1
Plantaardige producten
1. Belang van groenten en fruit
Wat zijn de belangrijkste teelten in binnen de tuinbouw?
- groenteteelt ( 65%)
• Aantal bedrijven daalt maar sector kent al 15 jaar een continue groei
• Meestal specialisatie in 1 of 2 soorten
• 90% gebeurt in Vlaanderen
• 50% is bedoeld voor conserven- en diepvriesindsutrie
• Belangrijkste teelten in openlucht: prei, wortelen, witloof
• Belangrijkste teelten in serres: tomaten, sla en paprika
- fruitteelt ( 25% )
• Vooral in limburg
• Belangrijkste vruchten: appelen en peren
- sierteelt ( 10% )
2. Groenten en fruit, het verschil?
Verschil volgens de klassieke tuinbouwdefinities?
• Groente = kruidachtig tuinbouwgewas
• Fruit = houtachtig tuinbouwgewas
Verschil volgens plantkundigen
• Fruit = de vrucht van een plant ontwikkeld uit het vruchtbeginsel van de
bloem rond de zaden van een plant
• Groente =alle andere delen van een plant
• Dus plantkundig gezien zijn tomaten, komkommers, auegines,… fruit
Verschil volgens de wetgeving in de USA
• Groente = gegeten bij voor- of hoofdgerecht
• Fruit = gegeten bij dessert
Andere verschillen
• Groenten:
- door koken komen goede voedingsstoffen vrij
- hebben flauwe of overdreven sterke smaak
- vereist vaardigheden van een kok om dit smakelijk te maken
• Fruit:
- rauw het gezondst
- bonte en kleurig uiterlijk
- hoog suikergehalte
- hebben een geprononceerde en complexe geur
, 2
3. Plantaardig voedsel en gezondheid
Essentiële voedingsstoffen:
- macronutriënten
• Eiwitten
• Vetten
• Verteerbare koolhydraten: suikers en zetmeel
• Voedingsvezels
- materiaal dat via de spijsvertering niet kan worden omgezet tot
bruikbare voedingsstoffen. Zoals cellulose
• Water
- micronutriënten
• Mineralen
- kalium (K)
o Functie: samentrekken van spieren en doorgeven van prikkels
o Bron: groene groenten, gedroogde en verse vruchten
- magnesium (Mg)
o Functie: stofwisseling, spierconcentraties, enzymatische reacties,…
o Bron: peulvruchten, groenten
- Fosfor (P)
o Functie: bouwstof beenderen en gebit
o Bron: peulvruchten
- Calcium (Ca)
o Functie: bouwstof beenderen en gebit, spierconcentraties,…
o Bron: bladgroenten, broccoli, kolen
• Sporenelementen ( = mineralen die we in uiterst kleine hoeveelheden
nodig hebben ):
- ijzer (Fe)
o Functie: zuurstoftransport in bloed
o Bron: peulvruchten, bladgroenten
- koper (Cu)
o Functie: werking enzymen, bloedvorming
o Bron: groenten
- mangaan (Mn)
o Functie: werking enzymen
o Bron: banaan, peulvruchten
, 3
• Vitaminen
- wordt gebruikt als co-enzym
- vitamines die niet gesynthetiseerd worden door de mens moeten
opgenomen worden
- ingedeeld in vetoplosbaar (A,D,E,K) en wateroplosbaar (B,C)
Overzicht vetoplosbare vitaminen met functie en bron:
• Pro-vitamine A ( = precursor voor vitamine A of bètacaroteen )
- functie: bouwsteen pigment in oog, groei botten, onderoud van huid,
haar, slijmvlies, bescherming tegen infecties, anti-oxidant
- bron: groene bladgroenten, oranje groenten en oranje/geel fruit
• Vitamine E
- functie: beschermt bloedcellen en weefsels tegen afbraak
- bron: bladgroenten, broccoli, fruit
• Vitamine K
- functie: bloedstolling, botmetabolisme
- bron: groene bladgroenten
Overzicht wateroplosbare vitaminen met functie en bron
• Vitamine B1 ( thiamine )
- functie: als co-enzyme betrokken bij celstofwisseling
- bron: aardappelen , groenten
• Vitamine B2 ( riboflavine )
- functie: als co-enzyme betrokken bij celstofwisseling
- bron: verse bladgroenten
• Vitamine B3 ( niacine )
- functie: energie uit voeding halen
- bron: groenten, aardappelen
• Vitamine B11 ( foliumzuur )
- functie: ontwikkelen, genetisch materiaal
- bron: groene groenten ( spinazie, broccoli ), fruit
• Vitamine C
- functie: bescherming tegen infecties, aanmaak hormonen, bevordert
opname van ijzer, is een antioxidant
- bron: groenten (broccoli en tomaat), fruit (aardbei)
Wat is een antioxidant?
Verbindingen die het menselijk lichaam kunnen beschermen tegen zogenaamde
‘vrije radicalen’ en andere schadelijke stoffen die vrijkomen als gevolg van
oxidatiereacties
, 4
Wat is een voorbeeld van oxidatie bij de mens?
Verbranding: natuurlijk stofwisselingsproces waarbij voedingsstoffen worden
'verbrand' door binding aan zuurstof
Wat zijn vrije radicalen?
Uitermate reactieve zuurstof metabolieten en kunnen bij overmatige productie
schade aanrichten aan weefsels en organen
Welke invloed hebben planten op vrije radicalen?
Antioxidanten kunnen vrije radicalen neutraliseren door het opnemen van de
ongepaarde elektronen die vrije radicalen zo reactief maken.
Welke antioxidanten zijn interessant voor de mens?
• Ascorbinezuur ( vitamine C)
• Alfa-tocopherol ( vitamine E )
Welke groenten en fruit bevatten veel antioxidanten?
Biologisch geteelde gewassen zoals tomaten , tarwe, aardappelen, kool en uien
Welke plantaardige antioxidanten bestaan er?
• Carotenoïden:
- oranje bètacaroteen, pro-vitamine A
- gele luteïne
- gele zeaxanthine
- rode lycopene
• Chlorofyl
• Vitamine C
• Vitamine E
• Fenolen of hydroxybenzene
Wat zijn fytochemicaliën?
- componenten die een positieve invloed hebben op de gezondheid van de mens:
• Beschermen van schade aan het DNA
• Antioxidatieve werking
• Verdedigen het lichaam tegen kanker
• Stimuleren het immuunsysteem
• …
- = essentiële voedingsstof ( bij te lage inname geen nadelen )
- 3 belangrijke groepen:
• Fenolen
• Carotenoïden
• Organische zwavelverbindingen vb. glucosinolaten