Dierenvoeding hond en kat
Inleiding petfood industrie
Inleiding
Er gaat veel geld (+- 40%) naar dierenvoeding. Het is daarom ook heel belangrijk dat als je als
dierenverzorger advies geeft voor dieren, dat je weet wat je doet en dat je dus goed advies
geeft.
De petfood industrie ligt in de handen van hele grote spelers, zoals Nestlé (voorbeelden van
petfood door Nestlé: Purina, Friskies, Félix enz.). Colgate (bekend door de tandpasta) maakt
ook petfood (bv. Hills). Procter & Gamble (P&G) bevat ook petfood (bv. IAMS en Eukanuba).
Mars heeft ook verschillende merken petfood zoals Sheba, Royal Canin, Whiskas en
Pedigree.
Er zijn onderzoekscentra speciaal voor dierenvoeding. Het Waltham instituut in Engeland is
een heel gekend onderzoekscentrum dat zeer baanbrekend onderzoek uitvoert over
dierenvoeding en welzijn. Ze spitsen zich vooral toe op honden en katten (maar ook op
paarden). Ze hebben een beleid waarbij de proefdieren die ze hebben, leven in de bureaus
van het personeel (soort huisdieren). Waltham wordt echter gesubsidieerd door Mars
Petcare (Mars), dit wil zeggen dat ze, in realiteit, niet echt onafhankelijk zijn.
De petfood industrie
De petfood industrie wordt hoofdzakelijk gedragen door maar enkele grote spelers (Nestlé,
Colgate, Procter & Gamble, Mars). Dit wil zeggen dat zij ook een hele grote politieke macht
uitoefenen door hun stempel te zetten op de regelgeving van de petfood industrie. De
voedingsindustrie inclusief de petfood industrie heeft zeer veel wetgeving. Als bepaalde
wetgeving of bepaalde veranderingen niet naar de zin zijn van de grote spelers, kan je ervan
uitgaan dat deze wetgeving of veranderingen er niet komen. De grote spelers hebben een
grote politieke macht over de kwaliteit van voeding, over wat er op de verpakking
(labelling) moet staan en over de aanbevelingen op nutritioneel vlak (behoeften van
dieren).
Soorten voeders
Er zijn heel veel soorten petfood.
Commerciële voeders
Droogvoer of korrels
Semi-moist (korrels die je kan indrukken)
Blikvoeder of natvoeder (beter naam omdat het voeder tegenwoordig niet
altijd meer in blik zit maar steeds vaker in zakjes).
Huishouddiëten zijn de diëten die de eigenaar zelf gaat samenstellen door zelf te
koken (vlees, rijst, aardappelen enz.). Vaak is dit op voorschrift van de dierenarts.
Soms doen mensen dit uit zichzelf maar dan loopt het vaak mis qua behoeften voor
de dieren.
, Barf (bones and raw food) is iets dat steeds meer en meer in trek is. Je ziet het ook in
de diepvriezer liggen in de supermarkt of in dierenspeciaalzaken. Het is een soort
gemalen rauwe voeding voor honden en katten. Het is zeer populair omdat de
mensen neigen om ‘natuurlijk’ te voederen (ze houden niet van gekookte voeding
voor dieren). Het is belangrijk om te weten dat BARF diëten ook gevaren met zich
meebrengen.
Vegetarisch: katten zijn strikt carnivoor en honden worden ingedeeld bij de
omnivoren maar is eigenlijk een carnivoor. Maar omdat mensen vegetarisch gaan
eten, zijn er mensen die neigen om hun dieren vegetarisch te voederen.
Commerciëmle petfood
Droogvoeders bevatten altijd minder dan 11% vocht (vastgelegd door de wet). Bij honden
zal dit meestal rond de 9% liggen en bij katten ligt dit vaak tussen de 5% en 7%. Hoe droger
het voer, hoe lekkerder (blijkbaar) voor de kat. Droogvoer kost heel veel geld. Duurdere
voeders zullen daarom vaker een vochtgehalte hebben van 5% in vergelijking met
goedkopere voeders.
Bij semi-moist ligt het vochtgehalte tussen de 14% en 60%.
