Caro Vanhooren – Samenvatting media- en auteursrecht
DEEL 1: ALGEMEEN KADER
H1: MEDIARECHT
Internationaal niveau:
RAAD VAN EUROPA
- orgaan die geen deel is vd Europese Unie
- taken:
o bevorderen mensenrechten en democratie
o bevorderen eenheid tussen lidstaten via onderlinge verdragen
Europees Verdrag van de Rechten van de Mens en de Fundamentele
Vrijheden (EVRM)
verdragen ter voorkoming van marteling
o telt 47 lidstaten (meer dan EU)
o bestaat uit een Comité van Ministers en de Parlementaire Vergadering
EVRM
- Europees grondrechtenverdrag
- organiseert een internationaal superviserend toezicht op de naleving van de
EVRM-grondrechten
- belang van bescherming van de rechten en vrijheden
- burgers en organisaties kunnen bij de schendig van een EVRM-grondrecht zich
richten tot het EHRM
- verdrag heeft directe werking in de Belgische rechtsorde Belgische wetgevers,
het bestuur en Belgische rechtscollege’s moeten wetten afstemmen op EVRM
- begon als aanvulling op internationale rechtsbescherming maar is uitgegroeid tot
basisnorm als waarborg voor bescherming mensenrechten
- centraal: vrijheid van expressie en informatie (art 10 EVRM)
EHRM (Europees Hof voor de Rechten van de Mens)
- permanente rechtsorgaan van de Raad van Europa (niet van EU)
- Straatsburg
- taken:
o erop toezien dat het EVRM wordt nageleefd
o burgers, organisaties en Staten kunnen zich (na uitputting nationale
rechtsmiddelen) richten tot het Hof na schending EVRM
Europees niveau:
EUROPESE UNIE
- telt 28 lidstaten
- geschiedenis:
o EEG (Europese Economische Gemeenschap)
= vooral economische samenwerking tussen landen
o daarna organisatie die zich bezighoudt met allerlei beleidsterrein EU
- mensenrechten worden beschermd door het Handvest van de grondrechten vd EU
- doelstellingen en waarden vormen basis van de EU en staan geschreven in
o het Verdrag van Lissabon
o Handvest van de grondrechten
Instellingen van EU:
1) EUROPEES PARLEMENT
- wetgevend orgaan vd EU
- 3 taken
o goedkeuren EU-wetgeving (samen met Raad van de EU) obv voorstellen vd
Europese Commissie
o democratisch toezicht houden op alle EU-instellingen
1
,Caro Vanhooren – Samenvatting media- en auteursrecht
o vaststellen begroting met de Raad van de EU
2) RAAD VAN DE EUROPESE UNIE
- wetgevend orgaan vd EU (samen met het Europees Parlement)
- taken:
o goedkeuren EU-wetgeving (samen met EU parlement)
o vaststellen begroting (samen met EU parlement)
- regeringen van lidstaten vaardigen één minister af naar de Raad om
wetsvoorstellen te bespreken
- wetten die goedgekeurd worden zijn bindend
= niet hetzelfde als de Raad van Europa (geen EU-instelling)
3) EUROPESE RAAD
- taken:
o EU leiders beslissen samen de politieke agenda van Europa tijdens
driemaandelijkse vergaderingen
o vertegenwoordigt het hoogste niveau van politieke samenwerking
o niet betrokken bij onderhandelingen over EU-wetten
4) EUROPESE COMMISSIE
- uitvoerende tak van de EU
- taken:
o als enige verantwoordelijk voor het opstellen en voorstellen van wetten
o voert besluiten van het Europees Parlement en de Raad van de EU uit
5) HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE UNIE (HJEU)
- in Luxemburg
- zorg dat EU-recht in alle EU-landen overal op dezelfde manier geïnterpreteerd en
toegepast wordt
- taken:
o interpretatie van wetgeving (prejudiciële beslissing)
als nationale rechter twijfelt over interpretatie EU-besluit, kan hij het
Hof om uitleg verzoeken
vragen om prejudiciële beslissing = om te bepalen of nationale
wetgeving en praktijken verenigbaar zijn met de EU-wetgeving
o handhaving van wetgeving
inbreukprocedure = een procedure die gestart wordt tegen de
regering van een EU-land die de Europese wetgeving niet toepast
o nietigverklaring van EU-wetgeving
beroep tot nietigverklaring = als een land, Raad, Commissie of het
Parlement meent dat een bepaalde EU-wetgeving in strijd is met de
EU-verdragen of grondrechten, kan die wet nietig verklaard worden
o afdwinging maatregelen
beroep wegens nalatigheid = in bepaalde omstandigheden moeten
Parlement, Commissie en Raad zelf beslissingen nemen, doen ze
dat niet dan kan dit aangeklaagd worden bij het Hof
o sanctionering van een EU-instelling
vordering tot schadevergoeding = personen of organisaties die
schade hebben door een EU-handeling of besluit kunnen bij het
Gerecht een schadevergoeding eisen
Nationaal niveau:
MEDIA: BEVOEGDHEID GEMEENSCHAPPEN
- mediarecht is terug te vinden in Grondwet, Strafwetboek en federale wetten
- media = bij de gemeenschapsbevoegdheden (dwz dat Vlaanderen voor media een
eigen beleid kan voeren, afgestemd op het Europese beleid of van andere
gemeenschappen)
2
,Caro Vanhooren – Samenvatting media- en auteursrecht
- belangrijkst wetgeving rond media = in Mediadecreet
Actoren rond media:
- Vlaamse regering (Jambon I): bevoegdheid Benjamin Dalle
- Vlaams Parlement: Commissie van cultuur, jeugd, sport en media
- Vlaamse overheid: beleidsdomein cultuur, jeugd, sport en media
- Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF)
- belangenbehartigers
