Intro
Sociaal recht =
o Arbeidsrecht: vertrekt vanuit het privaatrecht maar krijgt een kader van
dwingende aard errond, wat de werknemer beschermt en het contract
gaan omkaderen
Normeert individuele en collectieve betrekkingen tussen
werknemers en werkgevers
Vooral arbeidsovereenkomsten: basis voor rechten en plichten
tussen werknemer en werkgever
Kunnen zowel schriftelijk als mondeling zijn
o Mondelinge zijn wel moeilijk te bewijzen
o Schriftelijk handig voor bewijs
Beschermend als correctie op het privaatrecht en dwingend kader
o Sociaalzekerheidsrecht: ook beschermend door publiekrecht
Omvat stelsels die voorzien in individuele sociale prestaties,
levensstandaard te handhaven
Middelen tot menswaardig bestaan verschaffen of kosten
opvangen
Verlies inkomen door ziekte/ontslag/schorsing/…:
socialezekerheidsrecht neemt het dan over van arbeidsrecht en
zorgt voor vervanging van inkomen
Redenen waarom arbeidsrecht samennemen met sociaalzekerheidsrecht onder
noemer van sociaal recht
o Bescherming maar op andere manier
Zien werknemer als zwakke persoon, werkt onder gezag
Bij arbeidsrecht als privaatrecht
Bij socialezekerheidsrecht als publiekrecht
o Oorsprong in eerste industriële revolutie: veel uitbuiting van arbeiders
Arbeidsrecht bescherming binnen arbeidscontract en
sociaalzekerheidsrecht bescherming wanneer contract wegvalt
Werknemer garanderen dat die over voldoende middelen
beschikt om te kunnen leven
o Door corrigerend arbeidsrecht en sociale zekerheid
Sociaal recht: een ‘eigenaardig’ beestje
o Beschermend recht: bescherming van de economisch zwakkere
o Dwingend recht/recht van openbare orde
Inbreuk op dwingend recht: nietigheid, nooit bestaan (ex tunc)
Werkgever kan zich niet op nietigheid beroepen, werknemer
kan dat wel
o Beschermde partij kan nietigheid inroepen
Nietigheid geldt enkel voor de toekomst en niet
het verleden (ex nunc)
, Voor verleden kan rechten nog geclaimd
worden
o Bv. loon
o Rol sociale partners
Sluiten collectieve arbeidsovereenkomsten af en die CAO’s creëren
zelf recht
Voordeel voor sociale stabiliteit
o Met eigen rechtbanken ( vs. eenheidsrechtbank)
Sociale zekerheidsgeschillen ook naar de arbeidsrechtbank
Is laagdrempeliger
Zijn samengesteld uit beroepsmagistraat en twee lekenrechters
Een representatief voor werknemersvakorganisaties
Andere representatief voor werkgeversvakorganisaties
Tegen vonnissen kan in hoger beroep worden gegaan
Arbeidsgerechten niet bevoegd inzake collectieve arbeidsgeschillen
Hoort bij rechtbank van eerste aanleg
Arbeidsrecht vs. socialezekerheidsrecht
o Arbeidsrecht gezien als onderdeel economisch recht
o Socialezekerheidsrecht gezien als onderdeel publiekrecht
Sociaal recht, arbeidsrecht en socialezekerheidsrecht
Bronnen
o Toenemend belang internationale en Europese normen
Arbeidsrecht meer en meer vanuit Europa aangestuurd
o Formele wetgeving, KB’s, MB’s, …
Parlementaire wetten: algemene beginselen
Minister verder uitwerken: KB’s, MB’s
Hiërarchie der normen:
Grondwet
Formele wet
KB (bron vinden in formele wet)
o Parlement zegt dat wet verder uitgewerkt moet
worden door Koning (=regering)
Koning kan zeggen dat KB verder uitgewerkt
moet worden door een minister (dan MB
krijgen)
MB
o Eigen rechtsvorming in
Arbeidsrecht: AO/CAO/arbeidsreglement/…
Hiërarchie der bronnen arbeidswet: artikel 51 CAO wet
o Dwingend
o Andere rechtsbronnen eigen aan arbeidsrecht
