Sociologie
INLEIDING
VERSCHIL TUSSEN SOCIAAL EN SOCIOLOGISCH
• Een probleem is sociaal
→ wanneer inderdaad in de samenleving een bepaald sociaal fenomeen door een groep van mensen als
onaanbaardbaar, niet rechtvaardig, gevaarlijk wordt beschouwd
• Een probleem is sociologisch
→ wanneer het sociaal fenomeen op een systematische, analytische en met de wetenschappelijke methode
wordt bestudeerd en mogelijke beschrijvingen en verklaringen worden opgebouwd.
HOOFDSTUK 1
4 VORMEN VAN KENNISVERWERKING
KENNIS OP BASIS VAN GELOOF OF OPENBARING
• Geloven: kennis gebonden aan autoriteit en bovennnatuurlijke macht/ entiteit
• Essentie van geloven
→ aannemen van kennis op basis van afhankelijkheid van of vertrowuwen in een persoon of systeem
• Niet kritisch, in tegenstelling tot wetenschappelijk denken
• Open en gesloten samenlevingen
DOGMA
• Wordt niet in vraag gesteld
• Niet kritisch bekeken
• Geloofswaarheid die algemeen bindend is
• Bronnen
→ bijbel, koran, veda’s
DEFENSIEVE ATTRIBUTIE
• Eigen gedrag verklaren
• Succes toeschrijven aan interne factoren
→ eigen inspanningen
• Falen schrijven we toe aan externe factoren
→ schuld van iemand anders
GESLOTEN MAATSCHAPPIJEN
• Geloofskennis is dominant
• Toegang tot kennis wordt vaak afgesloten
,ERVARINGSKENNIS EN ERVARINGSDESKUNDIGHEID
• Weten op basis van ervaring, maar niet veralgemeenbaar en deels transferabel naar anderen
• Verbonden aan de persoon met ervaring, vertrouwen op kennis/ ervaring van een ander
• Wijsheid
→ kennis door jarenlange ervaring, vertrouwen in opgebouwde kennis van een anders
• Learning by doing
→ on the job training
• Gevaar
→ subjectiviteit en betrokkenheid van de ervaringsdeskundige
COMMON SENSE
• Overgedragen kennis van anderen, groep, collectiviteit (obv gedeelde ervaringen)
• Gevaar voor fake new of desinformatie
→ niet kritisch onderzocht
• Evidence based werken
→ gebruik maken van wetenschappelijk verantwoorde kennis en kritisch onderzoek
• Fact checking
→ nagaan of beweringen en nieuwsberichten al dan niet koppen met de beschikbare feitelijke en wetenschappelijke
kennis
DE NAAM VAN DE ROOS
Zijn motief blijkt inderdaad het boek van Aristoteles te zijn. Het boek is een komedie en de schuldige monnik had in de bijbel
gelezen dat lachen verboden is. Lachen leidde mensen af van het geloof en vormde dus een bedreiging. Alle mensen die het
boek lazen, hadden gezondigd. De moordenaar had vergif gesmeerd op de bladzijden in het boek en als iemand het las, kreeg hij
het op zijn vingers en als hij zijn vingers natmaakte om de bladzijde om te slaan, ook op de tong.
WETENSCHAPPELIJKE KENNIS
• Kritisch onderzoek via streng methodisch denken (analyse)
• Gebaseerd op feitelijke kennis (empirisch)
• Vallen en opstaan, gradueel proces van kennisverwerving (incrementeel)
• Principieel weerlegbare kennis (controleerbaar)
• Progressie van de kennis op basis van verificatie en falsificatie
o Verificatie: witte zwaan, telkens bevestiging
o Falsificatie: weerlegging van een uitspraak (zwarte zwaan)
• Wetenschappelijke kennis komt langzaam en incrementeel tot stand, met vallen en opstaan, op basis van wederzijdse
kritiek op theorieën, en op basis van feitelijke discussie.
• Wetenschap accumuleert al deze theorieën en probeert hierdoor een wetenschappelijk gefundeerd wereldbeeld te
ontwikkelen waarin een rationele verklaring van de werkelijkheid mogelijk wordt.