! Let op: als je twee semi-moist voeders gaat vergelijken en het ene voeder bevat heel veel
vocht en het andere voeder bevat minder vocht, moet je dit omzetten naar droge stof (DS),
anders maak je grote fouten.
Herhaling
De Weende analyse bevat zes fracties:
Vocht
Ruw eiwit (RE)
Ruw vet (RV)
Ruwe celstof (RC)
Ruwe as (RA)
Overige koolhydraten (OK of OKH)
De eerste vijf fracties zijn analyses die je zal vinden op een voederetiket, de zesde fractie
(overige koolhydraten) is iets dat je zelf moet berekenen omdat het vaak niet vermeld staat
op een voederetiket.
We berekenen de overige koolhydraten (OK of OKH) door 100 te verminderen met alle
andere voedingstoffen.
Overige koolhydraten = 100 - %vocht + %ruw eiwit + %ruw vet + %ruwe celstof + %ruwe as
De som van de zes fracties steeds gelijk aan 100! Als men de som neemt van de ruwe
eiwitten, de ruwe vetten, ruwe celstof, ruwe as en de overige koolhydraten, komt men aan
de droge stof fractie. Het vochtgehalte is water en behoort dus nooit tot de droge stof
fractie van een voeder.
,Willen we weten hoeveel vocht er in een bepaald voeder zit, trekken we het percentage
droge stof af van 100.
Vocht = 100 – droge stof (DS)
Willen we weten hoeveel droge stof er in een bepaald voeder zit, trekken we het percentage
vocht af van 100.
Droge stof = 100 – vocht
Volgens de wet is het niet verplicht om het vochtpercentage op de verpakkingen van
diervoeders te vermelden. Als er minder dan 14% vocht in de voeding zit, moet men
wettelijk niet vermelden hoeveel vocht er in de voeding zit.
Als we de overige koolhydraten willen berekenen, moeten we weten hoeveel vocht er in een
voeder zit. Daarom passen we onderstaande drie regels toe:
1. Als het gaat om een kattenvoeder waarop niet vermeld staat hoeveel vocht erin zit,
neem je standaard 7%.
2. Als het gaat om een hondenvoeder waarop niet vermeld staat hoeveel vocht erin zit,
neem je standaard 9%.
3. Als het gaat om een voeder voor andere diersoorten waarop niet vermeld staat
hoeveel vocht erin zit, neem je standaard 10%.
We spreken van blikvoeder of natvoeder als het vochtgehalte boven de 60% ligt.
Droogvoer
Er zijn drie manieren (bereidingsprocessen) om petfood te maken als het gaat over voeding
voor honden en katten.
1. De meest gebruikte manier is extrusie. Bij extrusie wordt de voeding kortstondig
voorverhit (opgewarmd) en gaat dan gedurende enkele seconde door de extruder
waar het tot 130°C warm kan worden. Dit is heel warm.
Dit is belangrijk om te onthouden omdat er op verpakkingen vaak vermeld wordt dat
het toevoegen van groenten of fruit leidt tot belangrijke aandelen aan vitaminen. Als
men het voeder zo warm maakt, zijn al deze vitaminen weg. De vitaminen in het
voeder zullen er wel zijn, maar deze zijn toegevoegd in de vorm van poeder en
komen dus niet meer uit de groenten, het fruit of het vlees (bv. Vitamine A uit de
lever).
Als men aan extrusie wil doen, heeft men zetmeel (granen, aardappelen) nodig. Je
kan het maken van droogvoer (korrels) vergelijken met het maken van popcorn. Het
zetmeel wordt ontsloten (ontploft) waardoor de celstructuur wordt opengebroken.
, Dit zorgt ervoor dat de verteerbaarheid stijgt maar carnivoren zoals honden en
katten hebben hier toch nog steeds moeite mee.
Er wordt hierdoor veel commentaar geleverd op de petfood industrie waardoor men
overschakkelt op huishouddiëten en BARF diëten die dan weer voor andere
problemen zorgen. Vandaag de dag is er dus nog niets ideaal voor onze dieren.
Bovenstaande afbeelding geeft een overzicht van hoe droogvoer (korrels) gemaakt wordt.
Het voeder gaat droog de mixer in en wordt verhit met stoom. Daarna wordt het voeder
heel snel (enkele seconden) aan heel hoge temperaturen (tot 130°C) blootgesteld (extruder).