, o Aanvullend
Staat niet altijd in artikel zelf
Niks voorzien: aanvullend
o “Tenzij partijen anders hebben
voorzien”
Arbeidsreglement: moet door ieder bedrijf worden opgesteld
en werkgever stelt dit op samen met zijn werknemers
o Op elk moment toegang kunnen hebben tot
arbeidsreglement
Sociale zekerheid: normen van zelfstandige overheidsorganen
Arbeidsrecht
Arbeidsrecht
o Definitie: “het recht dat van toepassing is op arbeidsprestaties geleverd in
ondergeschikt verband”
Beschermend recht + ordenend recht
o Dwingend recht (soms openbare orde, bijna geen aanvullend recht)
o Ter bescherming van de werknemer
o Art. 51 CAO-wet
o Art. 6 AOW (arbeidsovereenkomstenwet)
Vergelijk met socialezekerheidswet
1. Wie is werknemer
Zelfstandige, gedetineerde die werkt in gevangenis
o Arbeidsrecht niet van toepassing
Algemene stelsel van de sociale zekerheid in werking
Gelijkaardig op arbeidsrechtelijk, sociale zekerheid en juridisch vlak
Persoon die werkt op basis van arbeidsovereenkomst
Het arbeidscontract (≈ arbeidsovereenkomst = overeenkomst tussen werkgever en
werknemer, waarbij werknemer verbindt tot verrichten van arbeid in ondergeschikt
verband en werkgever loon werknemer uitbetaalt)
Loon (essentieel element)
o vs. vrijwilliger
vrijwillig doen, geen oogmerk om loon te krijgen
o staat tegenover de te presteren arbeid
o Niet beperkt tot levensonderhoud
Hele loon wordt beschermd, niet enkel datgene wat nodig is voor
levensonderhoud
Zelfs te laag loon ook als levensonderhoud zien
Valt niet direct onder minimumloon
Arbeid (essentieel element)
o Slapen is ook werken
Geldt voor brandweermannen, dokters, verpleegsters, … die
kunnen opgeroepen worden
, o Discussie of het arbeid is in sommige gevallen, daar waar men inkomsten
van krijgt maar vroeger geen officiële arbeid was
Bv. influencers, auteurs, voetballers
o Arbeid = stellen van bepaalde fysieke activiteiten die inkomen genereren
Gezag (essentieel element, meest belangrijke)
o Belangrijkste criterium
Werkgever heeft gezag over werknemer
Hoe meer instructie, hoe meer als werknemer beschouwd
Komt van vroeger: handenarbeiders die instructie kregen om
dat te doen en werkgever komt dat controleren
o ≠ zelfstandige
Hier ontbreekt gezag
Hoe meer vrijheid, hoe meer zelfstandige
o In dienstensector vrij moeilijk om te bepalen hoeveel vrijheid er is
Gezag moeilijk te bepalen in die sectoren
Hoe meer intellectuele vrijheid: hoe moeilijker gezag te
bepalen
Mogelijkheid om te controleren is genoeg om van gezag te kunnen
spreken
Arbeidsovereenkomstenwet 3 juli 1978
Belang
Toepassing arbeidsrecht
o Probleem van ‘schijnzelfstandigen’
Raakt maar niet opgelost
Lijken zelfstandige maar zijn werknemers
Om sociale zekerheid te ontlopen
o Risico: vordering van de werknemer (bv. opzeggingsvergoeding) en de
RSZ (achterstallige bijdragen)
Komt naar boven bij ontslag, controles, …
Toepassing socialezekerheidsrecht werknemers
o Probleem van ‘schijnzelfstandigen’, maar ook soms van
o ‘schijnwerknemers’
Persoon in mogelijkheid stellen om snel ziekte-uitkering te krijgen
Artiesten zijn ook schijnwerknemers
Lijken zelfstandigen maar zijn werknemers
Berekening bruto netto
€1.200 (kost) + Patronale RSZ-bijdrage
(20%)
€1.000 (bruto) RSZ Bonus (incl.
vakantiegeld)
- Werknemersbijdrage RSZ
(13,07%)
Bruto
FISCUS belastbaar
- Bedrijfsvoorheffing
(exceptioneel, geschat op 40%)
