Verklaringsmodellen 1
0. Inleiding
Ivan Nagy: grondlegger relatie in 4 dimensies bekijken
Geeft ons overzichtelijk kader die inzicht geeft in relaties
4 dimensies zijn:
o 1: dimensie feitelijke gegevens
o 2: dimensie psyche
o 3: dimensie van de interacties
o 4: dimensie van de relationele ethiek
Samen naar 4 dimensies kijken = gelaagd kijken
1. Dimensie 1: de objectiveerbare feiten
Geen ruimte voor interpretaties, beleving, waardering, afkeuring of hypotheses
Al het waarneembare
1.1 Opsomming kaders
Biologisch en medisch Geslacht, leeftijd, geboorte, dood, zwangerschap, ras, genetische
kader van cliënt en gezin kaart, erfelijke ziekten, lichamelijke ziekten, fysisch gestel, huidige
lichamelijke toestand, medische hulp,…
Opgelet: diagnose/psychopathologie ≠ feit! Blijft veronderstelling (kan
veranderen)
Financieel/materieel (gezins)inkomen, schulden, onderwijs, arbeid/tewerkstelling,
kader armoede, huisvesting, mobiliteitsmogelijkheden,…
Wettelijk/juridisch kader Getrouwd/wettelijk samenwonend/alleenstaand/weduwe, wettelijke
kinderen, nationaliteit, veroordelingen,…
Economisch/ecologisch Hoog/laagconjunctuur (goede tijden slechte tijden), socio-
kader economische status, milieuomstandigheden, natuurrampen,..
(= ruimer materieel kader)
Sociologisch/cultureel Relatie/samenlevingsvormen, klassen, gender, huidskleur, tweetalig
kader opgevoed, groot/klein gezin,…
Historisch kader In welke tijd leven we? (macro en micro)
Vb: in Middeleeuwen zouden we anders geleefd hebben dan nu (meer
jagen dan studeren, status vrouwen anders,…)
Vb: macroniveau: coronatijden
Politiek landschap hoort hier ook in
Opgelet: geen privégebeurtenissen (wat je gisteren at)
Religieus/spiritueel kader Je religie, godsdienst
1.2 Vorige generaties
Niet enkel huidige levenssituatie is van belang
, Ook vorige generaties (grootouders etc)
o Kunnen invloed hebben op nakomelingen
Al deze feiten krijgen plaats in genogram
1.3 Onrecht in de feiten
Feiten die beschadigend effect hebben op de mens
Onomkeerbaar, niet terug te draaien
2 soorten
o Verdelend onrecht: het lot, niemand verantwoordelijk
Ziekte, overlijden,..
o Vergeldend onrecht: door mensen elkaar aangedaan
Verwaarlozing, emotionele mishandeling,..
Maar: verdelend onrecht kan makkelijk vergeldend onrecht worden!
Voorbeeld:
Huis afgebrand door kortsluiting -> verdelend onrecht
maar familie legt schuld bij elektricien fout -> vergeldend recht geworden
TIPS BIJ VERKENNEN MET CLIËNTEN
Intergenerationeel verkennen (min. 3 generaties!)
Tegenstellingen tss familieleden = ok
o Ieder eigen verhaal, je gaat niet op zoek naar echte waarheid, je probeert gewoon te
helpen
Verken traag (niet met checklist, op tempo cliënt)
Kader per kader (voor jezelf nagaan of je iets mist)
Kansen grijpen om te linken met andere dimensies
Laat je verwonderen door unieke van elk verhaal
Durf! (maar niet over grens cliënt gaan)
Stop niet te snel met verkennen (hoe meer info, hoe meer vragen)
Onthouden en noteren woorden v cliënt -> kan je later weer gebruiken
o Woorden cliënt zijn uniek
o Altijd vragen of je mag noteren (kan onveilig voelen)
METHODIEKEN
Deze helpen om cliënt verhaal te laten vertellen + info te verkrijgen
Genogram
Levenslijn/tijdslijn
Google maps/earth
o Kijken waar geboren, geweest,…
Foto’s/voorwerpen
1.4 Genogram
Manier om overzichtelijk feiten te verzamelen
Soort stamboom, zeer nauwkeurig gecodeerd
Hier wordt stilgestaan bij:
, o Het behoren tot bepaalde samenlevingsvorm of (sub)systeem
o Bijzondere aard van relaties, ongewone verwantschappen
o Het behoren tot bepaalde generatie, streek,…
Stafkaart van familierelaties
o Breuken, veranderingen of gebeurtenissen over generaties heen
Vb: familieruzies, erfeniskwesties, verlies,..
o Mentale/fysieke aandoeningen
Depressie, kanker, …
App: genopro
2 onderdelen:
o Personen (minstens 3 generaties)
o Soorten lijnen voor soorten relaties
Voorbeeld genogram:
legende op cursus p 17-18, KENNEN
1.4.1 spelregels genogram
Er wordt minstens met 3 generaties gewerkt -> elke generatie op zelfde hoogte
Heteroseksuele relatie: man links
Kinderen gerangschikt van links naar rechts op leeftijd (oudste links)
Nieuwe partners op aparte lijn tekenen
De persoon over wie het gaat (cliënt) aanduiden met omranding
Mensen samenwonend met cliënt lijn rond trekken
2. 2e dimensie: psychologie
Gaat over het subjectieve
Hoe cliënt en omgeving de feiten waarnemen