Hierna wordt alles gedroogd en gekoeld en gaat er een coating (soort bouillon) over. De
coating is belangrijk voor de smaak. De kwaliteit van een korrel kan je niet herkennen aan
hoe lekker het dier het vindt. Whiskas, bijvoorbeeld, heeft zeer goede smaakstoffen
toegevoegd waardoor ze heel lekker zijn. Het is niet omdat een voeder, zoals Whiskas, lekker
is, dat het daarom ook kwalitatief goed is.
2. Het persen van korrels wordt nog gedaan (bv. In winkels zoals AVEVE), maar heel
weinig. Persen is een manier waarop men ingrediënten gaat mixen en door een soort
pers (matrijs) gaat duwen onder zeer hoge druk. Hierbij komt geen opwarming aan te
pas. Het nadeel hiervan is dat het vaak voeders zijn die redelijk wat granen (zetmeel)
bevatten (zeker bij hondenvoeders). Het zetmeel gaat hier niet ontploffen wat niet
goed is voor de verteerbaarheid van honden en katten.
3. Bakken wordt gebruikt voor het maken van koekjes (treats) maar ook dit verloopt
steeds meer en meer via het extrusieproces. Het deeg wordt hierbij in stukken
gesneden en gebakken. De verteerbaarheid van het zetmeel (granen) is hier moeilijk
te controleren.
, Semi-moist
Semi-moist voeder is een deegachtig mengsel van grondstoffen. De massa wordt in vorm
geperst en wordt daarna verpakt. Het voeder kan eveneens in extrusie gemaakt worden. Het
hoge vochtgehalte (tussen 14% en 60%) van semi-moist voeder is nadelig voor de
conservatie.
Aan semi-moist voeder wordt vaak suiker, n-propanol of propyleenglycol (niet toegestaan in
kattenvoeders) toegevoegd om bederving van schimmels en bacteriën tegen te gaan. Deze
stoffen binden zich in het vrije water waardoor schimmels en bacteriën zich minder
eenvoudig kunnen ontwikkelen. Honden en katten staan niet echt te wachten op suikers
daarom ben ik niet echt een voorstander van deze voeding.
Natvoer
Natvoeders bevatten producten dier ervoor te zorgen dat het voeder geen soep is.
Natvoeder bevat heel veel water (meer dan 60%). Daarom worden er binders (gommen en
andere (gelatine-achtige) producten) toegevoegd die het vocht vasthouden.
Natvoeders zijn 1/3de duurder dan droogvoeders omdat men veel meer moet geven van
natvoeders om het dier van dezelfde hoeveelheid energie te voorzien. Als je geeft wat je dier
zou nodig hebben (voederen volgens behoefte), moet je meer natvoeder geven dan
droogvoeder.
Men geeft soms natvoeder aan zieke dieren omdat dit de eetlust kan opwekken. Over het
algemeen kan je dit voeder beter vermijden bij een gezond dier omdat het veel ‘rommel’
bevat, het is duurder en het is slecht voor de tanden.
Guidelines nutritie
In de petfood industrie zijn er guidelines (richtlijnen) die vertellen aan mensen die voeders
ontwikkelen en aan nutritionisten die voeders voorschrijven voor dieren wat een dier nodig
heeft. Het is als het ware ‘de Bijbel’ die nutritionisten gebruiken. Voor honden en katten
staan deze guidelines bekend onder de titel NRC 2006.
In de les gaan wij werken met de vereenvoudigde versie (FEDIAF). Dit zijn guidelines
ontworpen door specialisten (profs) in samenwerking met de petfood industrie op basis van
NRC en wetenschappelijke publicaties.
Amerika en Europa hebben elk een eigen guideline gemaakt. De AAFCO is van Amerika en de
FEDIAF is van Europa.
Guidelines labelling
Deze guidelines zijn ontworpen door specialisten (profs) in samenwerking met de petfood
industrie op basis van de Europese/ Amerikaanse wetgeving. Hierin staat gedetailleerd
beschreven wat er op de verpakkingen moet staan.
Labelling interpretatie
Wat moet er verplicht op het label (de verpakking) staan?