- mediasector
Vlaamse overheid en media
- bij aanvang regeerperiode (o/d 5j) + start begrotingsjaar regeerakkoord
o regeerakkoord = beleidsdocumenten met strategische keuzes en concrete
beleidsvoorstellen, geheel van afspraken tussen parlementaire fracties die
samen tot de coalitie horen en het beleid van de Vlaamse regering
H2: AUTEURSRECHT
Internationaal niveau:
BERNER CONVENTIE
- in 1886 goedgekeurd naar aanleiding van het Internationaal Congres van Auteurs
en Kunstenaars
- doel:
o de auteurs minimale bescherming bieden
o via internationalisering van het auteursrecht een gemeenschappelijke
erkenning afdwingen van het auteursrecht op kunst en letterkundige
werken
- gevolg: de auteur moet niet langer zijn werk laten registreren of een aanvraag
voor eigendomsbescherming
- brug tussen het Angelsaksische copyright en het continentale auteursrecht
- wordt toegezien door de World Intellectual Property Organisation (WIPO)
o WIPO = belangrijkste internationale orgaan betreffende auteursrecht en
andere intellectuele rechten
- 1952 in Génève: Universele Auteursrechtconventie
- 1961: conventie van Rome (erkenning verleend aan naburige rechten)
Europees niveau:
Europese richtlijnen (1990)
- doel:
o harmonisering van de wetgeving in de verschillende lidstaten op het vlak
van auteursrecht en de verwezenlijkking van het vrije verkeer van
goederen en diensten in de cultuur-en informatiesector
Hof van Justitie van de EU (HJEU)
- taak:
o toetsing richtlijnen
o verdere harmonisering van bepaalde auteursrechterlijke begrippen en
uniforme interpretatie van bepaalde bepalingen
Nationaal niveau:
- auteursrecht = een federale materie
- bevoegdheid van de federale Minister van Economische Zaken (Pierre-Yves
Dermagne)
- België was één vd eerste landen die de Berner Conventie goedkeurde en
ratificeerde
- ook in 1886:
o eerste Auteurswet met 2 doelstellingen
3
, Caro Vanhooren – Samenvatting media- en auteursrecht
een reeks bepalingen ten gunste vd auteur
schepping van de kunst bevorderen
maar wet dreigde achterhaald te raken door opkomst nieuwe
technologieën
- in 1994:
o nieuwe Auteurswet
- boek XI (bepalingen over de ‘Intellectuele Eigendom’, waaronder het auteursrecht)
van Wetboek Economisch Recht (WER)
- nog steeds enkele aanpassingen, ook veel Koninklijke Besluiten die het
auteursrecht verder regelen
DEEL 2: MEDIARECHT
H1: DE VRIJHEID VAN MENINGSUITING
l. Art. 10 EVRM en de vrijheid van expressie en informatie:
art 10 EVRM = wet met bijzondere betekenis voor de rechtspraktijk en vormt meer en
meer een centrale basis als een internationaalrechtelijke waarborg inzake de vrijheid van
expressie en informatie
1. Een ieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid een mening te koesteren
en de vrijheid om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen of te verstrekken, zonder inmenging
van enig openbaar gezag en ongeacht grenzen. Dit artikel belet Staten niet radio- omroep-, bioscoop- of
televisieondernemingen te onderwerpen aan een systeem van vergunningen.
= het algemeen principe:
- de vrijheid om een mening te koesteren
- de vrijheid om inlichtingen en denkbeelden
- te uiten, ontvangen of doorgeven
- zonder overheidsinmenging en ongeacht grenzen
- laatste zin omvat de vergunningstelsels inzake omroep
2. Daar de uitoefening van deze vrijheden plichten en verantwoordelijkheden met zich brengt, kan zij
worden onderworpen aan bepaalde formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of sancties, die bij de wet zijn
voorzien en die in een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de nationale
veiligheid, territoriale integriteit of openbare veiligheid, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare
feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, de bescherming van de goede naam of de
rechten van anderen, om de verspreiding van vertrouwelijke mededelingen te voorkomen of om het gezag en
de onpartijdigheid van de rechterlijke macht te waarborgen.
= toont aan dat de vrijheid van expressievrijheid ook onderworpen wordt aan restricties,
plichten en verantwoordelijkheden
uitzonderingen (restricties, sancties, formaliteiten, voorwaarden, beperkingen)
kunnen enkel gelegitimeerd worden onder de volgende voorwaarden:
- bij wet voorzien = toegankelijk, voldoende precisie
- legitieme beperkingsgrond
- noodzakelijk in een democratie (= een afwegingscriterium)
o dwingende sociale behoefte
o pertinente beperking die proportioneel is met het wettig nagestreefde doel
het meest doorslaggevend criterium maar vertoont een open karakter, daarom
hebben nationale overheden toch een margin of appreciation of
beoordelingsmarge bij het opleggen van beperkingen op VUM (verschilt
naargelang beperkingsgrond en oogmerk)
voorwaarden = cumulatief, beperkingsmogelijkheden = restrictief
Art. 10 EVRM als bescherming verschillende fasen communicatieproces:
- bescherming vrijheid van expressie
- bescherming vrijheid van doorgifte en verspreiding
- bescherming vrijheid van ontvangst
Erkenning recht op informatie
4
