal recht: op zich moeilijke actor om mee om te gaan
○ Definitie internationaal recht? Recht relaties tussen staten onderling → zo is het begonnen
○ Al Qaeda is redelijk ongrijpbaar internationaal netwerk van mensen die op één of andere manier in
verband staan, acties organiseren en verrichten vanuit verschillende staten
○ Uitdaging voor internationaal recht om hiermee om te gaan
● UN Charter Art. 51
Nothing in the present Charter shall impair the inherent right of individual or collective self-defence if an armed attack
occurs against a Member of the United Nations, until the Security Council has taken measures necessary to maintain
international peace and security.
Measures taken by Members in the exercise of this right of self-defence shall be immediately reported to the Security
Council and shall not in any way affect the authority and responsibility of the Security Council under the present Charter to
take at any time such action as it deems necessary in order to maintain or restore international peace and security.”
○ Recht om zichzelf te verdedigen
○ Lidstaat moet veiligheidsraad VN verwittigen, kan beslissen om collectief militaire interventie te doen
○ Kan een hele tijd duren (politieke eenheid, troepen verzamelen) → in tussentijd mag de staat militair
optreden om zich te verdedigen tegen gewapende aanval
● Internationaal gerechtshof
○ Art. 51 moet geinterpreteerd worden dat
1. Gewapende aanval moet verricht worden door een staat → geldt alleen wanneer uitvoering van een
gewapende aanval toe te wijzen is aan een staat
● Als je bij wijze van zelfverdediging een tegenoffensief inzet op grondgebied van een andere
staat die jou heeft aangevallen, dan mag dat, maar niet als die staat u niet heeft aangevallen
(schendt soevereiniteit)
2. Als je aan zelfverdediging doet, dan moet het geweld dat je gebruikt proportioneel zijn aan het
geweld dat er tegen u is gebruikt (vermijden van escalatie) en het tegen geweld moet noodzakelijk
zijn → het tegen geweld moet worden aangetoond als enige manier om met het conflict om te gaan
1
, Samenvatting D.L.Y.
1.2. VN veiligheidsraad 12 september 2001 resolutie
Reaffirming the principles and purposes of the Charter of the United Nations,
Determined to combat by all means threats to international peace and security caused by terrorist acts,
Recognizing the inherent right of individual or collective self-defence in accordance with the Charter,
1. Unequivocally condemns in the strongest terms the horrifying terrorist attacks which took place on 11 September 2001
in New York, Washington (D.C.) and Pennsylvania and regards such acts, like any act of international terrorism, as a
threat to international peace and security;
2. Expresses its deepest sympathy and condolences to the victims and their families and to the People and Government
of the United States of America;
3. Calls on all States to work together urgently to bring to justice the perpetrators, organizers and sponsors of these
terrorist attacks and stresses that those responsible for aiding, supporting or harbouring the perpetrators, organizers
and sponsors of these acts will be held accountable;
4. Calls also on the international community to redouble their efforts to prevent and suppress terrorist acts including by
increased cooperation and full implementation of the relevant international anti-terrorist conventions and Security
Council resolutions, in particular resolution 1269 of 19 October 1999;
5. Expresses its readiness to take all necessary steps to respond to the terrorist attacks of 11 September 2001, and to
combat all forms of terrorism, in accordance with its responsibilities under the Charter of the United Nations
6. Decides to remain seized of the matter.
● Resolutie unaniem (gebeurt niet vaak)
○ Erkennen, herbevestigen het recht op zelfverdediging
○ Roepen op om collectief actie te ondernemen
○ Doet niets! Geen onmiddellijke actie door de veiligheidsraad
○ Stelt vast wat er is gebeurd
1.3. War on Terror in Afghanistan start 7 oktober 2001
● US Congress 18 september
That the President is authorized to use all necessary and appropriate force against those nations, organizations, or
persons he determines planned, authorized, committed, or aided the terrorist attacks that occurred on September 11,
2001, or harbored such organizations or persons, in order to prevent any future acts of international terrorism against the
United States by such nations, organizations or persons.
● Bush: krijgt toestemming alle noodzakelijke middelen tegen landen, organisaties, personen die
verantwoordelijk zijn voor die aanslag
○ Recht op zelfverdediging door US, niet door Veiligheidsraad
○ Zoeken partners om mee te doen aan die militaire operatie
○ US heeft Veto-recht (permanente leden), kunnen elke beslissing binnen de veiligheidsraad tegen
houden
2
, Samenvatting D.L.Y.
○ Misschien had Veiligheidsraad sneller kunnen optreden, maar als met permanent lid in handen hebt,
heeft die alle kaarten in handen → US wil het zelf doen
● 7 oktober: War on Terror in Afghanistan
○ Luchtaanval + sturen grondtroepen (special forces) om de Taliban te bevechten in Afghanistan
○ Redenering is dat Al Qaeda basissen heeft in Afghanistan
■ Bin Laden (later beschouwd als de leider van Al Qaeda) is op dat moment in Afghanistan
■ Regime van Taliban aan de macht in Afghanistan
○ Taliban hebben aanwezigheid van Al Qaeda in hun land gedoogd
■ Uit boek en andere bronnen blijkt dat Taliban (op dat moment regering van Afghanistan) niet op de
hoogte waren van de geplande aanslag op Twin Towers
■ Maar ook duidelijk dat zij niets hebben gedaan tegen de kampen van Al Qaeda in Afghanistan
(gedoogd en mogelijk ook sympathie)
■ Aan de macht sinds 1995, na 10 jaren bezetting door Rusland
■ Veel verschillende fracties, zelfs toen Taliban aan de macht waren, warlords die de Taliban zijn
blijven bevechten (1995-2001)
○ Bin Laden afkomstig van Saoedi-Arabië
■ Gevlucht naar Soedan en dan naar Afghanistan
■ Internationale ideologie, kosmopolitisch verhaal over Arabieren die zijn ideologie delen die andere
ideologieën moeten bevechten
■ Vs. Taliban nationaal project
■ Delen een weerzin voor alles wat Westers is (decadent, modernisering)
■ Toevallige alliantie tot stand gekomen door het feit dat Bin Laden op de vlucht was en in
Afghanistan is beland
○ Bombarderen Al Qaeda basisen → dit mag want Afghanistan heeft Al Qaeda gedoogd, is dus
aansprakelijk voor de aanslag
● Was dit noodzakelijk en proportioneel?
○ Balans tussen duizenden slachtoffers Twin Towers vs. grondoorlog in Afghanistan
○ Is de reactie van US proportioneel? Veel groter geweld → tienduizenden slachtoffers in Afghanistan
○ Grondoorlog: samenwerking met warlords die toch al tegen de Taliban waren
○ Eerste doel: Al Qaeda uit te schakelen
○ Tweede doel om de Taliban te laten vallen, regime wissel
● Militaire doelstellingen in zes weken behaald
○ Grote internationale conflict is al voorbij
○ US wint
● Zelfs als ze succesvol zijn: wat komt er dan na?
○ Wie gaat hoe met deze nieuwe situatie omgaan?
○ Nu schakelen we de UN terug in… op lange termijn, in vredesopbouw, in heropbouw van een staat
3