• Mechanisering van het wereldbeeld, wetenschappelijke kennis is efficient en gebaseerd op het principe van Occam’s
razor
→ een wetenschappelijke verklaring zo simpel mogelijk moet worden geformuleerd, zodat we niet nodeloos complexe
verklaringen of vage enititeiten ontwikkelen om bepaalde verschijnselen te verklaren
,GELDIGHEID VAN UITSPRAKEN (HABERMAS)
• Waarheid
→ objectieve feiten, geverifieerd worden
• Juistheid
→ uitspraak is juist als ze overeenstemt met de in de sociale context geldende normen en waarden
• Waarachtigheid
→ uitspraak in overeenstemming met de innerlijke ingesteldheid van diegene die de uitspraak doet
(subjectieve oveenstemming)
KENMERKEN WETENSCHAPPELIJKE KENNIS
• Gemeenschappelijkheid
→ wetenschap is openbaar
• Wetenschappelijk universalisme
→ taal van de wetenschap is universeel
• Belangeloosheid
→ geen persoonlijke – of groepsbelangen
• Georganiseerd scepticisme
→ openheid en kritiek
KARL RAIMUND POPPER
• Succes van de wetenschappelijke vooruitgang herhale op maatschappelijk denken en instituties
→ open samenleving
• Kritisch
→ mogelijkheid om ideeën en beleid te kritiseren
• Open forum van discussie
→ open instellingen laten discussie toe
• Continue controleren van uitspraken en beleid
POPPER UITSPRAKEN
It is not his possession of knowledge, of irrefutable truth, that makes the man of science, but his persistend and recklessly critical
quest of truth
→ vallen en opstaan
Thus, science must begin with myths, and with the criticism of myths, neither with the collection of observations, nor with the
invention of experiments, but with the critical discussion of myths and of magical technique and practices
Those who promised us paradise on earth neve produced anything but a hell
Critical thinking is an effort to develop reliable rational evaluations about what is reasonable for us to believe and disbelieve.
Critical thinking makes use of the tools of logic and science because its values skepticism over gullibility or dogmatism, reason
over faith, the science of pseudoscience and rationality over wishful thinking. Critical thinking does not guarantee that we will
arrive at truth, but it does make it much more likely than any of the alternatives do.
, POPPER: PARADOXEN VAN DE OPEN SAMENLEVING
• Paradox van de tolerantie
→ moet de samenleving tolerant zijn tegen de intoleranten/ intolerante ideeën?
• Hoewel een intolerante sekte zelf weliswaar geen recht van klagen heeft over intolerantie, mag haar vrijheid evenwel
alleen ingeperkt wordel als de toleranten werkelijk en met reden gelovend at hun eigen veiligheid en die van de
instituties van vrijheid op het spel staan (rawls, theory of justice)
• Paradox van de democratie
→ wat als een meerderheid beslist om de demaocratie op te heffen?
• Paradox van de vrijheid
→ kunnen we absolute vrijheid toelaten? en ten koste van de vrijheid van anderen?
HET SCHEERMES VAN OCKHAM
• Wanneer er verschillende hypothese zijn die een verschijnsel in gelijke mate kunnen verklaren
→ aangeraden hypothese kiezen met minste aannames en minste entiteiten veronderstelt
• Scheermes
→ symboliseert het wegsnijden van alle onnodige ingewikkeldheden om bij de eenvoudigste verklaring te komen (zo
efficient mogelijk)
SOCIOLOGIE ALS WETENSCHAP
• Sociologen stellen vragen, zoeken antwoorden op deze vragen en gaan daarvoor op een specifieke methodische wijze
te werk
• Standaardmodel van wetenschappelijk onderzoek
• Methodisch en analytisch handelen om tot sociologische kennis te komen
• Wetenschappelijke criteria (meest betrouwbaar)
SOCIOLOGISCHE VRAAGSTELLING EN METHODE
Normatief, richtinggevend stappenmodel:
• Omschrijving van het onderzoeksprobleem
→ zo concreet mogelijk
• Bronnenonderzoek
→ baseren op voorgaande wetenschappelijke onderzoeken
• Vraagstelling van het onderzoek
→ vraagstelling moet onderzoekbaar zijn
• Vastleggen van het onderzoeksconcept
→ methode? Hoe te werk?
• Concrete uitwerking van het onderzoek
• Uitvoering, gegevensverwerking en rapportage
• Conclusies