Samenvatting Prospectie- en Opgravingstechnieken

Prospectie- en opgravingstechnieken
INLEIDING
Hoe komen wij aan onze data?
Rond een archeologische vraagstelling werken, en die vraagstelling zal ook bepalen welke methode
we zullen hanteren.
Opgraving:
- Relatief kleine oppervlakte
- Intensief en langdurig
- Destructief of zorgt voor verstoringen in structuren en lagen
- Zeker niet goedkoop
-> Doel: Gedetailleerde informatie verkrijgen over één specifieke locatie
Prospectie (verkenning van de oppervlakte van de bodem, inclusief zeebodem):
- Grootschalig
- Vooral extensief
- Non-destructief
- Minder duur dan opgravingen
-> Doel: Zoveel mogelijk informatie verkrijgen over een groot gebied, zoals bijvoorbeeld een
landschap.

LUCHTFOTOGRAFISCHE PROSCPETIE,
KAARTINTERPRETATIE EN TELEDETECTIE
VOORDELEN VAN EEN BLIK VANUIT DE LUCHT
Je hebt onmiddellijk een plan van het geheel. Vanuit de hoogte zie je de structuren van de
archeologische vondst.
Duidelijk overzicht van crop marks, shadow marks etc.

DE PIONIERSJAREN VAN LUCHTFOTOGRAFIE
- Luchtfoto’s van Nadar
- Spionageduiven die foto’s namen, en later luchtspionage bij de ontwikkeling van luchtvaart
- Aan de hand van luchtballonen die foto’s namen van bv. Forum Romanum en Stonehenge
Boem na 1950s:
- Ontwikkeling van kleurfotografie en betere toestellen zoals 3D camera’s.
- Aerial Survey
- Digitale archeologische kartering
Europa als wereldleider van archeologische luchtfotografie
Meestal schuine luchtopname
Bij verticale luchtopnames hebben we onmiddellijk een redelijk betrouwbaar plan. Dat hebben we bij
een schuine luchtopname niet, maar toch heeft het zijn eigen voordelen.

ORGANISATIE VAN LUCHTFOTOGRAFISCHE PROSPECTIE
- Luchtfotografische survey dient gekoppeld te worden aan de locatie
- Vertrouwd zijn met de landbouwactiviteiten in de regio
- Bewoningsgeschiedenis van de streek
- Studie van al bestaande cartografische bronnen

1

,- Logistieke organisatie van vluchten (aan de hand van drones, helikopters, hobby vliegtuigen)
- Strategie inplannen
- Terreincontroles op het land zelf dus en niet vanuit de lucht
- Kartering en inventarissen van sporen
- Interpretatie
Apparatuur om de drone te besturen:
- Workstation en ijkpunten
- DJJ Phantom II
- Software met live view
Hobby vliegtuigen:
- Beperking van zicht en hoogte
- Flexibel
- Directe observatie mogelijk
- Aangepast voor analoge fotografie
Wat met de toekomst?
Total coverage -> camera dat vastgemaakt is aan het vliegtuig

VOORNAAMSTE TYPES ARCHEOLOGISCHE SPOREN
- Reliëfsporen
- Bodemsporen
- Hydrografische sporen
- Vegetatie sporen
- Topografische of structurele indicaties (vaak gewoon een residu van iets dat nooit echt verwijderd
werd, zowel boven als onder de oppervlakte)

VEGETATIESPOREN
Crop marks
Vaak te zien wanneer de gewassen nog niet rijp zijn
Infrarood beeld laat toe om niet enkel kleurverschillen vast te stellen, maar ook hoogteverschillen.
Archeologische restanten kunnen water blokkeren, dat de groei van gewassen manipuleert -> gekend
als een drainage systeem.
Bij granen is de differentiatie zeer sterk.

HYDROGRAFISCHE SPOREN
Water en snow marks
Differentiële smelting van sneeuw
Vochtigheidsgradaties

BODEMSPOREN
Naakte bodems waar er geen vegetatie is
Kleurverschillen
Vaak betreft het lineaire sporen van grachten of bewoningen.

RELIËFSPOREN
Shadow marks
Hoogteveschillen
Kan ook veroorzaakt worden door een grote concentratie van stenen
Bijvoorbeeld sporen van verplaatsing van rivieren.




2

, CONSERVATIE EN BESCHERMING
Site kan bewaard worden door goedbewaarde bovengrondse structuren
Zichtbaarheid en seizoenen -> vraagt voor regelmatige controle en kennis van het landschap en
klimatologische omstandigheden.
Meerperiodensites: Sporen uit verschillende fases van het verleden op één sites
Valstrikken die archeologisch lijken, maar dat helemaal niet zijn. Valse sporen veroorzaakt door
dieren, mensen, sproeiinstalaties, bemesting etc.

ARCHIVERING EN INTERPRETATIE
- Foto’s op CD Rom bewaren -> digitalisatie van fotografie
- Fiche met basisgegevens invullen over de datum van de foto, de locatie, coördinaten etc.
- Interpretatie tekening met enkel relevante gegevens erop getekend -> interpretatie kartering
Combinaties van meerdere foto’s uit meerdere vluchten + terreinonderzoek, kaartenonderzoek,
mondeling onderzoek etc.
Analoge methode: Rechte lijnen trekken over de sporen, en minimum 4 vaste punten in het landschap
lokaliseren (bv. Een gebouw)
Digitale methode: Zorgt wel voor problemen bij heuvelgebieden waar het reliëf niet zo gestructureerd
is.

DATERING VAN LUCHTFOTOSPOREN
Echte datering pas mogelijk met terreinobservaties zoals veldverkenning, boringen, proefputten,
opgravingen, geografische survey etc.

BEPERKINGEN VAN LUCHTFOTOGRAFIE
- Sommige sites zijn niet vanuit de lucht te zien, vooral tijdens tegenvallige seizoenen.
- Lichte materialen zijn slechter te zie vanuit de oppervlakte. Niet elke periode is even goed belicht.
- Meerperiodesites komen slechter in beeld, want sommigen lagen zijn dan veel te diep voor
luchtfotografie.
- Bepaalde bodems zijn geschikter voor luchtfotografie dan anderen (vb. moeilijk te zien bij
kleibodems)
*Drones literatuur

LUCHTFOTOGRAFIE OP HOGE HOOGTE
VERTICALE LUCHTFOTOGRAFIE VS. SCHUINE LUCHTFOTOGRAFIE
Verticale fotografie:
- Hoge hoogte
- Extensief
- Duur
- Ook voor doeleindes die niet archeologisch zijn
- Grote gebieden
Schuine fotografie
- Minder duur
- Kan met drone of hobbyvliegtuig
- Gebied niet zo systematisch
- Meeste archeologische fotografie is schuine fotografie




3