15 jaar geleden begon E. Rozendaal met onderzoek naar dit thema. Toen was de context helemaal anders.
Men richtte zich vooral naar reclamewijsheid op televisie (denk maar aan reclameblokken).
Sinds dan is al gigantisch veel veranderd. We maken ons ook zorgen met andere zaken. Dit is omdat er sinds
toen gigantisch veel veranderd is. Momenteel leven we in een gemediatiseerde samenleving waar iedereen
met elkaar gebonden is?
We moeten in rekening nemen dat media/ games enzo heel veel positieve effecten hebben. Maar er is ook een
keerzijde. Denk maar aan facke news, of alles rond privacy en online veiligheid. Heb je je eigen gegevens nog in
de hand en hoe worden ze beschermd? We hebben ook de gezondheid: verslavingen, Fear Of Missing Out.
MEDIAWIJSHEID
Om deze problemen te voorkomen heben we mediawijsheid. Er zijn tal van definities. De volgende definitie is
de favoriet van professor Rozendaal.
Mediawijsheid is het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit,
dat nodig is om bewust, kritisch en actief te participeren in een
complexe, veranderlijke en fundamenteel gemediatiseerde
samenleving.
MEDIA-EDUCATIE
Media-educatie is iets wat eigenlijk in alle scholen ingebed zou moeten worden. Er zijn heel wat campagnes
lopende om mediawijsheid te creëren. Media-educatie wordt vaak gezien als een interventie om ongewenste
media-effecten tegen te gaan en de positieve effecten in de verf te zetten. Wat opvalt is wanneer je naar
wetenschappelijke literatuur kijkt, dat de focus vaak ligt op het stimuleren van bewustzijn (rond de negatieve
kanten van media: fake news, privacy schennis) en kennis (dit gaat
over reclame, reclamewijsheid).
1
Gastles Dr. Rozendaal Internationale Communicatie
, De aanname daarachter is dat wanneer je media-educatie inzet, dat je bewustzijn en kennis kan vergroten, en
dat dit ervoor zorgt dat mensen veel kritischer gaan reflecteren rond wat ze gaan doen met media, en dat dit
er automatisch toe leidt dat men zich ook mediawijzer gaat gedragen. Dit gedrag uit zich dan in het nadenken
over een foto wanneer je deze gaat posten.
Die aanname komt natuurlijk ergens vandaan. Maar toch vinden we er weinig wetenschappelijk bewijs voor.
Mediawijsheid of media-educatie is lang niet enkel voor tieners, maar ook voor volwassenen. Dit onderzoek
toont het aan. Ze hebben een vragenlijst uitgestuurd naar Nederlandse volwassenen en hebben naar hun
kennis rond cyberbeiligheid gepeild. Dit resultaat was redelijk goed. Maar het gedrag dat ze stelden (klikken op
random links enzo) lag helemaal niet in lijn met hun kennis.
Wat dit laat zien is dat er een kloof is tussen mediawijze kennis (het hebben van de kennis) en het stellen
van mediawijs gedrag.
MEDIAWIJS GEDRAG?
Er zijn verschillende verklaringen voor die kloof tussen het hebben van de kennis, en het al dan niet stellen van
gedrag. Een van die verklaringen moeten we zoeken in de eigenschappen van de media die we gebruiken.
Heel wat media die we gebruiken gaan om plezier en onmiddelijke bevrediging. We willen nu geëntertaind
worden. We willen nu iets kopen, we willen nu iets lezen. Dit geeft ons een goed gevoel.
Het kritische denken/ reflecteren is een heel ander proces. Daarom winnen vaak onze impulsieve reacties.
Een andere verklaring voor die kloof zit hem in de eigenschappen van jongeren. Met name de ontwikkelingen
van het brein. Dit gaat over jonge kinderen en tieners waar ons brein dan nog heel klein is. Onderzoek toont
aan dat onze prefrontale cortext maar ontwikkeld is rond 25 jaar. Hierdoor zijn bepaalde vaardigheden die we
nodig hebben om die mediawijze kennis om te zetten in gedrag nog niet ontwikkeld zijn.
Brein in ontwikkeling
Wat je eigenlijk zou moeten kunnen doen, is het loskoppelen van die impulsieve reactie, om door te kunnen
gaan met die zelfregulatie. Dit noemen we stoppen en denken.
Waarom is die zelfregulatie zo moeilijk? Elke prikkel die we van buitenaf op ons krijgen zal een emotie,
gedachte of gedrag opwekken. Daarvoor hebben we impulscontrole nodig. Dit vraagt veel cognitieve
inspanningen.
Plots kan er een situatie van cognitive overload
ontstaan. De media kan ons brein zo overspoelen met
2
Gastles Dr. Rozendaal Internationale Communicatie
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur mariederick1. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €2,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.